Επίσκεψη Κεραμέως στο Λονδίνο: Η εξωστρέφεια των ελληνικών πανεπιστημίων και ο ρόλος του Brexit
Από πλευράς υπουργείου, η εξωστρέφεια των πανεπιστημίων έχει τεθεί από την πρώτη στιγμή ως προτεραιότητα, το Λονδίνο ήταν η δεύτερη στάση εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όπως και το να βρεθεί η Ελλάδα στο επίκεντρο της διεθνούς ακαδημαϊκής σκηνής.
«Ο στόχος μας είναι να καταστεί η χώρα μας φάρος εκπαίδευσης, που θα προσελκύει φοιτητές, καθηγητές, ερευνητές από όλον τον κόσμο και που θα δίνει περισσότερες ευκαιρίες και δυνατότητες στα δικά μας τα παιδιά, στους δικούς μας καθηγητές, στους δικούς μας ερευνητές», τόνισε, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κα. Κεραμέως μετά την επιστροφή της από τη Μεγάλη Βρετανία.
Η υπουργός αναγνωρίζει ότι η διαδικασία της εξωστρέφειας χρειάζεται χρόνο, αλλά τονίζει ότι πλέον οι προσπάθειες αρχίζουν να δρέπουν καρπούς, όπως δείχνουν η άνοδος της χώρας στην 9η θέση προτιμήσεων των Αμερικανών φοιτητών, η έλευση της μεγαλύτερης αποστολής εδώ και 100 χρόνια εκτός ΗΠΑ και η επερχόμενη ίδρυση Διεθνούς Κέντρου Εκπαίδευσης του πανεπιστημίου Columbia.
«Σιγά-σιγά το όνειρο γίνεται πραγματικότητα. Δεν αλλάζουν όλα από τη μία μέρα στην άλλη. Θέλει χρόνο, είναι μια αλλαγή φιλοσοφίας», σχολίασε. «Όλα αυτά είναι σημάδια που δείχνουν την τεράστια δυναμική που μπορεί να έχει η χώρα μας στο να είναι στο επίκεντρο της διεθνούς ακαδημαϊκής δραστηριότητας».
Ειδικότερα για τη Μεγάλη Βρετανία, η μετά-Brexit εποχή έχει δημιουργήσει μία διαφορετική πραγματικότητα, καθώς εκεί που μέχρι πρότινος υπήρχαν προγράμματα όπως το Erasmus+, τώρα υπάρχει κενό που μπορεί να αναπληρωθεί με νέες συνεργασίες και δομές.
«Το Brexit βάζει σε μία άλλη διάσταση, διαφορετική αυτές τις συνεργασίες», τόνισε η κα. Κεραμέως. «Υπάρχουν ζητήματα που έχουν να κάνουν για παράδειγμα με τη χρηματοδότηση των πρωτοβουλιών, από την άλλη ίσως το πεδίο είναι ακόμη πιο πρόσφορο και η καλώς εννοούμενη πίεση μεγαλύτερη, για να χτιστούν εκ νέου γέφυρες πάνω σε μία νέα βάση. Δεν υπάρχει πλέον το Erasmus για τη Μεγ. Βρετανία, δεν υπάρχουν τα συγκοινωνούντα δοχεία που υπήρχαν, αλλά υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη νομίζω να χτιστούν νέες γέφυρες σε νέες βάσεις».
Αξιοσημείωτη είναι, δε, η σημασία που δίνει και η βρετανική πλευρά στο κομμάτι της σύσφιξης των σχέσεων και ενδυνάμωσης των συνεργασιών με την Ελλάδα. Η Νίκη Κεραμέως είχε, στο πλαίσιο της επίσκεψής της, συνάντηση και με τη Βρετανίδα υπουργό Παιδείας, Τζίλιαν Κίγκαν, όπου επιβεβαιώθηκε το θετικό κλίμα μεταξύ των δύο χωρών και η διάθεση για διευκόλυνση των διαδικασιών που θα οδηγήσουν σε περισσότερες συνεργασίες βρετανικών και ελληνικών πανεπιστημίων.
«Συζητήσαμε πώς θα μπορέσουμε να βοηθήσουμε σε κυβερνητικό επίπεδο για τη σύναψη περισσότερων συνεργασιών από αυτές που ήδη υπάρχουν. Πώς θα τις εμβαθύνουμε και πώς θα τις αυξήσουμε», ανέφερε η κα Κεραμέως στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Πρόσθεσε ότι συζητήθηκαν λύσεις για τη χρηματοδότηση των πρωτοβουλιών που θα ανακύψουν.
Σημειωτέον, η κα. Κεραμέως ήταν η πρώτη ξένη υπουργός που συνάντησε η κα Κίγκαν. «Αυτό νομίζω ότι είναι σημαντικό στην προσπάθεια που κάνουμε ως Ελλάδα να είμαστε πραγματικά στο επίκεντρο της διεθνούς ακαδημαϊκής δραστηριότητας που λαμβάνει χώρα τώρα στην Ευρώπη», σχολίασε η υπουργός.
Ενδεικτικό είναι ότι οι επαφές της κας. Κεραμέως χαρακτηρίζονται και ως «προεόρτια» της επικείμενης επίσκεψης του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στο Λονδίνο, τις επόμενες ημέρες. Μάλιστα, τη Δευτέρα ο πρωθυπουργός είναι προγραμματισμένο να μιλήσει στο LSE.
Έγινε η αρχή – Οι προκλήσεις της συνέχειας
Σε αντίθεση με την περίπτωση των αμερικανικών πανεπιστημίων, οι συζητήσεις με τα οποία μετρούσαν ήδη τρία χρόνια, οι επαφές με τα βρετανικά πανεπιστήμια άρχισαν πιο πρόσφατα.
«Είναι ένα πρώτο βήμα, θα συνεχιστεί η προσπάθεια», ξεκαθάρισε η υπουργός στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Η ελληνική πλευρά είχε συναντήσεις με εκπροσώπους περίπου 25 εκ των κορυφαίων βρετανικών πανεπιστημίων, όπως εκείνα του Κέιμπριτζ, της Οξφόρδης, του Imperial, του LSE, του UCL και του King’s, τα οποία ενδιαφέρονται μεταξύ άλλων για να συνάψουν συνεργασίες.
Η Ελληνίδα υπουργός Παιδείας επισκέφθηκε το Λονδίνο συνοδευόμενη από τους πρυτάνεις τεσσάρων πανεπιστημίων της χώρας. Η επιλογή τους ήταν καθαρά συμβολική, αφού επελέγησαν να εκπροσωπήσουν τα 24 ελληνικά ΑΕΙ το μεγαλύτερο πανεπιστήμιο της χώρας, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το αρχαιότερο, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ένα Πολυτεχνείο, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και ένα περιφερειακό, το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας.
Ο πρύτανης του ΕΚΠΑ, Μελέτιος-Αθανάσιος Δημόπουλος, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ σημείωσε ότι είναι πολύ νωρίς για να προοικονομίσει κανείς την έκβαση των πρώτων συζητήσεων και επαφών που έγιναν, ωστόσο παρουσιάστηκε αισιόδοξος, ότι μπορεί να υπάρξουν μελλοντικές συνεργασίες μεταξύ ΑΕΙ των δύο χωρών.
Για τον πρύτανη του ΕΜΠ, Ανδρέα Μπουντουβή, η διμερής συνεργασία αντιμετωπίζει σημαντικές δυσκολίες λόγω του Brexit και των συνακόλουθων εμποδίων στην κινητικότητα των φοιτητών, αλλά και στην πραγματοποίηση ερευνών. Όπως ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, στις συναντήσεις που πραγματοποιήθηκαν συζητήθηκαν ρεαλιστικά και επί της ουσίας όλες οι πτυχές της ακαδημαϊκής συνεργασίας, με το κομμάτι των ερευνητικών προγραμμάτων να παρουσιάζει τις περισσότερες δυσκολίες ως πεδίο συνεργασιών. Ωστόσο, δήλωσε και εκείνος αισιόδοξος για την αναθέρμανση των διμερών σχέσεων, «μέσω στοχευμένων δράσεων που αφορούν σε κινητικότητα ακαδημαϊκού προσωπικού και σε συνδιοργάνωση εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων μικρού, καταρχάς, κυβισμού».
Από ελληνικής πλευράς, δίνεται, επιπλέον, σημασία στο γεγονός ότι στη Μεγάλη Βρετανία υπάρχει πολύ ισχυρή ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα, αφού πάρα πολλά μέλη της βρετανικής ακαδημαϊκής κοινότητας είναι Έλληνες.
Όπως υπογράμμισε η κα. Κεραμέως, αυτό, μαζί με την πολιτική βούληση για εμβάθυνση των συνεργασιών των ΑΕΙ των δύο χωρών, συνιστά έναν ακόμη συνδετικό κρίκο και μία γέφυρα που μπορεί και πρέπει να αξιοποιηθεί για να χτιστούν ευρύτερες συνεργασίες με τα βρετανικά πανεπιστήμια.
Και πάλι, το πρόσφατο παράδειγμα του Yale, καλείται να «δείξει τον δρόμο». Για την υπουργό, πρόκειται για «το απλησίαστο που έγινε εφικτό». «Πόρτες που μέχρι σήμερα έμοιαζαν κλειστές, ξαφνικά ανοίγουν και αυτό είναι μία μεγάλη πρόοδος. Δίνουμε ευκαιρίες στα παιδιά μας που μέχρι πρότινος έμοιαζαν απλησίαστες», σημείωσε η ίδια.
Ο ευγενής συναγωνισμός, η ανέλιξη και η νέα πραγματικότητα
Για την υπουργό Παιδείας, τα ελληνικά πανεπιστήμια έχουν μπει σε μία εποχή ευγενούς συναγωνισμού και ανέλιξης. «Θεωρώ πάρα πολύ θεμιτό να υπάρχει ένας ευγενής συναγωνισμός μεταξύ των πανεπιστημίων. Αυτό οδηγεί σε μία εκ των πραγμάτων βελτίωση ποιότητας εν γένει. Και ένας ευγενής συναγωνισμός μπορεί να αποφέρει μόνο οφέλη», σημείωσε.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η αγγλόφωνη Ιατρική του ΑΠΘ, που άρχισε εν μέσω πανδημίας, σε μία δύσκολη περίοδο να προσελκύσει φοιτητές από έξω. Έναν χρόνο αργότερα, ξεκίνησε δεύτερη Αγγλόφωνη Ιατρική στο ΕΚΠΑ. «Ακούω ότι ετοιμάζονται και άλλες αγγλόφωνες ιατρικές. Το ακούω από πρυτάνεις που μου εκμυστηρεύονται ότι πλέον ο ανταγωνισμός είναι τέτοιος που ανεβαίνουν επίπεδο τα πανεπιστήμια και δεν μπορεί κανείς να επιβιώσει, εάν δεν ανέβει και εκείνος επίπεδο. Και εν τέλει, προφανώς οι φοιτητές και η ακαδημαϊκή κοινότητα είναι εκείνοι που θα κρίνουν κατά πόσο στη χώρα μας μπορεί να λειτουργούν 3 ή 4 αγγλόφωνες Ιατρικές. Αλλά το γεγονός ότι πιέζονται και ωθούνται σε ένα υψηλότερο επίπεδο παρεχόμενης εκπαίδευσης, το θεωρώ πολύ θεμιτό», ανέφερε η υπουργός.
Παράλληλα, τόνισε ότι μετά τη Σύνοδο «Φάρος 2022», υπάρχουν διαρκώς και νέες συνεργασίες που προκύπτουν μεταξύ ελληνικών και αμερικανικών πανεπιστημίων. Τελευταία ενημέρωση, μία σημαντική συνεργασία σε ερευνητικό επίπεδο μεταξύ του Ιόνιου Πανεπιστημίου και του πανεπιστημίου του Τέξας.
Φαίνεται έτσι πρακτικά ότι η δουλειά που ξεκίνησε το 2019 αποφέρει πλέον καρπούς και στην ίδια τροχιά μπαίνουν και οι συζητήσεις που έγιναν κατά την επίσκεψη στη Μεγ. Βρετανία. Μία νέα καθημερινότητα διαφαίνεται πλέον στις δραστηριότητες των ελληνικών πανεπιστημίων, που έχουν αγκαλιάσει με ενθουσιασμό τις νέες πρωτοβουλίες.
Γιατί όχι, άλλωστε, αφού τα οφέλη της διαδικασίας εξέλιξης προς τα πάνω είναι πολυεπίπεδα: για τους φοιτητές, που θα αποκτήσουν ερεθίσματα, για καθηγητές και ερευνητές μέσω της διάδρασης με συναδέλφους από το εξωτερικό και την ευκαιρία για από κοινού δημοσιεύσεις και έρευνα, για τα πανεπιστήμια, μέσω της διεθνούς προβολής, της αναβάθμισης στον διεθνή ακαδημαϊκό χάρτη και στις κατατάξεις, αλλά και για την Ελλάδα, η οποία έρχεται στο επίκεντρο.
Αξίζει να αναφερθεί, μάλιστα, ότι από την πρώτη φουρνιά 60 φοιτητών στην αγγλόφωνη Ιατρική του ΑΠΘ, το πανεπιστήμιο θα εισπράξει περισσότερα από 4 εκ. Ευρώ.
«Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό πρόσθετο έσοδο. Δεν έχει να κάνει με τη χρηματοδότηση που δίνει το κράτος. Αυτή πάντα θα τη λαμβάνει και πάντα θα προσπαθούμε να την αυξάνουμε. Όπως φέτος, που αυξήθηκε 14,5% συνολικά η χρηματοδότηση των ΑΕΙ. Έτερον εκάτερον. Θεωρούμε όμως πολύ σημαντικό τα πανεπιστήμια να έχουν πρόσθετες πηγές εσόδων, τα οποία μπορούν να τα αξιοποιήσουν στη συνέχεια για καλύτερες υποδομές, για καλύτερα εργαστήρια κοκ», τόνισε.
Μέριμνα, η επόμενη γενιά να είναι καλύτερη από τη δική μας
Για τη Νίκη Κεραμέως, το σημαντικό είναι όλες αυτές οι κινήσεις που γίνονται σήμερα, να οδηγήσουν σε μία επόμενη γενιά πολύ καλύτερη από την προηγούμενη.
«Είναι πολύ σημαντικό ότι τα πανεπιστήμια έχουν αγκαλιάσει αυτή την προσπάθεια και το έχουν πάρει πάνω τους. Μεμψιμοιρία πάντα θα υπάρχει, δυστυχώς. Είναι πραγματικά μικρόψυχο και μίζερο να προσπαθεί κανείς να βρίσκει ένα πρόβλημα σε κάθε λύση. Συνολικά, επειδή αυτό το ζήτημα ξεπερνάει κόμματα και παρατάξεις, έχει να κάνει με το καλύτερο παρόν και μέλλον της χώρας μας, με το εάν θέλουμε η νέα γενιά έχει περισσότερες ευκαιρίες από την προηγούμενη γιατί περί αυτού πρόκειται. Και θέλω να πιστεύω ότι η απάντηση σε αυτό είναι από όλους «ναι», τονίζει.
«Η προσπάθεια που κάνουμε κορυφώνεται τώρα, μετά από 3,5 χρόνια σε μία χρονική στιγμή, όπου έχουμε μπει στον τέταρτο χρόνο της θητείας και από ότι φαίνεται, υπάρχει αυξανόμενη τοξικότητα στον δημόσιο διάλογο», αναφέρει.
«Το τελευταίο διάστημα που βλέπουμε μία πρωτοφανή λάσπη και λυσσαλέες επιθέσεις εναντίον του Πρωθυπουργού και της Κυβέρνησης, αναδεικνύεται σε τι βαθμό συγκρούονται δύο κόσμοι: της εξωστρέφειας, των ανοιχτών οριζόντων, ο κόσμος που θα ανοίξει νέες ευκαιρίες στα παιδιά μας -χωρίς κομματικό πρόσημο-, ένας νέος ορίζοντας στον οποίο συμμετέχουν όλα τα ελληνικά πανεπιστήμια. Από την άλλη ένας κόσμος μιας εσωστρέφειας, μιας μιζέριας, μίας τοξικότητας που θέλουμε να αφήσουμε πίσω μας. Αυτή η σύγκρουση σε έναν βαθμό αντανακλά και τα διλήμματα των επερχόμενων εκλογών: θέλουμε να πάμε μπροστά, να πάμε ψηλά, να είμαστε στο επίκεντρο της διεθνούς ακαδημαϊκής δραστηριότητας, να προσελκύουμε καθηγητές, φοιτητές από όλον τον κόσμο και να είμαστε εκεί που μας αξίζει να είμαστε; Ή θέλουμε να πάμε πάρα πολύ πίσω, εκεί που δεν υπήρχε καμία εξωστρέφεια και ήμασταν απομονωμένοι στην άκρη της Ευρώπης με το ένα πόδι απ’ έξω, κάνοντας ουρά για 60 ευρώ στα ΑΤΜ και ψάχνοντας για βενζίνη; Αυτό είναι το πραγματικό δίλημμα. Θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για να είναι η επόμενη γενιά καλύτερη από τη δική μας; Γιατί για μένα αυτός είναι ο στόχος», κατέληξε η Νίκη Κεραμέως.
