Δεν έχουν ξεπεραστεί τα εμπόδια για την Τουρκία ως προς το ζήτημα της αγοράς νέων F-16 Viper και αναβάθμισης του υφιστάμενου στόλου της, παρά τους πανηγυρικούς τόνους που έσπευσε να υιοθετήσει μετα τις αλλαγές στο κείμενο του αμυντικού προυπολογισμού των Ηνωμένων Πολιτειών.
Tην Τουρκία ήλθε να «προσγειώσει» ο πρόεδρος της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων της Γερουσίας των ΗΠΑ, Ρόμπερτ Μενένεντεζ, ο οποίος και κατέστησε σαφές πως ουδεμία νίκη για την Άγκυρα συνιστά ο νόμος NDAA (National Defense Authorization Act) για τον αμυντικό προϋπολογισμό των ΗΠΑ.
Οι τροπολογίες που περιλάμβαναν τους όρους για την πώληση F-16 από την Ουάσινγκτον στην Άγκυρα αφαιρέθηκαν μεν από το νομοσχέδιο (σημειώνεται ότι σε κάθε περίπτωση εξ αρχής αποτελούσαν ένα επιπλέον εργαλείο), εντούτοις το συνοδευτικό κείμενο που επισυνάφθηκε στο κείμενο του αμυντικού προϋπολογισμού στέλνει καθαρό μήνυμα εκ μέρους του Κογκρέσου στην Τουρκία για τις υπερπτήσεις πάνω από τα ελληνικά νησιά.
«Οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ δεν θα πρέπει να πραγματοποιούν μη εξουσιοδοτημένες υπερπτήσεις σε εναέριους χώρους άλλων ΝΑΤΟϊκών συμμάχων», αναφέρουν οι Αμερικανοί νομοθέτες, γεγονός που έπελεξε να αγνοήσει ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, σπεύδοντας να χαιρετίσει το τελικό κείμενο σχεδόν ως νίκη της Άγκυρας.
Ξεκάθαρη απάντηση, και τις απαραίτητες… διευκρινίσεις στην Τουρκία, ανέλαβε να δώσει ο πρόεδρος της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων της Γερουσίας των ΗΠΑ, Ρόμπερτ Μενέντεζ, ο οποίος και κρατά τα «κλειδιά» των F-16 δεδομένου ότι λόγω θέσης διατηρεί δικαίωμα βέτο -το οποίο και για μία ακόμη φορά δήλωσε με σαφήνεια πως προτίθεται να χρησιμοποιήσει.
Ο Ρόμπερτ Μενέντεζ υπογράμμισε πως ουδεμία νίκη συνιστά για την Τουρκία ο αμυντικός προϋπολογισμός των ΗΠΑ για το 2023 (NDAA), υπογραμμίζοντας ότι το μπλόκο στην πώληση παραμένει εάν δεν απομακρυνθεί ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν από την τακτική των προκλήσεων και παραβιάσεων.
«Σε αντίθεση με ορισμένους ισχυρισμούς, ο αμυντικός προϋπολογισμός δεν συνιστά νίκη για την Τουρκία. Πρόκειται μόνο για ένα από τα πολλά εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας στη Γερουσία όσον αφορά τις πωλήσεις όπλων. Θα το ξαναπώ. Ως πρόεδρος της Επιτροπής Διεθνών Υποθέσεων ΔΕΝ θα εγκρίνω τα F-16 για την Τουρκία έως ότου ο Ερντογάν σταματήσει τις παραβιάσεις στην περιοχή», δήλωσε ο Ρόμπερτ Μενέντεζ.
Είχαν προηγηθεί δημοσιεύματα σε πανηγυρικό τόνο στον τουρκικό Τύπο, καθώς και η ακόλουθη δήλωση του Μεβλούτ Τσαβούσογλου:
«Οι τεχνικές συνομιλίες για τα F-16 συνεχίζονται με εποικοδομητικό τρόπο. Eίδαμε σε δηλώσεις ότι η αμερικανική κυβέρνηση είναι θετική για τα F-16, το ίδιο είπε και ο Μπάιντεν στην τελευταία του συνάντηση με τον πρόεδρό μας. Βέβαια, εδώ σημαντικός είναι ο ρόλος του Κογκρέσου. Χαιρετίζουμε το τελικό κείμενο. Πρέπει να έρθει στο τέλος της αυτή η υπόθεση. Ο νόμος πρέπει να εγκριθεί. Αυτό θα είναι επωφελές για όλους. Το είχαμε πει και πριν ότι δεν υπάρχει νόημα να τα αγοράσουμε υπό όρους».
Επικοινωνία Καλίν – Σάλιβαν
Το ζήτημα των F-16 τέθηκε και κατά την τηλεφωνική συνομιλία που είχαν εντός της ημέρας ο εκπρόσωπος του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, Ιμπραχήμ Καλίν, και ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ, Τζέικ Σάλιβαν, όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση της τουρκικής προεδρίας.
Συγκεκριμένα επισημαίνεται ότι «τονίστηκε η σημασία της συνεχιζόμενης συνεργασίας στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας και μεταφέρθηκαν οι προσδοκίες της Τουρκίας από το Κογκρέσο των ΗΠΑ αναφορικά με την άνευ όρων ολοκλήρωση της διαδικασίας έγκρισης του αιτήματος προμήθειας και εκσυγχρονισμού των F-16».
Στο επίκεντρο της συνομιλίας βρέθηκε το σύνολο των σχέσεων Ηνωμένων Πολιτειών -Τουρκίας, με έμφαση στην κυοφορούμενη στρατιωτική επιχείρηση της Άγκυρας στη βόρεια Συρία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες προειδοποίησαν για μία ακόμη φορά δημόσια σήμερα τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να μην προχωρήσει σε εισβολή στη βόρεια Συρία διά του εκπροσώπου του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου Τζον Κίρμπι.
Οι τροπολογίες και το μήνυμα του Κογκρέσου
Ως προς τις τροπολογίες που είχαν κατατεθεί από Ελληνοαμερικάνους βουλευτές στο κείμενο του αμυντικού προϋπολογισμού των ΗΠΑ, αυτές συνέδεαν την πώληση όπλων και αμυντικού υλικού σε κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ με τη μη παραβίαση της κυριαρχίας έτερων συμμαχικών χωρών.
Για την πώληση αεροσκαφών F-16 στην Τουρκία και κιτ εκσυγχρονισμού του υφιστάμενου στόλου της προβλέπονταν ως όρος ότι δεν έχει παραβιάσει την κυριαρχία της Ελλάδας μέσω υπερπτήσεων τουλάχιστον για διάστημα εξαμήνου.
Στην ερμηνευτική κοινή δήλωση που επισυνάπτεται στο κείμενο του αμυντικού προυπολογισμού, ο οποίος οριστικοποιήθηκε αργά το βράδυ της Τρίτης (ώρα Ουάσιγκτον, το Κογκρέσο στέλνει σαφές μήνυμα στην Άγκυρα για τις υπερπτήσεις.
«Πιστεύουμε ότι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ δεν θα πρέπει να πραγματοποιούν μη εξουσιοδοτημένες υπερπτήσεις σε εναέριους χώρους άλλων νατοϊκών συμμάχων», σημειώνουν οι Αμερικανοί νομοθέτες στο συνοδευτικό επεξηγηματικό κείμενο των επιτροπών Αμυντικών Υποθέσεων της Βουλής και της Γερουσίας.
Η συγκεκριμένη διατύπωση θεωρείται μια δήλωση νομοθετικής πρόθεσης από το Κογκρέσο προς την κυβέρνηση Μπάιντεν, καθώς στέλνει το μήνυμα ότι οι προκλήσεις της Άγκυρας στο Αιγαίο πρέπει να αντιμετωπιστούν προτού ο Λευκός Οίκος στείλει την επίσημη ειδοποίηση της συμφωνίας για τα F-16 στο Κογκρέσο.
Η συγκεκριμένη αναφορά για τις υπερπτήσεις είναι αποτέλεσμα διαπραγματεύσεων που διήρκησαν μήνες στο Κογκρέσο για την συμπερίληψη τροπολογίας στο κείμενο του νομοσχεδίου. Ειδικότερα, στο τμήμα περί μεταφοράς των F16, το οποίο φέρει τον τίτλο «περιορισμοί στην μεταφορά αεροσκαφών F-16», υπενθυμίζεται ότι στο κείμενο της Βουλής περιλαμβανόταν η τροπολογία του Κρις Πάπας, η οποία θα απαγόρευε στον Αμερικανό πρόεδρο να πουλήσει ή να εξουσιοδοτήσει άδεια για την εξαγωγή νέων αεροσκαφών F-16 ή τεχνολογίας αναβάθμισης ή κιτ εκσυγχρονισμού στην Τουρκία, εκτός και εάν ο πρόεδρος παρείχε ορισμένες πιστοποιήσεις. Στη συνέχεια, σημειώνεται ότι στο κείμενο της Γερουσίας δεν υπάρχει παρόμοια τροπολογία και ως εκ τούτου στο τελικό κείμενο δεν περιλαμβάνεται μια τέτοια πρόβλεψη.
Παρόλα αυτά, πρέπει να σημειωθεί ότι οι τροπολογίες αποτελούσαν από την αρχή απλώς ένα επιπλέον εργαλείο, δεδομένου του δικαιώματος βέτο του γερουσιαστή Μενέντεζ.
