«Χρειαζόμαστε παιχνίδι και άσκηση – Έξω και μαζί» είναι το σύνθημα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας Παιχνιδιού, η οποία και δίνει αφορμή για σημαντικές διαπιστώσεις όσον αφορά τον ευεργετικό ρόλο του παιχνδιού για το παιδί, ιδίως στα χρόνια της πανδημίας του κορωνοϊού.
Η πανδημία ανέτρεψε το σύμπαν στον κόσμο των παιδιών. Ό,τι θεωρούνταν αυτονόητο και δεδομένο, ξαφνικά δεν ήταν. Οι γονείς δεν επέτρεπαν στα παιδιά να κινούνται έξω ελεύθερα, τα νηπιαγωγεία και τα σχολεία έκλεισαν για μεγάλο διάστημα. Συναντήσεις και παιχνίδι με συμμαθητές ήταν αδύνατο.
Όμως άλλαξε και ο τρόπος του παιχνιδιού. Θα έχει άραγε αυτή η κατάσταση μακροπρόθεσμες συνέπειες;
«Για τα παιδιά, τα δύο χρόνια πανδημίας επιδρούν συναισθηματικά διαφορετικά από ότι σε έναν ενήλικα, και είναι μια περίοδος που έχει μεγάλο αντίκτυπο σε αυτά. Και είναι δύσκολο τώρα μετά την πανδημία να βγει κανείς από αυτό το πρότυπο σκέψης» αναφέρει η Κλαούντια Νόιμαν από το Γερμανικό Ταμείο Βοήθειας Παιδιού, με έδρα το Βερολίνο, σύμφωνα με σχετικό ρεπορτάζ της Deutsche Welle.
Ζήτηση για επιτραπέζια παιχνίδια
Αυτός είναι ο λόγος που η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Παιχνιδιού έχει το μότο «Χρειαζόμαστε παιχνίδι και άσκηση – έξω και μαζί».
Από την εμπειρία της η Νόιμαν υποστηρίζει ότι και πριν από την πανδημία ήταν δύσκολο για τα παιδιά να ξεδώσουν μέσω της κίνησης. Από τη μια οι πυκνοκατοικημένες πόλεις δεν διαθέτουν επαρκείς ανοιχτούς χώρους για παιχνίδι, και από την άλλη απομένει λίγος χρόνος στα παιδιά μέσα στην καθημερινή σχολική ζωή. Μόνο όταν τελειώνουν τις σχολικές υποχρεώσεις μπορούν να αφοσιωθούν στο παιχνίδι.
«Αυτήν την τάση ενίσχυσε η πανδημία» διαπιστώνει η Νόιμαν. Μια έρευνα έδειξε ότι στο πρώτο κύμα πανδημίας, την άνοιξη του 2020, οικογένειες και παιδιά περνούσαν περισσότερο χρόνο έξω, επειδή τα διαδικτυακά μαθήματα δεν ήταν και τόσο καλά οργανωμένα εκείνη την εποχή. Υπήρχαν όμως και διαφορές. Τα παιδιά στις πόλεις μετακινούνταν λιγότερο, επειδή δεν γίνονταν σπορ στο σχολείο και στις αθλητικές ενώσεις. Στο δεύτερο lockdown από το χειμώνα του 2021 όλοι περνούσαν πλέον περισσότερο χρόνο σε εσωτερικούς χώρους λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών και επειδή είχε συσσωρευτεί περισσότερη σχολική ύλη.
Για τον εκπαιδευτικό Φόλκερ Μέρινγκερ από το Πανεπιστήμιο του Άουγκσμπουργκ δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πανδημία έχει συνέπειες για το παιχνίδι. «Όταν αλλάζουν οι συνθήκες, αλλάζει και το παιχνίδι», λέει. Ωστόσο, δεν υπάρχει ακόμα εμπεδωμένη επιστημονική γνώση για το πώς ακριβώς επηρέασε η πανδημία. «Αλλά από την καταναλωτική συμπεριφορά μπορείτε να οδηγηθείτε σε μερικές διαπιστώσεις».
Για παράδειγμα, το 2020 και το 2021 η βιομηχανία παιχνιδιών κατάφερε να αυξήσει τις πωλήσεις της σε επίπεδα ρεκόρ. «Στην ημερήσια διάταξη ήταν η απασχόληση των παιδιών», λέει ο Ούλριχ Μπομπάιλ από τη Γερμανική Ένωση Βιομηχανίας Παιχνιδιών DSVI. Μεγάλη ζήτηση είχαν τα επιτραπέζια παιχνίδια, τα παζλ, η χειροτεχνία και τα παιχνίδια εξωτερικού χώρου, όπως οι μπάλες.
«Το παιχνίδι ήταν κατά τη διάρκεια της πανδημίας θεραπεία», λέει ο Μπρομπάιλ. Προφανώς ακόμη και για τους ενήλικες.
«Ενισχύεται η φαντασία των παιδιών»
Σε αντιπροσωπευτική έκθεση του ινστιτούτου έρευνας κοινής γνώμης YouGov για λογαριασμό του DSVI, το 40%των ερωτηθέντων πέρυσι δήλωσε ότι τα παιχνίδια τούς βοήθησαν στην περίοδο της πανδημίας. Το 37% δήλωσε ότι θα συνεχίσουν να είναι πιο σημαντικά για αυτούς και στο μέλλον. «Η Γερμανία ήταν πάντα μια μεγάλη χώρα επιτραπέζιων παιχνιδιών», λέει η Κριστίν Λούμε από το Γερμανικό Αρχείο Παιχνιδιών, που διατηρεί συλλογή με 40.000 παιχνίδια πέντε αιώνων.
«Ο κορωνοϊός τούς έδωσε σίγουρα μια ώθηση. Το ωραίο με αυτά τα παιχνίδια είναι ότι όλοι είναι ίσοι, όταν κάθονται στο τραπέζι για να παίξουν. Τα παιδιά μαθαίνουν να τηρούν τους κοινούς κανόνες, να κερδίζουν, αλλά και να μπορούν να χάνουν. Στην περίοδο της πανδημίας, πολλές οικογένειες είχαν περισσότερο χρόνο, επειδή δεν ήταν δυνατές πολλές άλλες δραστηριότητες αναψυχής» επισημαίνει η Λούμε. «Οι διαδικτυακές πλατφόρμες, στις οποίες οι άνθρωποι μπορούν να παίζουν μαζί ψηφιακά επιτραπέζια παιχνίδια, είχαν επίσης μεγάλη άνθηση».
Με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα του Παιχνιδιού, οι διοργανωτές θέλουν τώρα να επικεντρωθούν περισσότερο στη σημασία του παιχνιδιού για τα παιδιά.
«Το παιχνίδι είναι κύρια ασχολία, ειδικά για τα παιδιά», λέει ο ερευνητής Φόλκερ Μέρινγκερ. Υπολογίζεται ότι τα παιδιά ηλικίας έως 6 ετών αφιερώνουν 10.000 έως 15.000 ώρες σε αυτό -και μαθαίνουν παράλληλα ασυναίσθητα και με πολύ κέφι.
«Δημιουργούν βέλτιστες συνθήκες μάθησης. Οι γονείς μπορούν να δώσουν την ώθηση σε αυτό. Αλλά πάνω από όλα, τα παιδιά χρειάζονται την ελευθερία να λαμβάνουν τις δικές τους αποφάσεις και να επιλέγουν πράγματα που τα προκαλούν», λέει ο Μέρινγκερ.
Από την οπτική γωνία των ενηλίκων, ένα συγκεκριμένο παιχνίδι ίσως να μην έχει πάντα νόημα. Αλλά με μια δεύτερη ματιά, μπορεί κανείς συχνά να δει πόσο ενισχύονται οι κινητικές δεξιότητες, η φαντασία και η αφηρημένη σκέψη». Ωστόσο, συχνά λείπει στους γονείς η ικανότητα να αποδεχθούν το δικαίωμα του παιδιού στο παιχνίδι» λέει από την πλευρά της η Κλαούντια Νόιμαν, από το Γερμανικό Ταμείο Βοήθειας Παιδιού. «Είναι παράδοξο, γιατί αν δεν μάθει κανείς σαν παιδί να αφήνει ελεύθερη την φαντασία του, δεν θα μπορεί να το κάνει ούτε ως ενήλικας», τονίζει.
