Όπως αποκαλύπτουν τα στοιχεία και οι παρατηρητές, οι άμαχοι βρίσκονται εν μέσω σφαγών και αντιποίνων.
Πιο αναλυτικά, οι άμαχοι που έχουν σκοτωθεί στο Μαλί, τον Νίγηρα και τη Μπουρκίνα Φάσο από την αρχή του έτους ανέρχονται σε 2.057, ήδη περισσότεροι σε σχέση με το σύνολο του 2021 (2.021), ανέφερε η μη κυβερνητική οργάνωση Acled.
Το 2022 κάθε μήνα αναφέρονται νέες επιθέσεις: τον Ιούνιο σκοτώθηκαν 132 άμαχοι στο Ντιαλασάγκου στο κεντρικό Μαλί και 86 στο Σεϊτένγκα στη Μπουρκίνα Φάσο.
Τον Μάιο περίπου 50 νεκροί, σύμφωνα με τις αρχές, καταγράφηκαν στο Μαντζοάρι στην ανατολική Μπουρκίνα Φάσο.
Τον Μάρτιο στη Μούρα στο κεντρικό Μαλί 300 άμαχοι σκοτώθηκαν από τον στρατό, σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (HRW).
Όπως αναφέρει η Acled, συνολικά 11.276 άμαχοι έχουν σκοτωθεί στις τρεις αυτές χώρες από το 2012.
«Οι οικογένειές μας πεθαίνουν ανά εκατοντάδες και έχουμε την εντύπωση ότι αυτό δεν ενδιαφέρει τους ανθρώπους», δήλωσε ένας κάτοικος της περιοχής Μένακα στο Μαλί, όπου τους τελευταίους μήνες μαίνονται συγκρούσεις.
Αυτός πλέον βρίσκεται στο Μπαμακό και καταγγέλλει ότι συχνά οι νεκροί πολλές φορές μετριούνται μαζικά (“ανά δεκάδες, ανά εκατοντάδες”). «Όταν αυτό συμβαίνει στο βόρειο Μαλί, στην έρημο, συχνά δεν υπάρχει επικοινωνία με το κράτος», σημείωσε.
«Τότε τους θάβουμε και προχωράμε».
Από το 2012 ως το 2017 οι νεκροί άμαχοι ήταν μερικές εκατοντάδες. Η κατάσταση όμως επιδεινώθηκε έκτοτε, με την Acled να εκτιμά ότι το όριο των 1.000 νεκρών αμάχων ετησίως στο Σαχέλ ξεπεράστηκε το 2018 και το όριο των 2.000 νεκρών την επόμενη χρονιά.
Γενικά η αύξηση των σφαγών «διπλασίασε τα δύο τελευταία χρόνια τον αριθμό των θυμάτων» στο Σαχέλ, παρατηρεί ο Μαχαμάντου Αμπντουραμάχνι, συντονιστής για τον Νίγηρα του African Security Sector Ntework (ASSN).
«Αδιαφορία»
Στο Σαχέλ «οι άμαχοι πεθαίνουν μέσα στην ανωνυμία και την αδιαφορία», συμφωνεί ένας υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το Μαλί, που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του.
Παράλληλα αυξάνεται η γεωγραφική περιοχή όπου μαίνονται οι συγκρούσεις. Αρχικά περιορίζονταν στο βόρειο Μαλί, αλλά στη συνέχεια εξαπλώθηκαν στο κέντρο της χώρας και στις γειτονικές: τον Νίγηρα και τη Μπουρκίνα Φάσο.
Τώρα επεκτείνονται προς το νότιο Μαλί, σημειώνει ο Μποκάρ Σανγκαρέ, διευθυντής σύνταξης του ειδησεογραφικού ιστότοπου Benbere, και προς κάποιες χώρες που βρέχονται από τον κόλπο της Γουινέας, όπως το Τόγκο. Εκεί σημειώθηκε στις αρχές Μαΐου η πρώτη επισήμως τζιχαντιστική επίθεση.
Για τις επιθέσεις ευθύνονται συγκεκριμένες ομάδες: οι εθνικοί στρατοί, η αλ Κάιντα ή ένα κίνημα που συνδέεται με το Ισλαμικό Κράτος.
Αυτό, το οποίο κυρίως δραστηριοποιείται στις περιοχές στα σύνορα του Μαλί, του Νίγηρα και της Μπουρκίνα Φάσο, «βασίζεται σε μια στρατηγική βίας ενάντια των πολιτών με στόχο να εδραιώσει την κυριαρχία του», σύμφωνα με τον Σανγκαρέ.
Πολλοί παρατηρητές αποδίδουν στο Ισλαμικό Κράτος την πρόσφατη σφαγή στο Σεϊτένγκα, αν και καμία οργάνωση δεν έχει αναλάβει την ευθύνη.
Ο αριθμός των αμάχων που σκοτώθηκαν σε επιθέσεις που αποδίδονται σε εξτρεμιστικές οργανώσεις έχει σχεδόν διπλασιαστεί από το 2020 και αυτές που αποδίδονται στις δυνάμεις ασφαλείας «έχουν αυξηθεί δραματικά από την αρχή του 2022», παρατήρησε πρόσφατα η Coalition Citoyenne pour le Sahel, μια ένωση ΜΚΟ από τη δυτική Αφρική.
Παρά τη μακροχρόνια στρατιωτική δράση, οι παράγοντες που είναι παρόντες στην περιοχή (ΗΠΑ, ΟΗΕ, ξένες ένοπλες δυνάμεις) δεν έχουν καταφέρει να εξαλείψουν τη βία εναντίον των αμάχων και οι προοπτικές δεν βελτιώνονται, όπως καταγγέλλουν τόσο οι κάτοικοι όσο και οι ΜΚΟ.
Όλοι τους αναφέρουν πολλούς λόγους ανησυχίας: την αποκλειστικά στρατιωτική προσέγγιση που υιοθετείται στο πρόβλημα της επέκτασης των τζιχαντιστών, την ανικανότητα των κρατών να ελέγξουν τις τεράστιες περιοχές της υπαίθρου που λυμαίνονται οι τζιχαντιστές, τις σχέσεις μεταξύ κάποιων κοινοτήτων νομάδων και της τζιχάντ, την οριστική απόσυρση των γαλλικών δυνάμεων από την περιοχή.
