Και πρέπει να φτάσουμε στο σημείο αυτό χωρίς καθυστερήσεις, αλλιώς κινδυνεύουμε να χάσουμε την αξία των όποιων κοιτασμάτων.
Αυτό τονίζει μιλώντας στο CNN Greece o Διευθύνων Σύμφβουλος της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ) Αριστοφάνης Στεφάτος.
Όπως τονίζει χαρακτηριστικά, τα όποια κοιτάσματα φυσικού αερίου μπορεί να διαθέτουμε είναι ένας δυνητικός εθνικός πλούτος με ημερομηνία λήξης και δεν υπάρχει πια περιθώριο χρονοτριβής. Και προσθέτει ότι για τα δυνητικά θαλάσσια κοιτάσματα φυσικού αερίου ευελπιστούμε να έχουμε απαντήσεις στο τέλος του 2025.
Τι σημαίνει για την Ελλάδα η έναρξη των ερευνών για τους υδρογονάνθρακες;
Η επανέναρξη των ερευνών, μετά την πανδημία του Covid19, ξεκίνησε με τις έρευνες στο Κεντρικό και Νότιο Ιόνιο στις αρχές του 2022 με τις γεωφυσικές έρευνες της HELLENiQ ENERGY. Αυτό που γίνεται τώρα είναι μια πρωτόγνωρη για τα Ελληνικά δεδομένα εντατικοποίηση των ερευνών, με ταυτόχρονες έρευνες στο Μπλοκ 2 και στα δύο Μπλοκ της Κρήτης (με διαχειριστές παραχωρήσεων την Energean και την ExxonMobil).
Το γεγονός αυτό πρακτικά επιβεβαιώνει ότι υπάρχει το γνήσιο ενδιαφέρον των επενδυτών για την ανακάλυψη δυνητικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην Ελλάδα και αυτό δημιουργεί μεγάλες προσδοκίες εξαιτίας του εκτιμώμενου μεγέθους τους. Από όσο έχω ενημερωθεί, οι προσδοκίες για το μέγεθος και τη σημασία των κοιτασμάτων έχουν βγει και εκτός των Ελληνικών συνόρων αλλά νιώθω την ανάγκη να επισημάνω ότι υπάρχει μια τάση προς την υπερβολή. Τα δυνητικά μεγέθη – τα οποία θα επιβεβαιωθούν (ή όχι) μόνο με τη διενέργεια ερευνητικών γεωτρήσεων – είναι ικανοποιητικά μεγάλα και δεν υπάρχει λόγος να τα κάνουμε ακόμα μεγαλύτερα.
Οφείλουμε να περιμένουμε έως ότου φθάσουμε στις γεωτρήσεις.
Σημειώνω όμως το Ευρωπαϊκό ενδιαφέρον για το θέμα, καθώς πράγματι, εάν επιβεβαιωθούν ακόμα και οι συντηρητικές εκτιμήσεις, φαίνεται ότι υπάρχει περιθώριο για σημαντικές εξαγωγές προς τους Ευρωπαίους εταίρους μας. Συνεπώς, πέρα από το ξεκάθαρο εθνικό όφελος οφείλουμε να δούμε και την Ευρωπαϊκή του διάσταση. Η δυνητική ανακάλυψη σημαντικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου τη δεδομένη στιγμή, εντός της Ευρωπαϊκής επικράτειας, προσδίδει στο όλο εγχείρημα δύο ξεκάθαρα πλεονεκτήματα:
- τη βεβαιότητα ότι όλα θα γίνουν με απόλυτο σεβασμό στο διεθνές δίκαιο και υπό καθεστώς διαφάνειας και
- ότι δεν υπάρχει το παραμικρό περιθώριο να γίνουν εκπτώσεις σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος.
Είναι όμως εξίσου κρίσιμο να γίνει απολύτως κατανοητό ότι δεν υπάρχει περιθώριο για καθυστερήσεις. Η κρίση των τιμών ενέργειας αλλά και η κρίση της ασφάλειας εφοδιασμού ταλανίζουν την Ευρώπη και απαιτούν άμεσες ενέργειες καθώς υποσκάπτονται τα θεμέλια των ευρωπαϊκών οικονομιών και η επιτυχία της ενεργειακής μετάβασης. Εμείς εργαζόμαστε προκειμένου να υλοποιήσουμε μεσοπρόθεσμες ενεργειακές λύσεις, αλλά όπως και να το δούμε, ακόμα και το φυσικό αέριο ως καύσιμο γέφυρα έχει ημερομηνία λήξης.
Δηλαδή, τα όποια κοιτάσματα φυσικού αερίου μπορεί να διαθέτουμε είναι ένας δυνητικός εθνικός πλούτος με ημερομηνία λήξης και δεν υπάρχει πια περιθώριο χρονοτριβής.
Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα της διαδικασίας; Πότε περιμένουμε να γνωρίζουμε τι συμβαίνει;
Το χρονοδιάγραμμα προβλέπει την επίσπευση όλων των απαιτούμενων ερευνών προκειμένου να ωριμάσουν οι αποφάσεις για γεώτρηση ή όχι, σε κάθε αδειοδοτημένο μπλοκ. Πρακτικά αυτό σημαίνει ολοκλήρωση όλων των γεωφυσικών διασκοπήσεων εντός του 2023, ανάλυση και αξιολόγηση όλων των δεδομένων προκειμένου να αποφασιστούν γεωτρήσεις εντός του 2024 και εκτέλεση γεωτρήσεων το 2025. Επομένως, για τα δυνητικά θαλάσσια κοιτάσματα φυσικού αερίου ευελπιστούμε να έχουμε απαντήσεις στο τέλος του 2025. Εξαίρεση αποτελεί η χερσαία παραχώρηση των Ιωαννίνων, στην οποία περιμένουμε την εκτέλεση της πρώτης διερευνητικής γεώτρησης εντός του 2023.
Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα φιλόδοξο πρόγραμμα, που μπορεί να υλοποιηθεί στα πλαίσια της εξαιρετικής συνεργασίας της ΕΔΕΥΕΠ με τους επενδυτές, οι οποίοι εργάζονται εντατικά για τον κοινό μας σκοπό. Βασική προϋπόθεση από πλευράς του δημοσίου είναι να συνεχίσουμε την καλή συνεργασία μας με το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, καθώς και με όλους εμπλεκόμενους φορείς προκειμένου να αποφύγουμε τις περιττές και αναίτιες καθυστερήσεις. Υπάρχουν πολλοί αφανείς εμπλεκόμενοι, τόσο το προσωπικό της ΕΔΕΥΕΠ όσο και του Υπουργείου, οι οποίοι εργάζονται ακούραστα για την επίτευξη του εθνικού αυτού στόχου και στους οποίους οφείλουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ.
Ποιες είναι οι προϋποθέσεις ώστε να υπάρξει πραγματικό όφελος για τη χώρα;
Το πλέον βασικό, η αρχή και το τέλος όλων θα έλεγα, είναι να φθάσουμε στις γεωτρήσεις, οι οποίες απαιτούνται για να ανακαλύψουμε τα πιθανά κοιτάσματα φυσικού αερίου. Αντίστοιχα κρίσιμο είναι και το να καταφέρουμε να ολοκληρώσουμε έρευνες και γεωτρήσεις εντός των επόμενων τριών ετών. Η καθυστέρηση του χρονοδιαγράμματος μπορεί να αποβεί καταστροφική για το όλο εγχείρημα, καθώς όπως εξήγησα δεν έχουμε πια κανένα περιθώριο για χρονοτριβή.
Συνεπώς για να το απλοποιήσουμε θα έλεγα ότι υπάρχουν τέσσερις βασικές προϋποθέσεις:
- επιβεβαίωση με γεώτρηση της παρουσίας φυσικού αερίου στους στόχους των γεωτρήσεων,
- επιβεβαίωση ότι ο όγκος του παγιδευμένου φυσικού αερίου, είναι εντός ή και ξεπερνά το εύρος των εκτιμήσεων πριν τη γεώτρηση,
- επιβεβαίωση των χαρακτηριστικών του γεωλογικού ταμιευτήρα που φιλοξενεί το φυσικό αέριο,
- υλοποίηση όλων των παραπάνω έως το τέλος του 2025.
Στην περίπτωση που οι παραπάνω προϋποθέσεις ικανοποιηθούν, όλα τα υπόλοιπα θεωρώ ότι θα είναι πολύ πιο εύκολα, καθώς πχ. παράμετροι όπως η ανάπτυξη εγκαταστάσεων παραγωγής καθώς και η μεταφορά του προϊόντος στην αγορά, αποτελούν εργασίες μικρού ρίσκου και θα έχουμε στη διάθεση μας αρκετές επιλογές.
Πώς επηρεάζει η σημερινή συγκυρία ως προς τα ενεργειακά τη διαδικασία των ερευνών;
Η συγκυρία βοήθησε να γίνουν αντιληπτά ορισμένα κρίσιμα στοιχεία για τα ενεργειακά μας συστήματα όπως:
- η τεράστια σημασία της ενεργειακής αυτονομίας/ανεξαρτησίας, και σε περίπτωση που μια τέτοια ανεξαρτησία δεν είναι εφικτή, έγινε κατανοητή η σημασία του να υπάρχει διαφοροποίηση τόσο στις πηγές τροφοδοσίας, όσο στο ενεργειακό σύστημα.
- κατανοητός έγινε επίσης και ο καταλυτικός ρόλος του φυσικού αερίου, για τη σταθεροποίηση του ενεργειακού συστήματος και την υλοποίηση της ενεργειακής μετάβασης.
Έτσι πλέον βλέπουμε σαφή σημάδια αναθεώρησης των ενεργειακών μας προτεραιοτήτων καθώς ενώ η ταχύτατη μετάβαση σε ΑΠΕ παραμένει η κύρια προτεραιότητα μας, η προσπάθεια αυτή εμπλουτίζεται για να ενδυναμώσουμε τα ενεργειακά μας συστήματα με τεχνολογίες παροχής φορτίου βάσης και μεταβατικών καυσίμων. Αυτή είναι μια προσπάθεια σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, με την Ελλάδα να πρωτοστατεί για ακόμη μία φορά, όπως κάνει και για την πράσινη μετάβαση.
Ποιος είναι ο δικός σας ρόλος στη διαδικασία;
Ο ρόλος της ΕΔΕΥΕΠ, είναι σήμερα πολύ σημαντικός καθώς το αντικείμενο δραστηριοποίησης της εταιρείας διευρύνθηκε μέσα στο 2022, με νομοθετική πρωτοβουλία του ΥΠΕΝ. Έτσι, ενώ μέχρι πρότινος η εταιρεία ήταν υπεύθυνη για τη διαχείριση των εθνικών δικαιωμάτων έρευνας και παραγωγής υδρογονανθράκων, καθώς και για το συντονισμό του προγράμματος ερευνών, σήμερα ο ρόλος της ΕΔΕΥΕΠ έχει επεκταθεί σε δύο επιπλέον τομείς. Ο ένας τομέας αφορά την ανάπτυξη τεχνολογιών και έργων δέσμευσης και μόνιμης αποθήκευσης αερίων του θερμοκηπίου όπως το CO2, ενώ ο δεύτερος τον εθνικό σχεδιασμό για την ανάπτυξη Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων, μιας τεχνολογίας ΑΠΕ με τεράστια σημασία για τη χώρα και με προοπτικές για σημαντική προστιθέμενη αξία στην εθνική οικονομία.
Αναφορικά όμως με τις πρόσφατες προσπάθειες στο πεδίο των ερευνών για εγχώρια κοιτάσματα φυσικού αερίου, οφείλω να τονίσω ότι ο ρόλος της ΕΔΕΥΕΠ επεκτείνεται στο πεδίο επίβλεψης των εργασιών, προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλεια τους καθώς και η προστασία του περιβάλλοντος. Πρόκειται για δυο τομείς όπου είμαστε ιδιαίτερα υπερήφανοι καθώς έχουμε να επιδείξουμε σημαντική πρόοδο: τόσο αναφορικά με την επίβλεψη των μέτρων ασφαλούς λειτουργίας, όπου έχουμε επιτύχει εθνικά ρεκόρ σε επίπεδο επιθεωρήσεων όσο και σε επίπεδο μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος, όπου ήδη σε επίπεδο γεωφυσικών ερευνών μπορούμε να επιδείξουμε ορισμένα από τα πληρέστερα και αυστηρότερα μέτρα σε διεθνές επίπεδο.
Δίχως υπερβολή, ο ρόλος της ΕΔΕΥΕΠ είναι αυτός του εθνικού θεματοφύλακα για την τήρηση των σχετικών υποχρεώσεων των επενδυτών μας εντός του νομοθετικού πλαισίου και διατάξεων και φυσικά των εμπορικών όρων των συμβάσεων παραχώρησης που έχουν υπογράψει απέναντι στο Ελληνικό κράτος.
