Κορωνοϊός: Το αβέβαιο μέλλον των θεάτρων και των κινηματογράφων -Πώς επηράζονται από τα νέα μέτρα
Πέρα από την περεταίρω στήριξη του Εθνικού Συστήματος Υγείας και την εκ περιτροπής εργασία σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, το βάρος των μέτρων καλούνται να σηκώσουν δύο τομείς: Η εστίαση και ο πολιτισμός: Οι μη εμβολιασμένοι ενήλικες, που αγγίζουν το 30% του πληθυσμού, δεν θα έχουν πλέον πρόσβαση σε κέντρα διασκέδασης, θέατρα και κινηματογράφους, ένα μέτρο που θα εφαρμοστεί από τη Δευτέρα 22 Νοεμβρίου και θα διατηρηθεί σύμφωνα με τον πρωθυπουργό «τουλάχιστον ως το τέλος του έτους».
Το μέτρο, όπως είπε και ο ίδιος, είναι μια έμμεση πίεση στους μη εμβολιασμένους συμπολίτες μας να κάνουν το εμβόλιο. Το κατά πόσο αυτό θα συμβεί απομένει να καταδειχθεί στο επόμενο διάστημα. Από αυτήν την έμμεση πίεση, όμως, προκύπτει ένα θέμα:
Οι άνθρωποι μπορούν να ζήσουν χωρίς θέατρα και κινηματογράφους. Τα θέατρα και οι κινηματογράφοι, όμως, δεν μπορούν να ζήσουν χωρίς κοινό…
Νέα μέτρα, αλλά δύο σταθμά
Τα νέα μέτρα, για μια ακόμη φορά, προκάλεσαν κάποιες απορίες: Κλειστοί χώροι είναι και τα καταστήματα λιανικής, τα κομμωτήρια αλλά και οι εκκλησίες. Σε αυτούς τους χώρους, όμως, θα επιτρέπεται η είσοδος των ανεμβολίαστων με την επίδειξη rapid τεστ. Τα επιχειρήματα σε αυτές τις περιπτώσεις ήταν αναμενόμενα: Για τις μεν εκκλησίες ο υπουργός Ανάπτυξης Άδωνις Γεωργιάδης, είπε η νομοθεσία ήρθε να προσαρμοστεί στην απόφαση που πήρε η Εκκλησία από μόνη της. «Τον έλεγχο τον έχει στην πραγματικότητα η Εκκλησία ως ευθύνη, είναι αδύνατον να μπει ένα αστυνομικό όργανο στην εκκλησία και να σταματήσει την λειτουργία, αυτό δεν μπορεί να συμβεί».
Το αν μπορεί και πρέπει να συμβεί ή όχι, είναι μια άλλη κουβέντα, όμως είναι δεδομένη η απόφαση της κυβέρνησης να μην αποκλείσει κανέναν από τη δυνατότητα να εκκλησιάζεται, κι αυτή είναι μια απόφαση που ελήφθη εξ αρχής της πανδημίας, ακόμη και σε περιόδους δραματικά πιο δύσκολες από την τωρινή.
Το εμπόριο τώρα, είναι επίσης εύκολο να εξηγηθεί γιατί εξαιρέθηκε του αποκλεισμού των ανεμβολίαστων: Χρήματα δεν υπάρχουν για τη στήριξή του και η αποδυνάμωσή του σε μια τέτοια στιγμή, την καταναλωτική συγκυρία των Χριστουγέννων δηλαδή.
Ο πολιτισμός όμως;
Δεν αποτελούν τα νέα μέτρα ένα ακόμη πλήγμα για τα σινεμά και τα θέατρα, που έχουν περάσει τα πάνδεινα επί μια διετία, όταν αποκλείουν από αυτά de facto το 30% του κοινού;
Τι σημαίνουν για τις αίθουσες, τις επιχειρήσεις και τους ανθρώπους αλλά και τα επαγγέλματα που εξαρτώνται από αυτές;
Προσπαθώντας να αποκωδικοποιήσει κανείς τις συνέπειες μιας ακόμη δέσμης μέτρων για τον πολιτισμό, έρχεται αντιμέτωπος με μια απρόσμενη κατάσταση. Οι ίδιοι οι άνθρωποι του πολιτισμού φαίνεται να έχουν μια αμηχανία στην καλύτερη περίπτωση, ή και διχογνωμία για τα μέτρα, κάτι που καταδεικνύει το διχασμό στον οποίο έχει περιέλθει η κοινωνία.
Η γενικότερη αίσθηση που υπάρχει, πάντως, στο χώρο, είναι ότι ο πολιτισμός δεν μπορεί να πληγεί πολύ περισσότερο απ’ όσο έχει ήδη πληγεί.
«Ο κόσμος παραμένει ανεμβολίαστος, λόγω της μη πειθούς της κυβέρνησης. Και το πρόβλημα οξύνεται για τις επιχειρήσεις και για τους εργαζόμενους», λέει ο Σπύρος Μπιμπίλας, πρόεδρος του Σωματείου Ελήνων Ηθοποιών, ο οποίος όμως αποσαφηνίζει ότι δεν μιλάει εκ μέρους του Σωματείου, καθώς αυτό δεν έχει συνεδριάσει για το θέμα και κατά συνέπεια δεν έχει λάβει καμία σχετική απόφαση.
Ο ίδιος όμως είναι σαφής: «Ο κόσμος έτσι κι αλλιώς φοβάται να πάει στα θέατρα», λέει. «Δεν ξέρεις ποιος κάθεται δίπλα σου, πόσοι είναι φορείς του ιού στην αίθουσα, δεν ξέρεις τίποτα. Εάν ο κόσμος δεν συμμορφωθεί, πλέον δεν υπάρχει καμία λύση. Αυτήν τη στιγμή δεν υπάρχουν ούτε επιδόματα ούτε επιχορηγήσεις και το βάρος πέφτει στις επιχειρήσεις. Πολλά θέατρα σκέφτονται να λειτουργούν μόνο τριήμερο, καταλαβαίνετε τι σημαίνει αυτό;», καταλήγει.
Κι αν το θέατρο βασίζεται απόλυτα σχεδόν στην παρουσία του κοινού, τι συμβαίνει με τους κινηματογράφους;
Αν εξαιρέσει κανείς τα multiplex, οι περισσότεροι κινηματογράφοι στην Αθήνα είναι οικογενειακές επιχειρήσεις οι οποίες επίσης βασίζονται στο κοινό για να επιβιώσουν.
«Η αίθουσα έχει καταρρεύσει»
Στους κινηματογράφους ισχύει ακριβώς η ίδια συνθήκη. «Το παιχνίδι έχει χαθεί εξαρχής», λέει ο Βασίλης Κωνσταντόπουλος της εταιρίας διανομής κινηματογραφικών ταινιών Carousel Films. «Μεικτή ή αμιγής η αίθουσα, δεν αλλάζουν πολλά. Ο κόσμος τώρα ακούει ότι μπορεί να κολλήσει και εμβολιασμένος και από εμβολιασμένους, οπότε φοβάται. Φοβάται να πάει στην αίσθουσα, φοβάται να μετακινηθεί με τα ΜΜΜ για να πάει στην αίθουσα, φοβάται γενικά. Δεν θέλει να υπάρχει κάποιος άγνωστος δίπλα του. Σε μια αίθουσα 400 ατόμων βλέπεις μέσα 50-60 άτομα. Βγαίνουν ταινίες που κόβουν 80 εισιτήρια σε ένα τετραήμερο. Οι εταιρείες διανομής ξέρουν ότι οι ταινίες θα πάνε άπατες, αλλά πρέπει να τις βγάλουν».
Αυτονόητο: Εάν μια εταιρεία διανομής πάψει να βγάζει ταινίες στις αίθουσες, θα πάψει να έχει λόγο ύπαρξης. Και βέβαια οι εταιρείες που πλήττονται περισσότερο είναι οι μικρές, όπως εξάλλου συμβαίνει σε όλους τους κλάδους.
Ο ίδιος συμπληρώνει ότι τα επαγγέλματα, στην περίπτωση του κινηματογράφου εν προκειμένω, που πλήττονται είναι αρκετά «Είναι οι διανομείς, οι προβολείς και βέβαια τα μπαρ», λέει. Κι αν όλοι αυτοί χάνουν έως και καταστρέφονται, ποιοι είναι εκείνοι που κερδίζουν; Είναι απλό: «Μαθαίνεις να κάθεσαι σπίτι σου. Άνετα, βολικά και με ασφάλεια. Πατάς ένα κουμπί από τον καναπέ σου και η ταινία είναι εκεί. Παίρνεις ένα τηλέφωνο και το φαγητό έρχεται…».
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η αύξηση στους συνδρομητές των ψηφιακών παρόχων περιεχομένου (streaming), ήταν κολοσσιαία. Όταν έχεις πληρώσει, λοιπόν, για να παρακολουθείς online σειρές και ταινίες, πόσο εύκολο είναι να επιστρέψεις μετά από δύο χρόνια στις αίθουσες και μάλιστα υπό συνθήκες που μόνο ασφάλεια δεν σου προκαλούν; Μάλλον καθόλου.
Βρισκόμαστε, λοιπόν, μποστά στον προαναγγελθέντα θάνατο της κινηματογραφικής αίθουσας; Εν μέρει ίσως ναι.
Ο Άκης Καπράνος, κριτικός κινηματογράφου και διοργανωτής του θεσμού κινηματογραφικών προβολών Midnight Express τοποθετεί το θέμα κάπως ευρύτερα:
«Σε αντίθεση με την Ασία, που μας βλέπουν και γελάνε ενώ τα σινεμά τους σημειώνουν –μέσα στην πανδημία– ιστορικά ρεκόρ εισιτηρίων, η Ευρώπη δείχνει να έχασε και φέτος το τρένο. Η Ελλάδα, ως «ουρά» της (υπό κάθε έννοια) δεν θα μπορούσε να έχει καλύτερη μοίρα. Οπότε οι κριτικοί κινηματογράφου, είναι πλέον κριτικοί εμβολιασμένων θεατών· και φυσικά τώρα θα μάθει να κατεβάζει torrent (σ.σ. ένας τρόπος να βλέπεις ή να ακους περιεχόμενο online και πειρατικά) και η ανεμβολίαστη Μαρία, που λέει ο λόγος. Το περσινό καλοκαίρι τα golden boys των μεσιτικών έκαναν χρυσούς τους ιδιοκτήτες των θερινών κινηματογράφων για μια πώληση, καραδοκώντας σαν τα κοράκια πάνω από τον τάφο της αίθουσας. Μπορεί να μην τους βγήκε αυτό, έχω όμως την αίσθηση πως θα βγάλουν πολύ χρήμα αυτό τον χειμώνα. Και αν τα μέτρα αυτά ισχύσουν και το καλοκαίρι, τότε θα βγάλουν κι άλλο. Τους διευκολύνουν άλλωστε τόσο πολύ».
Μέχρι αυτήν τη στιγμή επίσημες αντιδράσεις από φορείς του πολιτισμού και σωματεία δεν έχουν υπάρξει για τα νέα μέτρα, αναμένεται να υπάρξουν όμως.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι τα θέατρα και οι κινηματογράφοι έχουν πληγεί καθοριστικά τα δύο τελευταία χρόνια, αλλά ίσως η πραγματική ζημιά δεν έχει φανεί ακόμη.
Μια ζημιά μακροπρόθεσμη και μη αναστρέψιμη, που θ’ αλλάξει όχι μόνο το χάρτη του πολιτισμού, αλλά κυρίως τον τρόπο με τον οποίο τον αντιλαμβανόμαστε.
