Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Δράσης για την Κλιματική Αλλαγή έρχεται, ειδικά φέτος, να τονίσει τη σημασία που διαδραματίζουν οι κλιματικές συνθήκες στον τομέα της Υγείας – τόσο σε ανθρώπινο, όσο και σε συστημικό επίπεδο.
Το «ντόμινο» των συνεπειών για την ανθρώπινη υγεία, τη φυσική αλλά και πνευματική, λόγω των μεταβολών των μετεωρολογικών συνθηκών, λοιπόν, είναι μεγάλο, παρά το γεγονός πως οι άνθρωποι είναι εκείνοι που επηρεάζουν ολοένα και περισσότερο το κλίμα και τη θερμοκρασία της Γης, μέσω της χρήσης ορυκτών καυσίμων, της αποψίλωσης των ομβρόφιλων δασών και της κτηνοτροφίας. Οι δραστηριότητες αυτές προσθέτουν τεράστιες ποσότητες αερίων του θερμοκηπίου στα αέρια που υπάρχουν στην ατμόσφαιρα, προκαλώντας αύξηση του φαινομένου του θερμοκηπίου και υπερθέρμανση του πλανήτη.
Όπως είναι επόμενο, η κλιματική αλλαγή επιβαρύνει με πολλαπλούς τρόπους την ανθρώπινη υγεία, από ασθένειες που συνδέονται με τη μεγάλη ζέστη, την κακή ποιότητα ύπνου, την αύξηση των αυτοκτονιών, καθώς και την ενίσχυση των μολυσματικών νόσων. Ας σταθούμε στον τελευταίο παράγοντα, ο οποίος έγινε και αντικείμενο μελέτης τη χρονιά που μας πέρασε. Η συγκεκριμένη μελέτη συνοψίζει, πιο ολοκληρωμένα από κάθε άλλη φορά, τις δυνητικές απειλές για την ανθρωπότητα, εξαιτίας της συσχέτισης της υγείας και του κλίματος.
Οι διάφοροι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι, λόγω της κλιματικής αλλαγής, έχουν χειροτερεύσει πάνω από τις μισές (ποσοστό 58%) από τις ανθρώπινες μεταδιδόμενες ασθένειες, εκτιμά η συγκεκριμένη αμερικανο-σουηδική επιστημονική έρευνα, που αναδεικνύει τους περαιτέρω κινδύνους που μπορεί να απειλήσουν την ανθρώπινη υγεία στο μέλλον, εφόσον συνεχιστεί η κλιματική αλλαγή και εξελιχθεί σε κανονική κλιματική κρίση.
Οι επιστήμονες ήδη γνώριζαν ότι η κλιματική αλλαγή καθιστά τους ανθρώπους πιο ευάλωτους σε διάφορες ασθένειες, κυρίως λόγω της διευκόλυνσης της μετάδοσης διαφόρων παθογόνων μικροοργανισμών (κατά κύριο λόγο βακτηρίων και ιών) είτε μέσω του νερού είτε μέσω των τροφίμων.
Συνολικά, εκτιμήθηκε ότι το 58% των υπαρχουσών μεταδιδόμενων ασθενειών που είναι γνωστό ότι πλήττουν τους ανθρώπους, δηλαδή σχεδόν οι έξι στις δέκα, ήδη έχουν εμφανίσει τάση επιδείνωσης εξαιτίας των κλιματικών κινδύνων. Εν μέρει, αυτό οφείλεται στο ότι η κλιματική αλλαγή φέρνει -για παράδειγμα μέσω πλημμυρών και καταιγίδων- τους ανθρώπους πιο κοντά στα παθογόνα μικρόβια, διευρύνοντας έτσι συνεχώς την έκταση της Γης, όπου τέτοιοι μικροοργανισμοί είναι δυνατό να μεταδώσουν ασθένειες, όπως ο δάγκειος πυρετός, η ελονοσία, ο πυρετός της Λάσα, η νόσος των λεγεωναρίων, η νόσος Lyme.
Υπάρχουν οφέλη από την κλιματική αλλαγή;
Η κλιματική αλλαγή δημιουργεί νέες προκλήσεις για τον έλεγχο των μολυσματικών ασθενειών. Πολλές από τις μείζονες θανατηφόρες ασθένειες που μεταδίδονται από την πόση μολυσμένου νερού και τροφίμων, καθώς και μέσω διαβιβαστών είναι ιδιαίτερα «ευαίσθητες» στις ακραίες καιρικές συνθήκες, επιτείνοντας τη μετάδοσή τους. Η κλιματική αλλαγή απειλεί να επιβραδύνει, να σταματήσει ή να αντιστρέψει την τρέχουσα ιατρική πρόοδο έναντι πολλών από αυτές τις λοιμώξεις.
Βεβαίως, δε θα είναι όλες οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής επιβλαβείς, αλλά στον τομέα της υγείας δυσμενείς επιπτώσεις προβλέπεται ότι θα υπερκεράσουν τα πιθανά οφέλη. Ένα θερμότερο κλίμα αναμένεται να αποφέρει οφέλη σε ορισμένους πληθυσμούς, συμπεριλαμβανομένης της μειωμένης θνησιμότητας και νοσηρότητας κατά τη διάρκεια του χειμώνα και την αύξηση της παραγωγής τροφίμων σε τοπικό επίπεδο, ιδιαίτερα στα βόρεια γεωγραφικά πλάτη. Ωστόσο, οι προβλέψεις από τον WHO (Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας- ΠΟΥ-) και τη IPCC (Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή) δείχνουν ότι οι αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής που σχετίζονται με την υγεία είναι μεγαλύτερες και εντονότερες, όπως υποστηρίζεται, από αποδεικτικά στοιχεία από ότι τα πιθανά οφέλη.
Επιπλέον, οι αρνητικές επιπτώσεις συναθροίζονται κυρίως για τους πληθυσμούς με χαμηλό βιοτικό επίπεδο, των οποίων η υγεία έχει ήδη τεθεί σε κίνδυνο, διευρύνοντας έτσι το χάσμα της ανισότητας μεταξύ των περισσότερο και των λιγότερο «προνομιούχων» πληθυσμών. Στη συνέχεια παρατίθενται τα λοιμώδη νοσήματα, η εμφάνιση και η συχνότητα των οποίων επηρεάζεται από τις κλιματικές αλλαγές. Τα νοσήματα ταξινομούνται με βάση τον τρόπο μετάδοσής τους.
Τις αρνητικές συνέπειες της μεταβολής του παγκοσμίου κλίματος και ειδικότερα σε μεταβολές των μετεωρολογικών συνθηκών που εκτείνονται σε μεγάλη χρονική κλίμακα στον πλανήτη, τις γνωρίζουμε και τις βιώνουμε. Είναι εμφανές, λοιπόν, πως σήμερα, η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής δεν είναι απλώς μια επένδυση σε ένα πιο… «πράσινο» μέλλον, αλλά σε ένα πιο υγιές μέλλον για την ανθρωπότητα.
