Η απόφαση της Βεγγάζης, που μέχρι πρόσφατα δεν αναγνώριζε το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, να συγκροτήσει ειδική επιτροπή στη Βουλή για την εξέταση της εν λόγω συμφωνίας έχει οδηγήσει την Αθήνα να εξετάζει προσεκτικά κάθε σενάριο προκειμένου να μην βρεθεί προ τετελεσμένων και δυσάρεστων εκπλήξεων.
Οι εξελίξεις στην βορειοαφρικανική χώρα δεν βαίνουν προς την επιθυμητή κατεύθυνση, επηρεάζοντας άμεσα την Αθήνα.
Η Λιβύη παραμένει βυθισμένη στο χάος και κομένη στα δυο. Στην Τρίπολη εδρεύει η μεταβατική Κυβέρνηση Εθνικής Εθνότητας με επικεφαλής τον Αμπντελχαμίντ αλ Ντμπέιμπα, της οποίας η θητεία της ολοκληρώθηκε στις 24 Δεκεμβρίου 2021. Το ανατολικό τμήμα της χώρας ελέγχεται από τον στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ έχοντας στο πλευρό του τη βουλή των Αντιπροσώπων.
Το «κενό» που άφησε η ελληνική πλευρά τα τελευταία χρόνια έσπευσε να το εκμεταλλευτεί μεθοδικά η Άγκυρα, «απλώνοντας» τα πλοκάμια της και στην Ανατολική Λιβύη, τον σύμμαχο της Ελλάδας.
Στη Λιβύη ο Γεραπετρίτης
Σύμφωνα με πληροφορίες, η Αθήνα εξετάζει τις ημερομηνίες για πιθανή επίσκεψη του Υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη και στις δυο πλευρές της Λιβύης. Αναμένεται να είναι η πρώτη υψηλού επιπέδου επαφή από το 2021.
Στόχος της αποστολής θα είναι η αποκατάσταση των διαύλων επικοινωνίας, τόσο με την κυβέρνηση Ντμπέιμπα στην Τρίπολη όσο και με τους δύο ισχυρούς παράγοντες της Ανατολικής Λιβύης τον στρατάρχη Χαφτάρ και τον πρόεδρο του Κοινοβουλίου Ακίλα Σάλεχ.
Είχε προηγηθεί η συνάντηση του Έλληνα πρέσβη Νικόλαου Γαριλίδη, με τον Αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών της κυβέρνησης της Τρίπολης για ανασκόπηση, των διμερών σχέσεων και προετοιμασίας της επίσκεψης του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών στη Λιβύη.
Ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας αναμένεται να επαναλάβει τη θέση πώς το τουρκολιβυκό μνημόνιο, που υπεγράφη το 2019 , δεν παράγει κανένα έννομο αποτέλεσμα έναντι τρίτων, και δεν έχει καμία νομική υπόσταση, προεχόντως διότι η Λιβύη και η Τουρκία δεν έχουν αντικείμενες ακτές, όπως απαιτεί το Δίκαιο της Θάλασσας.
Με τις ελπίδες για διεξαγωγή ελεύθερων εκλογών να απομακρύνονται , η ρευστότητα στη γειτονική χώρα της Β. Αφρικής, αφορά άμεσα την Ελλάδα, όχι μόνον για το θέμα των θαλασσίων ζωνών αλλά και του μεταναστευτικού. Η Λιβύη θεωρείται πύλη εξόδου της παράνομης μετανάστευσης προς την Ελλάδα με το φόβο να εκτοξευθούν οι ροές μετά και τις εξελίξεις σε Υποσαχάρια Αφρική και Μέση Ανατολή. Ήδη παρατηρείται μια σημαντική αύξηση από τον Νότιο Διάδρομο.
Συνεπώς, η ατζέντα της επίσκεψης του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών εκτός από το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο θα περιλαμβάνει και το μεταναστευτικό.
Σε αυτό το πλαίσιο θεωρείται ιδιαιτέρως σημαντικό η Αθήνα να ανοίξει ξανά το φάκελλο Λιβύη , παίζοντας τόσο το χαρτί της ευρωπαϊκής στήριξης αλλά και του ρόλου που διαδραματίζει ως μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Στις 18 Απριλίου 2025 το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών συνεδρίασε για την κατάσταση στη Λιβύη. Ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ελλάδας, Πρέσβης Ευάγγελος Σέκερης στην τοποθέτηση του εξέφρασε την απερίφραστη υποστήριξη της Ελλάδας για την κυριαρχία, την ανεξαρτησία και την εδαφική ακεραιότητα της Λιβύης, η οποία -όπως ανέφερε- θα πρέπει να είναι «απαλλαγμένη από κάθε μορφής ξένη παρέμβαση». Παράλληλα , υπογράμμισε την ανάγκη για μια ενωμένη Λιβύη, με πλήρη σεβασμό του διεθνούς δικαίου, συμπεριλαμβανομένου του δικαίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του δικαίου της θάλασσας.
Στο μικροσκόπιο της Ελλάδας η Λιβύη
Η Αθήνα όλο το προηγούμενο διάστημα είχε αντιδράσει δυναμικά, αναζητώντας εν δυνάμει συμμάχους μετά την υπογραφή μνημονίου μεταξύ της Άγκυρας και της κυβέρνησης της Τρίπολης το 2019 που καθόριζε θαλάσσια σύνορα μεταξύ Λιβύης και Τουρκίας αγνοώντας την Κρήτη και τα Δωδεκάνησα. Το 2020 η ελληνική κυβέρνηση υπέγραψε τον μερικό καθορισμό της ΑΟΖ με την Αίγυπτο.
Στις 6 Απριλίου 2021, στο πλαίσιο επανεκκίνησης των διμερών σχέσεων, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, συνοδευόμενος από τον τότε Υπουργό Εξωτερικό Νίκο Δένδια, πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στη Λιβύη όπου συναντήθηκε με την πολιτειακή και πολιτική ηγεσία της χώρας.
Τον Νοέμβριο του 2022, ο Νίκος Δένδιας ως Υπουργός Εξωτερικών ταξίδεψε στη Λιβύη όπου έλαβε τις διαβεβαιώσεις τόσο από τον στρατάρχη Χαφτάρ όσο και από τον πρόεδρο του λιβυκού κοινοβουλίου Ακίλα Σάλεχ πως δεν θα αναγνωρίσουν το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Ο τότε Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών, είχε αρνηθεί τη συνάντηση με την Λίβυα Υπουργό Εξωτερικών, η οποία τον περίμενε χωρίς ενημέρωση στο αεροδρόμιο της λιβυκής πρωτεύουσας. Η Νάιλα Μανγκούς ήταν εκείνη που συνυπέγραψε το μνημόνιο με τον Τούρκο ομόλογό της.
Τον Αύγουστο του 2023, ο Γιώργος Γεραπετρίτης σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε μαζί της τόνισε την ανάγκη επανεκκίνησης των σχέσεων μεταξύ Αθήνας και Τρίπολης και διάνοιξης απευθείας διαύλων επικοινωνίας.
Το δέλεαρ της Τουρκίας
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει έντονο «φλερτ» της Άγκυρας προς την Ανατολική Λιβύη.
Μέλη της λιβυκής βουλής, η οποία εδρεύει στην ανατολική Λιβύη και είχε τοποθετηθεί αρνητικά απέναντι στο μνημονιο Άγκυρας -Τρίπολης, επισκέφθηκαν την τουρκική κυβέρνηση για επαφές με την τουρκική ηγεσία. Επίσης, έχουν πραγματοποιηθεί επισκέψεις του Αγκίλα Σάλεχ και του Χαφτάρ στην Άγκυρα. Επίσης, η Τουρκία άνοιξε προξενείο στη Βεγγάζη, μία κίνηση που φαίνεται να άνοιξε το δρόμο για να κλείσει η ψαλίδα στις δύο πλευρές.
Στις 4 Απριλίου, ο υπουργός Εθνικής Αμυνας της Τουρκίας Γιασάρ Γκιουλέρ υποδέχθηκε με τιμές στην Αγκυρα τον γιο του στρατάρχη Χαφτάρ, Σαντάμ Χαλίφα Χαφτάρ, διοικητή των χερσαίων δυνάμεων του εθνικού στρατού της Λιβύης.
Στην πρόσπαθειά της να νομιμοποιήσει το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο η Άγκυρα, υποστηρίζει πώς μέσα από τη συγκεκριμένη συμφωνία η Λιβύη προσφέρει μια έκταση σχεδόν 39.000 τ.χλμ υφαλοκρηπίδας, την οποία ωστόσο αφαιρεί από την Ελλάδα.
Στην Αθήνα, βρίσκεται ο γιος του στρατάρχη της ανατολικής Λιβύης, Χαλιφά Χαφτάρ με τις πληροφορίες να αναφέρουν πως η επίσκεψή του στην Ελλάδα είναι ιδιωτικής φύσεως και δεν υπάρχει κάποια προγραμματισμένη συνάντηση με Ελληνες αξιωματούχους.
