Και όμως επιστρέφουν: Πέντε ασθένειες της βικτωριανής εποχής που εμφανίστηκαν ξανά

Η ενδημική λέπρα στη Φλόριντα, η απειλή δεκάδων χιλιάδων κρουσμάτων ιλαράς στο Λονδίνο και η σύφιλη αυξάνεται κατά 50% ή και περισσότερο στην Ιρλανδία και την Πορτογαλία.

Αυτό δεν είναι ένα απόσπασμα από βικτοριανό μυθιστόρημα, αλλά ένα αποθαρρυντικό στιγμιότυπο του δυτικού κόσμου το 2023.

Η πτώση των ποσοστών εμβολιασμού της παιδικής ηλικίας, οι αλλαγές στις συμπεριφορές και στις διατροφικές συνήθειες – και, φυσικά, η κλιματική αλλαγή – συνέβαλαν σε μια τέλεια καταιγίδα όπου οι επικίνδυνες ασθένειες, που πιστεύεται ότι είχαν υποβιβαστεί σε μια περασμένη εποχή, επέστρεψαν σε χώρες που προηγουμένως τις είχαν πρακτικά εξαλείψει.

Επιπλέον, τα βακτήρια γίνονται όλο και πιο ανθεκτικά στα αντιβιοτικά, που σημαίνει ότι ένα από τα πιο μεταμορφωτικά φάρμακα των τελευταίων 100 ετών απειλείται σημαντικά.

Ενώ τα πλούσια έθνη μπόρεσαν να εξαλείψουν πολλές από τις επιδημίες των προηγούμενων αιώνων μέσω συντονισμένων εκστρατειών εμβολιασμού, έξυπνων μηνυμάτων για τη δημόσια υγεία και της κυκλοφορίας αποτελεσματικών σύγχρονων φαρμάκων, ο 21ος αιώνας έχει δει μια αντιστροφή. Με την πανδημία του COVID-19 και την «εποχή του παγκόσμιου βρασμού των ασθενειών» να έχει μπει στο μείγμα, τα συστήματα υγείας έχουν βάλει τα δυνατά τους στην αντιμετώπιση ορισμένων από τις παλαιότερες ασθένειες.

Ιδού πέντε ασθένειες που επανήλθαν πρόσφατα στον δυτικό κόσμο:

Ιλαρά

Η ιλαρά είναι μια από τις πιο μεταδοτικές ανθρώπινες ασθένειες και συνηθιζόταν να φθάνει σε επιδημίες κάθε δύο έως τρία χρόνια, προκαλώντας περισσότερους από 2 εκατομμύρια θανάτους. Αλλά όλα άλλαξαν όταν ο λεγόμενος πατέρας των σύγχρονων εμβολίων, ο John Franklin Enders, ανέπτυξε ένα εμβόλιο.

Το πρώτο τρύπημα έλαβε άδεια χρήσης το 1963 και ακολούθησε εκτεταμένος εμβολιασμός. Αλλά επειδή η ασθένεια είναι τόσο μολυσματική, η ανοσία στις κοινότητες πρέπει να είναι πολύ υψηλή – στο 95 τοις εκατό – για να σταματήσει η εξάπλωση της νόσου.

Σύφιλη

Η σύφιλη, επίσης γνωστή ως αφροδίσια νόσος (VD) ή ευλογιά, είναι μια σεξουαλικά μεταδιδόμενη βακτηριακή ασθένεια που μπορεί να αντιμετωπιστεί με πενικιλίνη εάν διαγνωστεί έγκαιρα. Εάν όχι, εξελίσσεται σε στάδια, με το πρώτο να είναι μια ανώδυνη πληγή, το δεύτερο ένα εξάνθημα με άλλα συμπτώματα όπως πυρετός ή κόπωση και το τρίτο ένα λανθάνον στάδιο όπου τα βακτήρια παραμένουν στο σώμα αλλά δεν προκαλούν προβλήματα. Το τελικό στάδιο μπορεί να συμβεί δεκαετίες μετά την πρώτη μόλυνση και μπορεί να βλάψει τα όργανα και να οδηγήσει σε θάνατο.

Στα τέλη του 18ου αιώνα, υπολογίζεται ότι πάνω από ένας στους πέντε Λονδρέζους είχε σύφιλη μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’30. Τώρα, η Υπηρεσία Ασφάλειας Υγείας της χώρας βλέπει ξανά τεράστιες αιχμές, με τον αριθμό των κρουσμάτων το 2022 — 8.692 — να είναι ο μεγαλύτερος ετήσιος αριθμός από το 1948.

Ουρική αρθρίτιδα

Η ασθένεια των βασιλιάδων επιστρέφει και αυτή τη φορά δεν πλήττονται μόνο οι βασιλιάδες που γλεντούν με κόκκινο κρέας και αλκοόλ.

Η ουρική αρθρίτιδα είναι ένας επώδυνος τύπος αρθρίτιδας όπου σχηματίζονται μικροί κρύσταλλοι γύρω από τις αρθρώσεις – συχνά το μεγάλο δάχτυλο του ποδιού. Τα κρούσματα αυξάνονται σε όλο τον κόσμο, με τις ΗΠΑ και τον Καναδά να έχουν τις υψηλότερες αυξήσεις της ουρικής αρθρίτιδας μεταξύ 1990 και 2017.

Οι παράγοντες κινδύνου για την ουρική αρθρίτιδα περιλαμβάνουν το να είσαι άνδρας, η παχυσαρκία, τα προβλήματα υγείας όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση και ο διαβήτης και η κατανάλωση τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη. Αυξάνεται επίσης ανάλογα με την κατανάλωση αλκοόλ.

Καθώς τα ποσοστά παχυσαρκίας στην ευρωπαϊκή περιοχή δεν δείχνουν σημάδια επιβράδυνσης, φαίνεται ότι η ασθένεια των βασιλιάδων μπορεί να μην εξαφανιστεί σύντομα.

Λέπρα

Η σοβαρή δερματοπάθεια που προκαλείται από ένα βακτήριο που οδηγεί σε νευρική βλάβη και απώλεια της αίσθησης στο δέρμα, τα μάτια και τη μύτη είναι κάτι που λίγοι άνθρωποι που ζουν στις δυτικές χώρες θα είχαν δει ποτέ. Μέχρι τώρα.

Μια νέα αναφορά περιστατικού δείχνει ότι η λέπρα μπορεί να έχει γίνει ενδημική στη Φλόριντα στις ΗΠΑ. Ο αριθμός των αναφερόμενων περιπτώσεων έχει υπερδιπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία στις νοτιοανατολικές πολιτείες των ΗΠΑ, ενώ οι ανθυγιεινοί τρόποι ζωής έχουν κατηγορηθεί για την αύξηση, οι ερευνητές έχουν επίσης επισημάνει στην κακή διαχείριση της κατάστασης.

Ελονοσία

Η ελονοσία δεν ήταν πάντα μια ασθένεια που εμφανιζόταν μόνο σε τροπικές περιοχές στην Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική. Κρούσματα παρατηρήθηκαν στις ελώδεις περιοχές του Παρισιού και κατά μήκος του ποταμού Τάμεση του Λονδίνου, με τη Σαρδηνία της Ιταλίας να έχει 300 θανάτους ανά 100.000 κατοίκους στα τέλη του 1800. Όμως η Ευρώπη κατάφερε να εξαλείψει την ελονοσία μέσω ενός τεράστιου μεταπολεμικού προγράμματος ψεκασμού εντομοκτόνων, αποστράγγισης βάλτων και φαρμακευτικής θεραπείας.

Ενώ η ελονοσία δεν έχει ακόμη επιστρέψει πλήρως στην περιοχή – εκτός από μερικά τοπικά μεταδιδόμενα κρούσματα – η άνοδος άλλων ασθενειών που μεταδίδονται από τα κουνούπια, όπως ο δάγκειος πυρετός και ο ιός του Δυτικού Νείλου, θα πρέπει να θεωρείται ως ένα προειδοποιητικό σημάδι που αναβοσβήνει. Πέραν του Ατλαντικού, τον Ιούνιο τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ εξέδωσαν προειδοποίηση για πολλά τοπικά επίκτητα κρούσματα ελονοσίας.