Το επενδυτικό πρόγραμμα πολιτογραφήσεων της Κύπρου ήταν σαθρό μέχρι τέλους, το αρμόδιο υπουργείο Εσωτερικών απέκρυπτε στοιχεία από το Υπουργικό Συμβούλιο της Κύπρου, το κυπριακό κράτος υπέστη ζημιές εκατομμυρίων από τη μη είσπραξη ΦΠΑ και τελών, ενώ συμβόλαια ύψους δισεκατομμυρίων ευρώ ακυρώθηκαν. Αυτά και πολλά άλλα στοιχεία προκύπτουν από την έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας (EY) της Κυπριακής Δημοκρατίας για τα λεγόμενα «χρυσά διαβατήρια» προς τους ξένους επενδυτές, που δόθηκε τη Δευτέρα στη δημοσιότητα.
Ο Γενικός Ελεγκτής της Δημοκρατίας, Οδυσσέας Μιχαηλίδης, έκανε λόγο για ένα πρόγραμμα που στιγμάτισε την Κύπρο διεθνώς και αναφέρθηκε στην ανάγκη να υπάρξει λογοδοσία, απόδοση ευθυνών κι ανακλήσεις πολιτογραφήσεων. «Ο έλεγχος θα μπορούσε, χωρίς πρόβλημα, να γίνει παράλληλα με την Ερευνητική Επιτροπή αν δεν εμποδιζόταν για ένα ολόκληρο χρόνο» τόνισε.
Συνοπτικά η έκθεση της ΕΥ διαπιστώνει:
1. Το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα (ΚΕΠ) παρέμεινε σαθρό μέχρι τέλους
2. Το ΥΠΕΣ απέκρυβε στοιχεία από το Υπουργικό Συμβούλιο
3. Η απώλεια από ΦΠΑ ανέρχεται στα 200 εκατ. ευρώ
4. Η απώλεια από τη μη είσπραξη τελών ανέρχεται στα 25 εκατ. ευρώ
5. Συμβόλαια αξίας 1 δισ. ευρώ ακυρώθηκαν
6. Συμβόλαια αξίας 3,5 δισ. ευρώ εκκρεμούν
Σύμφωνα με την έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας σε συνολικά 7,327 άτομα παραχωρήθηκε κυπριακή υπηκοότητα, από την έναρξη του προγράμματος το 2007. Υπηκοότητα παραχωρήθηκε σε 3.517 πρόσωπα τα οποία θεωρήθηκαν επενδυτές και σε 3.810 πρόσωπα τα οποία πολιτογραφήθηκαν ως μέλη της οικογένειάς τους (ως σύζυγοι, ως ενήλικα εξαρτώμενα τέκνα και 221 ως γονείς). Επίσης, πολιτογραφήθηκε μεγάλος αριθμός ατόμων ως ανήλικα τέκνα των πιο πάνω, για τα οποία δεν λήφθηκαν πλήρη στοιχεία και δεν αποτέλεσαν αντικείμενο του ελέγχου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τα ευρήματα, από τα 3,517 άτομα που πολιτογραφήθηκαν ως επενδυτές, υπήρξε μεγάλος αριθμός που δεν πληρούσαν τα κριτήρια του προγράμματος, ενώ από τα 3,810 πρόσωπα που πολιτογραφήθηκαν ως συγγενείς επενδυτών, δεν υπήρξε σχετική εξουσιοδότηση μέσω της νομοθεσίας, με εξαίρεση όσους πολιτογραφήθηκαν μετά τις 18.8.2020, όπου γι’ αυτές τις περιπτώσεις εφαρμόστηκε το νομικό πλαίσιο που ίσχυε μετά τη συγκεκριμένη ημερομηνία.
Πρόσθετα, στα ευρήματα της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, εντάσσεται και η διαπίστωση ότι, επενδύσεις ύψους δισεκατομμυρίων ευρώ, είτε ακυρώθηκαν, είτε είναι υψηλού κινδύνου να μην υλοποιηθούν και να παραμείνουν στα χαρτιά. Πέραν της ενδεχόμενης ανάκλησης πολιτογραφήσεων, που θα πρέπει να εξετάσει η Ανεξάρτητη Επιτροπή Εξέτασης Αποστέρησης Υπηκοότητας και των ενδεχόμενων ποινικών αδικημάτων, προκύπτουν θέματα που θα πρέπει να εξετάσει το Τμήμα Φορολογίας.
Εξάλλου, η Ελεγκτική Υπηρεσία, διαπίστωσε και την παντελή απουσία ικανοποιητικών μηχανισμών ελέγχου που θα μείωναν το ενδεχόμενο των εικονικών επενδύσεων ή πρόωρης εγκατάλειψης τους και τη συναφή απουσία εκ των υστέρων παρακολούθησης των επενδύσεων.
Στην έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας γίνεται λόγος για ακύρωση αγορών ακινήτων της τάξης του €1,1 δισ., που θεωρητικά θα αποτελούσαν επενδύσεις στο πλαίσιο του ΚΕΠ. Επίσης, αγορές ακινήτων της τάξης των €3,5 δισ. ενδεχομένως να μην έχουν υλοποιηθεί και είναι πιθανώς να ήταν εικονικές.
Ο υπουργός Εσωτερικών, κατά κανόνα, ενημερωνόταν μέσω σημειωμάτων από τους αρμόδιους λειτουργούς του υπουργείου αναφορικά με τις αιτήσεις που καλείτο να προωθήσει στο Υπουργικό Συμβούλιο, ενώ τα σημειώματα αυτά δεν επισυνάπτονταν στην πρόταση προς το Υπουργικό Συμβούλιο.
Ορισμένες δε φορές η πρόταση δεν ήταν επαρκώς τεκμηριωμένη αλλά περιελάμβανε μια γενική αναφορά. Έτσι το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε αριθμό αιτήσεων, γνωρίζοντας ότι δεν πληρούνται σχετικά κριτήρια κυρίως τα επενδυτικά, με το αιτιολογικό ότι η δήθεν η αίτηση ενέπιπτε στο πνεύμα των κριτηρίων. Η πρακτική αυτή, εκτός από το Υπουργικό Συμβούλιο άφηνε στο σκοτάδι και την Βουλή των Αντιπροσώπων.
Κατά την Ελεγκτική Υπηρεσία, η εντύπωση που δημιουργείται είναι πως, πέραν από τα κενά και αδυναμίες που υπήρξαν, κάποιοι από τους ασκούντες δημόσια εξουσία ουδόλως λάμβαναν υπόψη το ισχύον νομικό και κανονιστικό πλαίσιο και ουσιαστικά θεωρούσαν ότι θα μπορούσαν να ενεργούν κατά το δοκούν. Μέσα από τα παραδείγματα αυτά διαφαίνεται το ενδεχόμενο κατάχρησης εξουσίας από πρόσωπα που ασκούσαν δημόσια εξουσία και το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο στους επιτήδειους που καταχράστηκαν το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα, εκμεταλλευόμενοι τα κενά, τις ελλείψεις και τις αδυναμίες του.
