Πόσο μπορεί να αλλάξουν την ποιότητα ζωής των ασθενών & τα οικονομικά του ΕΣΥ οι κλινικές μελέτες;
*Της Ευαγγελίας Κοράκη
Οι κλινικές μελέτες αποτελούν το θεμέλιο λίθο της ιατρικής έρευνας και προόδου. Χωρίς αυτές καμία θεραπεία, φαρμακευτική ουσία ή ιατρική πρακτική δεν μπορεί να θεωρηθεί ασφαλής και αποτελεσματική. Είναι η γέφυρα που συνδέει τη βασική επιστημονική ανακάλυψη με την πραγματική εφαρμογή στην κλινική πράξη. Μέσω των κλινικών μελετών, νέες θεραπείες αξιολογούνται με αυστηρά επιστημονικό τρόπο, ελέγχεται η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητά τους σε διαφορετικές ομάδες ασθενών, και τεκμηριώνεται η βελτίωση της ποιότητας ζωής και του προσδόκιμου επιβίωσης.
Η αξία τους όμως δεν είναι μόνο επιστημονική -είναι βαθιά ανθρωπιστική, αφού κάθε μελέτη έχει στο επίκεντρο τον ασθενή. Μέσω της συμμετοχής τους οι ασθενείς αποκτούν πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες που δεν είναι ακόμα διαθέσιμες στην αγορά. Η ένταξη σε μια κλινική μελέτη και η έγκαιρη πρόσβαση σε φάρμακα αιχμής, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου οι υπάρχουσες θεραπευτικές επιλογές είναι περιορισμένες ή αναποτελεσματικές, μπορεί να μεταφραστεί σε σημαντική βελτίωση της ποιότητας ζωής ή και σε αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης του ασθενή. Επιπλέον, οι συμμετέχοντες σε μελέτες παρακολουθούνται στενά από εξειδικευμένες επιστημονικές ομάδες, γεγονός που ενισχύει την ασφάλειά τους μέσω εξατομικευμένης φροντίδας.
Ευαγγελία Κοράκη, Πρόεδρος HACRO (Hellenic Association of CROs) & Πρόεδρος & CEO CORONIS Research
Παράλληλα, οι κλινικές μελέτες μπορούν να επιδράσουν σημαντικά στους ερευνητικούς δείκτες, στη βιωσιμότητα και τα οικονομικά του συστήματος υγείας μιας χώρας και να θέσουν ισχυρές βάσεις για την αναπτυξιακή προοπτική της. Μέσα από τη συμμετοχή της χώρας σε πολυκεντρικές μελέτες ενισχύεται η διεθνής συνεργασία με κορυφαία πανεπιστήμια και φαρμακευτικές εταιρείες, γεγονός που αυξάνει τη ροή χρηματοδότησης και μεταφέρει τεχνογνωσία στο τοπικό ερευνητικό οικοσύστημα. Τα αποτελέσματα των μελετών οδηγούν σε επιστημονικές δημοσιεύσεις και παρουσιάσεις, ενισχύοντας τη διεθνή αναγνωρισιμότητα των ερευνητών και των ιδρυμάτων της χώρας. Παράλληλα, η ανάγκη για ποιοτική διεξαγωγή των κλινικών δοκιμών κινητοποιεί επενδύσεις σε υποδομές και εξοπλισμό, ενώ προσφέρει πολύτιμη εκπαίδευση και εξειδίκευση στο επιστημονικό προσωπικό, διαμορφώνοντας μια νέα γενιά ερευνητών με σύγχρονη κατάρτιση. Όλες αυτές οι δραστηριότητες καταγράφονται ως δαπάνες Έρευνας & Ανάπτυξης (R&D), ενισχύοντας κρίσιμους δείκτες όπως το σύνολο των δαπανών για Ε&Α στη χώρα (GERD), η απορρόφηση ευρωπαϊκών κονδυλίων και η θέση της χώρας στους διεθνείς δείκτες καινοτομίας, όπως το European Innovation Scoreboard.
Οι κλινικές μελέτες μπορούν να λειτουργήσουν ως μοχλός οικονομικής ανάπτυξης της χώρας μας. Σύμφωνα με μελέτες, η Ελλάδα, αν και έχει μικρό πληθυσμιακό μέγεθος, έχει τη δυνατότητα να προσελκύσει επενδύσεις ύψους άνω των 500 εκατ. ευρώ ετησίως από τη φαρμακευτική έρευνα, γεγονός που θα μπορούσε να μεταφραστεί σε αύξηση του ΑΕΠ κατά 1,1 δισ. ευρώ, δημιουργία χιλιάδων θέσεων εργασίας και έσοδα για το κράτος.
Η συνεισφορά στο Εθνικό Σύστημα Υγείας είναι πολλαπλή. Βάσει νομοθεσίας, το 20% της επένδυσης που πραγματοποιείται σε κλινικές μελέτες στη χώρα κατευθύνεται απευθείας στα νοσοκομεία, όπου διεξάγονται οι μελέτες και στις εποπτεύουσες Υγειονομικές Περιφέρειες. Οι πόροι αυτοί μπορούν να αξιοποιηθούν για την αναβάθμιση της υλικοτεχνικής υποδομής, την εκπαίδευση και εξειδίκευση του ιατρικού προσωπικού, καθώς και για τη στήριξη των ερευνητικών ομάδων.
Επιπλέον, δεδομένου ότι ο Χορηγός της μελέτης καλύπτει όλα τα σχετικά κόστη, εξοικονομούνται σημαντικοί πόροι για το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Αυτό επιτυγχάνεται τόσο μέσω της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας στα νοσοκομεία, οι οποίες χρηματοδοτούνται από τους χορηγούς/επενδυτές, όσο και μέσω της εξοικονόμησης στη φαρμακευτική δαπάνη, αφού οι ασθενείς λαμβάνουν τις θεραπείες τους δωρεάν, χωρίς επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού. Επιπλέον, οι μελέτες συχνά οδηγούν σε μεταφορά τεχνογνωσίας, ενίσχυση των υπηρεσιών και ψηφιοποίηση διαδικασιών, συμβάλλοντας έτσι στη συνολική αναβάθμιση του ΕΣΥ.
Συνεπώς, οι κλινικές δοκιμές δεν είναι απλώς μια επιστημονική διαδικασία. Είναι ένας πολλαπλασιαστής αξίας για τους ασθενείς, το σύστημα υγείας, την εθνική οικονομία και την έρευνα.
Σε αυτό το πλαίσιο, η δέσμευση της κυβέρνησης μετά την πρόσφατη δήλωση του πρωθυπουργού για αύξηση των κλινικών μελετών στις 1.000 έως το 2027 αποτελεί ένα φιλόδοξο όραμα.
Για να αποτελέσουν, όμως, πραγματικό μοχλό ανάπτυξης είναι απαραίτητη η ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων που σχεδιάστηκαν από την επίσημη Ομάδα Εργασίας για την «Ανάπτυξη των Κλινικών Μελετών και της Βιοϊατρικής Έρευνας στη Χώρα», με πρωτοβουλία του Υπουργείου Υγείας και τη συμμετοχή όλων των σχετικών δημόσιων φορέων και ιδιωτικών θεσμικών οργάνων, στην οποία ο σύλλογος HACRO αποτελεί ενεργό μέλος.
Στο στρατηγικό πλάνο περιλαμβάνονται προτάσεις για την επίλυση χρόνιων παθογενειών και προκλήσεων, όπως οι καθυστερήσεις στη διεξαγωγή των κλινικών μελετών, η ανάγκη ταχείας και συνεχούς προσαρμογής της εθνικής νομοθεσίας στους Ευρωπαϊκούς κανονισμούς, η έλλειψη επαρκούς και εξειδικευμένου προσωπικού, τόσο στα νοσοκομεία όσο και στους ρυθμιστικούς οργανισμούς, οι περιορισμένες ψηφιακές δυνατότητες του ΕΣΥ, η έλλειψη κουλτούρας κλινικής έρευνας και η έλλειψη αντίστοιχης εκπαίδευσης. Η ύπαρξη κινήτρων, τόσο φορολογικών όσο και χρηματοδοτικών, για φαρμακευτικές εταιρείες, πανεπιστήμια και νοσοκομεία είναι επίσης καθοριστική.
Σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, όπου η καινοτομία αποτελεί κλειδί για την ανάπτυξη, η Ελλάδα έχει την ευκαιρία να πρωταγωνιστήσει, αρκεί να επενδύσει στρατηγικά και με όραμα στον τομέα των κλινικών μελετών.
*Η Ευαγγελία Κοράκη είναι Πρόεδρος HACRO (Hellenic Association of CROs) & Πρόεδρος & CEO CORONIS Research
