Κορυφώνεται με την Ακολουθία του Επιταφίου το βράδυ της Μ. Παρασκευής, το Θείο Δράμα των Παθών του Χριστού.
Η Ακολουθία του Επιταφίουθα τελεστεί μετά από δύο χρόνια λόγω πανδημίας, το απόγευμα μεταξύ 18:00-20:00 σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας, ενώ από νωρίς το πρωί στις εκκλησίες τις χώρας τελέστηκε η Ακολουθία της Αποκαθήλωσης.
Τα μέτρα του Πάσχα 2022 στις εκκλησίες
Οι πιστοί κατά το φετινό Πάσχα θα μπορούν να προσέρχονται ελεύθερα σε όλους τους χώρους λατρείας αρκεί να έχουν πιστοποιητικό εμβολιασμού ή νόσησης σε ισχύ ή αρνητικό τεστ (rapid ή PCR).
Στους εξωτερικούς χώρους των εκκλησιών δεν χρειάζεται πιστοποιητικό, απλά συνίσταται η χρήση μάσκας όπου υπάρχει συνωστισμός, όπως στην περιφορά του Επιταφίου.
Οι ανήλικοι από 4 έως 17 ετών μπορούν να προσκομίζουν δήλωση αρνητικού self test.
Η χρήση της μάσκας είναι υποχρεωτική για όλους, εκτός από τους ιερωμένους που λειτουργούν.
Μεγάλη Παρασκευή – Η σημασία του Επιτάφιου
Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Δρ. Αικατερίνη Πολυμέρου-Καμηλάκη, ομότιμη ερευνήτρια και τέως διευθύντρια του Κέντρου Έρευνας της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, σύμφωνα με την θρησκευτική μας παράδοση, «το βράδυ της Μ. Πέμπτης πηγαίνουν στην εκκλησία για τα Δώδεκα Ευαγγέλια. Οι γυναίκες μένουν όλο το βράδυ και ξενυχτούν τον εσταυρωμένο, όπως γίνεται και με τον θάνατο ενός συγγενικού τους προσώπου. Στολίζουν τον Επιτάφιο με λουλούδια της εποχής και λένε το γνωστό μοιρολόγι της Παναγίας, το οποίο αλλού τραγουδούν αγερμικά (ως κάλαντα) τα παιδιά στα σπίτια για φιλοδώρημα. Τον Επιτάφιο στολίζουν κυρίως ώριμες γυναίκες βοηθούμενες από νέα κορίτσια για να«μαθαίνουν». Ήταν από τις πιο αγαπημένες ασχολίες των γυναικών καθώς μακριά από το σπίτι και την επιτήρηση των ανδρών, μπορούσαν να συζητήσουν μεταξύ τους για διάφορα θέματα».
Η λέξη επιτάφιος, αρχαία ελληνική σημαίνει επί του τάφου, επιτάφιος λόγος (π.χ. επιτάφιος του Περικλέους) ή επίγραμμα. Κατά τους χριστιανικούς χρόνους σημαίνει αναπαράσταση του σώματος του Ιησού Χριστού μετά την Αποκαθήλωση από τον Σταυρό σε στάση προετοιμασίας για την ταφή, εκτός από κεντητή, και ζωγραφισμένη πάνω σε ύφασμα.
Γύρω από την σκηνή της αποκαθήλωσης είναι κεντημένο το τροπάριο της ημέρας:
«Ο ευσχήμων Ιωσήφ από του ξύλου καθελών το άχραντόν σου Σώμα, σινδόνι καθαρά ειλήσας και αρώμασιν, εν μνήματι καινώ κηδεύσας απέθετο».
Κατά την ανάγνωση του Ευαγγελίου της Αποκαθήλωσης, που περιγράφει τα γεγονότα του θανάτου και της ταφής του Χριστού, ένα ξύλινο ζωγραφισμένο ομοίωμα του σώματος του Κυρίου ως Εσταυρωμένου, το οποίο είναι προσηλωμένο στον Σταυρό, αποσπάται από τον Σταυρό, τυλίγεται σε λευκό ύφασμα και μεταφέρεται στο ιερό του ναού, όπου θα μεταφερθεί μετά την περιφορά του Επιταφίου και ο Σταυρός.
Όπως επισημαίνει η κ. Καμηλάκη στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, Επιτάφιος, εκτός από το κεντημένη σε ύφασμα αποκαθήλωση, λέγεται, κατά συνεκδοχήν, και το ξυλόγλυπτο κουβούκλιο (θόλος), το οποίο στεγάζει το τραπέζι πάνω στο οποίο τοποθετείται ο κεντημένος Επιτάφιος. Το κουβούκλιο αναπαριστά τον Τάφο του Χριστού.
Από το απόγευμα της Μ. Πέμπτης διακοσμείται με εποχιακά λουλούδια. Τον Επιτάφιο ραίνουν με πέταλα λουλουδιών και
Οι πιστοί συνηθίζεται να προσκυνούν τον Επιτάφιο όλο το απόγευμα της Μ. Παρασκευής μέχρι την τέλεση του όρθρου του Μ. Σαββάτου. Πολλοί περνούν και κάτω από το κουβούκλιο του Επιταφίου. Ο Επιτάφιος περιφέρεται σε κεντρικά σημεία της ενορίας. Η πομπή σταματά σε διάφορα σημεία και αναπέμπεται δέηση.
Ηράκλειο: Ένας επιτάφιος με σύγχρονα μηνύματα στο Φόδελε
Ένας επιτάφιος που φέρει πάνω του μηνύματα για σύγχρονα προβλήματα και καταστάσεις πόνου και θλίψης, στολίστηκε φέτος στο Μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονα στο Φόδελε. Μετά από προετοιμασία ενός περίπου μήνα, το κουβούκλιο του επιταφίου που έχει πάνω του κεντημένες περισσότερες από εκατό χιλιάδες χάντρες, αποτυπώνει «τα ειδεχθή και αποτρόπαια εγκλήματα κατά του Θεού και του αγαπημένου του πλάσματος, του ανθρώπου» όπως λέει ο ηγούμενος της Μονής του Αγίου Παντελεήμονα.
«Αυτά τα έργα αποτυπώνονται στο φετινό στολισμό του κουβουκλίου του επιταφίου της Μονής μας όπως είναι επεκτατικοί πόλεμοι, σκλαβοπάζαρα, εκτοπίσεις πληθυσμών, γενοκτονίες, κακοποιήσεις και εκμεταλλεύσεις γυναικών και αθώων παιδιών» ανέφερε ο ηγούμενος Παντελεήμων, ο οποίος σε ανάρτησή του συμπλήρωσε ότι «ο Χριστός από το ύψος του Σταυρού του αλλά και ως άπνους νεκρός στον επιτάφιο αναμένει ακόμα σήμερα όχι απλά να τον προσκυνήσουμε ευσεβιστικά και εθιμοτυπικά αλλά να κοιτάξουμε με ορθάνοιχτα μάτια την Εικόνα του ως σταυρωμένης Αγάπης, Θυσίας και απείρου ελέους παίρνοντας επιτέλους την απόφαση να αναθεωρήσουμε ο καθένας χωριστά και όλοι μαζί τον τρόπο της ζωής μας αποθετώντας τον τρόπο του Χριστού που είναι αγάπη, συγνώμη, συγχώρεση, μετάνοια και να γίνουμε σαν τα χιλιάδες θύματα, αθώα παιδιά στις καρδιές μας γιατί τότε μόνο θα έχουμε θέση μαζί του».
Ανάμεσα στις εικόνες που αποτυπώνονται είναι από το Ολοκαύτωμα της Βιάνου, την Μικρασιατική καταστροφή και τη γενοκτονία των Ποντίων, τα παιδιά από τους πολέμους, εικόνες προσφύγων, την εισβολή στην Κύπρο, μέχρι και από τα τρία αδέλφια της οικογένειας Δασκαλάκη από την Πάτρα, των οποίων ο θάνατος συγκλονίζει.
«Αυτά τα αθώα παιδιά χάθηκαν τόσο άδικα και έχουν θέση στην αγκαλιά του θεού» ανέφερε ο ηγούμενος Παντελεήμων.
