Αυτό σηματοδοτεί ότι σε σχέση με την ύφεση ύψους 9% που παρατηρήθηκε το 2020, η οικονομία έχει ήδη καλύψει άνω των δύο τρίτων του απολεσθέντος εγχώριου προϊόντος, εντός μάλιστα ενός έτους που κατά το πρώτο εξάμηνο υπήρχαν ακόμη σε ισχύ σημαντικά περιοριστικά μέτρα στην άσκηση της οικονομικής δραστηριότητας.
Επιπλέον, η σωρευτική ανάπτυξη των ετών 2021-2022 αυξάνεται στο 11,7%, 1,6% υψηλότερα σε σχέση με τις προβλέψεις στο ΜΠΔΣ 2022-2025, σηματοδοτώντας ότι κατά το έτος 2022 όχι μόνο αναμένεται να αποκατασταθεί το επίπεδο του εγχώριου προϊόντος του 2019, αλλά αυτό να αυξηθεί περαιτέρω, κατά 1,7%. Χαρακτηριστικό και δομικό στοιχείο της οικονομικής ανάπτυξης που ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη, είναι η σημαντική μείωση του ποσοστού ανεργίας, από 16,5% τον Σεπτέμβριο του 2020, σε 13% τον Σεπτέμβριο του 2021.
Το πραγματικό ΑΕΠ προβλέπεται να αυξηθεί το 2022 κατά 4,5% έναντι του 2021, με κινητήριους μοχλούς τον διατηρούμενο υψηλό ρυθμό αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης (3,0% σε ετήσια βάση), τη σημαντική ώθηση των επενδύσεων κατά 21,9% και την περαιτέρω ανάκαμψη των εξαγωγών υπηρεσιών κατά 21%, εν μέσω ανόδου του εξωτερικού τουρισμού.
Η αύξηση της πραγματικής ιδιωτικής κατανάλωσης το 2022 αναμένεται να στηριχθεί, πέρα από τη χρήση των συσσωρευμένων αποταμιεύσεων, στην αύξηση της απασχόλησης κατά 2,6%, με το 83,3% των νέων θέσεων εργασίας να αφορά θέσεις μισθωτής απασχόλησης, αλλά και στην αύξηση του ονομαστικού μέσου μισθού κατά 1,1%. Από τις εκτιμήσεις αυτές προκύπτει ώθηση των αμοιβών εξαρτημένης εργασίας κατά 4,1% πάνω από το επίπεδο του 2021. Ο ρυθμός πληθωρισμού αναμένεται μετριοπαθώς θετικός στο σύνολο του 2022 (0,8%), καθώς οι πληθωριστικές τάσεις του 2021 αναμένεται να αρχίσουν να υποχωρούν κατά τη διάρκεια του δεύτερου τριμήνου του 2022, επιτρέποντας όφελος σε όρους πραγματικού μέσου μισθού κατά 0,2% έναντι του 2021 στο σύνολο του έτους
Έσοδα και Δαπάνες
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της εκτέλεσης του Προϋπολογισμού, το πρωτογενές αποτέλεσμα της Γενικής Κυβέρνησης εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί σε έλλειμμα ύψους 12,3 δισ. ευρώ ή 7,0% του ΑΕΠ το 2021 και σε 1,4% το 2022. Το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης αναμένεται να μειωθεί από 206,3% το 2020 σε 197,1% το 2021 και σε 189,6% το 2022.
Για έτος 2021 τα καθαρά έσοδα του Κρατικού Προϋπολογισμού, σε δημοσιονομική βάση, μετά την αφαίρεση των επιστροφών φόρων, εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στα 50,927 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 438 εκατ. ευρώ ή 0,9%, έναντι του στόχου του ΜΠΔΣ 2022-2025.
Ειδικότερα, το 2021 τα έσοδα από τον ΦΠΑ αναμένεται να ανέλθουν στο ποσό των 17,112 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 113 εκατ. ευρώ από τον στόχο, ενώ τα έσοδα από τους ΕΦΚ εκτιμώνται στο ποσό των 6,561 δισ. ευρώ, ελαφρώς μειωμένα έναντι του στόχου. Τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων θα ανέλθουν σε 9,699 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 115 εκατ. ευρώ από τον στόχο, ενώ τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων εκτιμώνται στο ποσό των 3,180 δισ. ευρώ και θα είναι αυξημένα κατά 872 εκατ. ευρώ από τον στόχο.
Τα έσοδα ΠΔΕ αναμένεται να ανέλθουν στο ποσό των 4,392 δισ. ευρώ, μειωμένα κατά 408 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου του ΜΠΔΣ 2022-2025.
Οι συνολικές δαπάνες του Κρατικού Προϋπολογισμού για το έτος 2021 σε δημοσιονομική βάση εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στα 70,8 δισ. ευρώ, αυξημένες κατά 777 εκατ. ευρώ, σε σχέση με τον στόχο του ΜΠΔΣ 2022-2025. Η αύξηση αυτή, όπως προκύπτει και από την ανάλυση των δαπανών κατά μείζονα κατηγορία, οφείλεται κατά κύριο λόγο στις υλοποιούμενες δράσεις για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας Covid-19.
Για το έτος 2022, το πρωτογενές αποτέλεσμα του Κρατικού Προϋπολογισμού προβλέπεται, σε δημοσιονομική βάση, σε έλλειμμα ύψους 4,620 δισ. ευρώ, αυξημένο κατά 2.048 εκατ. ευρώ, σε σχέση με τον στόχο του ΜΠΔΣ 2022-2025.
Τα καθαρά έσοδα του Κρατικού Προϋπολογισμού, σε δημοσιονομική βάση, μετά την αφαίρεση των επιστροφών φόρων, προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 55,425 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 602 εκατ. ευρώ ή 1,1%, έναντι του στόχου του ΜΠΔΣ 2022-2025 κυρίως λόγω επικαιροποίησης του μακροοικονομικού πλαισίου μεγέθυνσης της οικονομίας.
Οι συνολικές δαπάνες του Κρατικού Προϋπολογισμού για το έτος 2022 προβλέπεται ότι θα διαμορφωθούν (σε δημοσιονομική βάση) σε 65,594 δισ. ευρώ, αυξημένες κατά 2,600 δισ. ευρώ σε σχέση με την αντίστοιχη πρόβλεψη για το ΜΠΔΣ 2022-2025. Οι κύριες αιτίες της αύξησης είναι η πρόβλεψη επιπλέον δαπανών για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης, καθώς και οι αυξημένες φυσικές παραλαβές των εξοπλιστικών προγραμμάτων του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας.
Η δαπάνη για την υλοποίηση δράσεων που χρηματοδοτούνται από το σκέλος των επιχορηγήσεων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, προϋπολογίζεται για το 2022 σε 3,2 δισ. ευρώ.
Το ισοζύγιο των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης (Ασφαλιστικά Ταμεία, ΟΑΕΔ, ΕΟΠΥΥ, ΟΠΕΚΑ και ΝΑΤ) για το 2022 προβλέπεται να διαμορφωθεί σε πλεόνασμα ύψους 960 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας βελτίωση κατά 568 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2021. Η μεταβολή αυτή οφείλεται κατά κύριο λόγο στα έσοδα, τα οποία προβλέπεται να είναι αυξημένα κατά 586 εκατ. ευρώ, ενώ αντίστοιχα στα έξοδα προβλέπεται οριακή αύξηση ύψους 18 εκατ. ευρώ.
Μέτρα στήριξης 3,3 δισ. ευρώ το 2022
Η συνολική αξία των παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση της πανδημίας την περίοδο 2020-2022 ανέρχεται σε 43,3 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 23,1 δισ. ευρώ αφορούν το έτος 2020, 16,9 δισ. ευρώ το έτος 2021 και 3,3 δισ. ευρώ το 2022.
Το δημοσιονομικό κόστος των παρεμβάσεων ανέρχεται σε 31,1 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 12,0 δισ. ευρώ αφορούν το έτος 2020, 15,8 δισ. ευρώ το έτος 2021 και 3,3 δισ. ευρώ το 2022.
Το δημοσιονομικό κόστος ύψους 19,1 δισ. ευρώ της περιόδου 2021-2022 αναλύεται σε:
- 731 εκατ. ευρώ μείωση των εσόδων της Γενικής Κυβέρνησης, εκ των οποίων 3.693 εκατ. ευρώ αφορούν το 2021 και 2.038 εκατ. ευρώ το 2022,
- 367 εκατ. ευρώ αύξηση δαπανών Γενικής Κυβέρνησης, εκ των οποίων 12.108 εκατ. ευρώ αφορούν το 2021 και 1.259 εκατ. ευρώ το 2022. Εκ του συνόλου των παρεμβάσεων δαπανών, παρεμβάσεις ύψους 3.360 εκατ. ευρώ χρηματοδοτούνται από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και παρεμβάσεις ύψους 10.007 εκατ. ευρώ από τον τακτικό προϋπολογισμό.
Για το τέταρτο τρίμηνο του 2021 και το έτος 2022 οι κυριότερες παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας εστιάζονται στις ακόλουθες:
- Επεκτείνεται έως το τέλος του 2022 η απαλλαγή από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης και η μείωση των τριών μονάδων των ασφαλιστικών εισφορών στον ιδιωτικό τομέα. Κόστος 1,58 δισ. ευρώ για το 2021 και 1,65 δισ. ευρώ για το 2022.
- Μειώνεται το ποσοστό επιστροφής όλων των επιστρεπτέων προκαταβολών ανάλογα με την πτώση των ακαθάριστων εσόδων της επιχείρησης. Το συνολικό κόστος του μέτρου ανέρχεται σε 1.230 εκατ. ευρώ, εκ του οποίου 1.093 εκατ. ευρώ είναι το δημοσιονομικό κόστος από τη μη επιστροφή ποσοστού των επιστρεπτέων προκαταβολών που χορηγήθηκαν εντός του 2020 και 137 εκατ. ευρώ από τη μη επιστροφή ποσοστού των επιστρεπτέων προκαταβολών που χορηγήθηκαν εντός του 2021. Το σύνολο του κόστους επιβαρύνει δημοσιονομικά το έτος 2021 με την έκδοση των σχετικών αποφάσεων. Από τα 1.230 εκατ. ευρώ, τα 569 εκατ. ευρώ, που αφορούσαν τη μη αποπληρωμή ενός ποσοστού των τριών πρώτων κύκλων της επιστρεπτέας προκαταβολής, είχαν προβλεφθεί στο ΜΠΔΣ 2022- 2025, συνεπώς το κόστος των επιπλέον μειώσεων ανέρχεται σε 661 εκατ. ευρώ.
- Επεκτείνεται η εφαρμογή των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στις μεταφορές, τον καφέ και μη αλκοολούχα ποτά, στους κινηματογράφους, τις θεατρικές παραστάσεις, τις συναυλίες και στο τουριστικό πακέτο έως τον Ιούνιο του 2022. Το δημοσιονομικό κόστος ανέρχεται σε 249 εκατ. ευρώ για το 2021 και 211 εκατ. ευρώ για το 2022.
- Μειώνεται ο συντελεστής ΦΠΑ στα γυμναστήρια και τις σχολές χορού από 24% σε 13% από τον Οκτώβριο του 2021 έως τον Ιούνιο του 2022. Το δημοσιονομικό κόστος ανέρχεται σε 1 εκατ. ευρώ για το 2021 και 4,5 εκατ. ευρώ για το 2022.
- Επεκτείνεται η αναστολή πληρωμής του τέλους συνδρομητικής τηλεόρασης έως τον Ιούνιο του 2022. Το δημοσιονομικό κόστος ανέρχεται σε 18 εκατ. ευρώ για το 2021 και 9 εκατ. ευρώ για το 2022.
- Από το πρόγραμμα επιδότησης παγίων δαπανών συμψηφίζονται οφειλές συνολικού ύψους 458 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 215 εκατ. ευρώ προς την φορολογική αρχή και 243 εκατ. ευρώ προς τα ασφαλιστικά ταμεία.
- Επεκτείνεται το πρόγραμμα ΓΕΦΥΡΑ επιδότησης δόσεων δανείων νοικοκυριών που επλήγησαν από την πανδημία για τρεις μήνες εντός του 2021. Το δημοσιονομικό κόστος του προγράμματος ανέρχεται σε 241 εκατ. ευρώ για το 2021.
- Επεκτείνεται το πρόγραμμα ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ έως το τέλος του 2021. Το δημοσιονομικό κόστος του προγράμματος ανέρχεται σε 156 εκατ. ευρώ για το 2021 και 30 εκατ. ευρώ για το 2022.
- Επεκτείνεται το πρόγραμμα των 100.000 νέων θέσεων εργασίας για άλλες 50.000 νέες θέσεις μέχρι εξαντλήσεώς τους. Το δημοσιονομικό κόστος του προγράμματος εκτιμάται σε 296 εκατ. ευρώ για το 2021 και 186 εκατ. ευρώ για το 2022.
- Επεκτείνεται το πρόγραμμα επιδότησης κενών θέσεων στον πολιτισμό έως τον Δεκέμβριο του 2021. Το δημοσιονομικό κόστος ανέρχεται σε 34 εκατ. ευρώ για το 2021 και 5 εκατ. ευρώ για το 2022.
- Επιπλέον τους επόμενους μήνες οι επιχειρήσεις εξακολουθούν και ωφελούνται (α) από το πρόγραμμα ΓΕΦΥΡΑ 2 για την επιδότηση δανείων νομικών προσώπων δημοσιονομικού κόστους 236 εκατ. ευρώ για το 2021 και 61 εκατ. ευρώ για το 2022, (β) από τη μειωμένη προκαταβολή φόρου εισοδήματος (70% για τα νομικά πρόσωπα και 55% για τα φυσικά πρόσωπα-επιτηδευματίες) με δημοσιονομικό κόστος 1.100 εκατ. ευρώ για το 2021, (γ) από την εκταμίευση των υπολειπόμενων ποσών από τις επιχορηγήσεις των προγραμμάτων στήριξης των κλάδων της εστίασης, του τουρισμού, των γυμναστηρίων και λοιπών κλάδων μέσω ΠΔΕ, εκτιμώμενου ύψους 492 εκατ. ευρώ για το 2021 και (δ) από το εγγυοδοτικό πρόγραμμα πολύ μικρών επιχειρήσεων συνολικού ύψους 450 εκατ. ευρώ.
Προϋπολογισμός επιδόσεων
Ο Προϋπολογισμός 2022 εισάγει μια σειρά καινοτομιών που αποσκοπούν στην αύξηση της αποτελεσματικότητας του κράτους στη βάση δεικτών επίδοσης, στον έλεγχο των δαπανών και εσόδων και στην αύξηση της διαθέσιμης πληροφόρησης και διαφάνειας. Σε αυτά τα πλαίσια:
- παρουσιάζεται για πρώτη φορά σε ξεχωριστό τόμο ο προϋπολογισμός επιδόσεων έτους 2022 για όλους τους Φορείς της Κεντρικής Διοίκησης και τη Βουλή των Ελλήνων, με την εισαγωγή ενός συνεκτικού πλαισίου αξιολόγησης της επίδοσης των προγραμμάτων των φορέων μέσα από δείκτες μέτρησης του βαθμού επίτευξης του στόχου (Key Performance Indicators), οι οποίοι στη φάση αυτή έχουν πιλοτικό χαρακτήρα και σκοπεύουν στην εξοικείωση των φορέων με τις διαδικασίες της στοχοθεσίας με βάση δείκτες επιδόσεων.
- Επιπλέον εμφανίζονται δείκτες μέτρησης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος συγκεκριμένων πολιτικών που σχετίζονται με προγράμματα των φορέων, ως πρώτο βήμα για την σταδιακή εφαρμογή της μεταρρύθμισης του Green Budgeting.
- Παρουσιάζεται η Λειτουργική Ταξινόμηση των δαπανών της Γενικής Κυβέρνησης. Έτσι πλέον από το 2022 οι πολίτες θα γνωρίζουν το σύνολο των δαπανών όλων των φορέων Γενικής Κυβέρνησης ανά τομέα λειτουργίας του κράτους όπως είναι η Εκπαίδευση, η Υγεία, η Κοινωνική Προστασία, η Αγροτική Ανάπτυξη, η Περιβαλλοντική Προστασία, ο Πολιτισμός, η Άμυνα, οι Υποδομές και λοιποί τομείς πολιτικής.
