Η μέγγενη της Μόσχας έχει σφίξει γύρω από τα ήδη ελάχιστα ανεξάρτητα ρωσικά μέσα ενημέρωσης, καθώς η περιγραφή του πολέμου γίνεται αυστηρά με βάση το αφήγημα του Κρεμλίνου που πλέκεται γύρω από τον όρο «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» στην Ουκρανία.
Η ρωσική επίθεση κήρυξε το τέλος των δύο θεματοφυλάκων της ρωσικής δημοσιογραφικής ακεραιότητας: ο ιστορικός ραδιοφωνικός σταθμός Ηχώ της Μόσχας και το τηλεοπτικό δίκτυο Dojd (Η Βροχή) έκλεισαν εδώ και μία εβδομάδα τις πόρτες τους μετά το μπλοκάρισμα των ιστοσελίδων τους.
Η εφημερίδα Novaïa Gazeta, ο διευθυντής της οποίας τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης το 2021, ανακοίνωσε ότι αποσύρει από την ιστοσελίδα της τα αρχεία για την Ουκρανία.
Διότι η Μόσχα, τα στρατεύματα της οποίας προωθούνται με πολύ αργούς ρυθμούς σε σχέση με τα σχέδια, καταγράφοντας βαριές ανθρώπινες και υλικές απώλειες, εννοεί να επιβάλει απόλυτο έλεγχο των πληροφοριών στην ρωσική επικράτεια. Νόμος που πέρασε την περασμένη εβδομάδα τιμωρεί με βαριές ποινές φυλάκισης την μετάδοση «ψευδών πληροφοριών για τον στρατό».
Η Μόσχα έχει μπλοκάρει το Facebook και έχει περιορίσει την πρόσβαση στο Twitter. Πολλά διεθνή μέσα έχουν ανακοινώσει την διακοπή των δραστηριοτήτων τους στην Ρωσία, καθώς η χρήση του όρου «εισβολή» είναι απαγορευμένη για την Ουκρανία.
Οι αλλαγές αυτές δεν αφήνουν «κανένα περιθώριο ελευθερίας της έκφρασης και της γνώμης για τον πόλεμο», λέει η επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Συμβούλιο της Ευρώπης, Ντούνια Μιγιάτοβιτς.
«Παρακολουθούμε αδύναμοι σε απευθείας μετάδοση την θανάτωση του ανεξάρτητου ρωσικού Τύπου», δήλωσε η Ζαν Καβελιέ, επικεφαλής του γραφείου ανατολικής Ευρώπης της οργάνωσης Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα.
«Δόξα στους ηρωικούς μας στρατιώτες»
Οι ενημερωτικές εκπομπές παρουσιάζουν λοιπόν τον πόλεμο στην Ουκρανία υπό το πρίσμα του Κρεμλίνου, που κινείται στο πλαίσιο μίας πολύ εναλλακτικής πραγματικότητας για το θέμα.
Το κεντρικό τηλεοπτικό δελτίο της Ρωσίας, το Vremya στο Canal 1, μνημείο ενημέρωσης από την σοβιετική εποχή, ξεκινά κάθε βράδυ χαιρετίζοντας «τον ηρωισμό και το θάρρος» των ρώσων στρατιωτών.
Καμία μνεία στον αριθμό των νεκρών ρώσων στρατιωτών, που έχει παγώσει στους 498 από τις 2 Μαρτίου, όταν ανακοινώθηκε ο πρώτος και τελευταίος απολογισμός.
Την ίδια στιγμή η Ουκρανία ανακοινώνει ότι περισσότεροι των 12.000 ρώσων στρατιωτών έχουν σκοτωθεί και οι Ηνωμένες Πολιτείες τοποθετούν τις απώλειες των ρωσικών δυνάμεων σε δύο εβδομάδες σε 2.000-4.000 στρατιώτες.
Οι επιτυχίες των ρωσικών δυνάμεων, δύσκολα ορατές επί του πεδίου της σύρραξης, ξεδιαλέγονται για να τονισθούν. Ο παρουσιαστής, που υιοθετεί την γλώσσα του Κρεμλίνου, καταγγέλλει την «ουκρανική επίθεση» κατά της Ρωσίας και απορρίπτει τις διαμαρτυρίες της Δύσης τις οποίες χαρακτηρίζει «υστερικές».
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, χλευάζεται και σχολιαστές μαζί με έναν ψυχίατρο έχουν επιστρατευθεί για να εκφράσουν τις σοβαρές τους αμφιβολίες για την ψυχική του υγεία.
Αν και είναι πολύ δύσκολο αυτήν την στιγμή να αποτιμηθεί η υποστήριξη των Ρώσων προς την εισβολή και τον πόλεμο, σε δημοσκόπηση του προσκείμενου στο Κρεμλίνο VTsIOM που πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα, το 71% του ρωσικού πληθυσμού υποστηρίζει την εισβολή και η τάση είναι ανοδική.
«Εξασφαλισμένη καταστροφή»
«Δεν καταλαβαίνει όλος ο κόσμος στην Ρωσία τι συμβαίνει στην Ουκρανία», λέει η Κάντρι Λίικ, ερευνήτρια του European Council on Foreign Relations. «Ο χώρος της ενημέρωσης στην Ρωσία ήταν ήδη πολύ στενά ελεγχόμενος. Εχει γίνει ακόμη περισσότερο ελεγχόμενος».
Αλλες εκπομπές επαναλαμβάνουν τους άξονες της ενημέρωσης του Κρεμλίνου, κυρίως οι εκπομπές των Βλαντίμιρ Σολόβιεφ και Ντμίτρι Κισέλεφ, οι οποίοι περιλαμβάνονται στην λίστα των κυρώσεων της Ευρωπαϊκής Ενωση.
Ο Κισέλεφ προειδοποιούσε ήδη από το 2014 ότι η Μόσχα μπορεί να μετατρέψει σε «ραδιενεργές στάχτες» τις Ηνωμένες Πολιτείες και πρόσφατα επανέλαβε:«τα υποβρύχιά μας έχουν την ικανότητα να εκτοξεύσουν 500 πυρηνικές οβίδες για να εγγυηθούν την καταστροφή των Ηνωμένων Πολιτειών και όλων των χωρών του ΝΑΤΟ».
Στο πλατό, η διευθύντρια του δικτύου Russia Today (RT) Μαργκαρίτα Σιμονιάν δηλώνει ότι η Ρωσία πρέπει να αντλήσει έμπνευση από την Κίνα και να απαγορεύσει την πρόσβαση στα ξένα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
«Επιτρέψαμε, εδώ και χρόνια, την είσοδο στην χώρα μας ενός ξένου στρατού. Επιτρέψαμε την εγκατάσταση στρατιωτικών βάσεων στο όνομα αυτού του Facebook και άλλων τέτοιων πραγμάτων. Και τώρα είμαστε έκπληκτοι που αυτός ο ξένος στρατός βάλλει εναντίον μας».
Ο Αλεξέι Ναβάλνι, ο αντιφρονών και αντίπαλος του Βλαντίμιρ Πούτιν, δήλωσε από την φυλακή του «σοκαρισμένος» από τον τρόπο κάλυψης του πολέμου από τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης. «Σε λίγο, συμπολίτες μου, θα έχετε πρόσβαση στην ενημέρωση σαν αυτή που έχω εγώ από την φυλακή…δηλαδή…τίποτε».
