Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζολάνι: Ο επικηρυγμένος τρομοκράτης που έγινε βασικός «παίκτης» στη Συρία

«Είναι μακράν ο πιο σημαντικός “παίκτης” αυτή τη στιγμή στη Συρία» λέει ο εξειδικευμένος σε θέματα της τζιχάντ αναλυτής Τζερόμ Ντρέβον της Διεθνούς Ομάδας Κρίσεων (International Crisis Group).

Στα τέλη Νοεμβρίου, η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ κινήθηκε αστραπιαία και κατάφερε «γκρεμίσει» τις αντιστάσεις του Μπασάρ αλ Άσαντ στο Χαλέπι και στη συνέχεια να πάρει τον έλεγχο αρκετών άλλων επαρχιών, χωρίς να αντιμετωπίσει ιδιαίτερη αντίσταση από τον επίσημο συριακό στρατό.

Την Κυριακή, οι μαχητές του αλ Τζολάνι πανηγύριζαν στην πρωτεύουσα Δαμασκό, κάνοντας λόγο για «απελευθέρωση» από τον Μπασάρ αλ Άσαντ και το καθεστώς του.

Σε αποκλειστική του συνέντευξη στο CNNi μερικές ημέρες πριν την είσοδο των δυνάμεών του στη Δαμασκό, ο αλ Τζολάνι ξεκαθάρισε ότι πρωταρχικός στόχος του ήταν η ανατροπή του καθεστώτος Ασάντ.

Μιλώντας μπροστά στην κάμερα για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια, σε τοποθεσία που δεν έγινε γνωστή, ο επικεφαλής της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ υποστήριξε ότι στόχος του είναι να δημιουργήσει μια κυβέρνηση που να βασίζεται σε ιδρύματα και ένα «συμβούλιο που θα επιλέγεται από το λαό».

«Όταν μιλάμε για τους στόχους, η επανάσταση συνεχίζει να θέλει να γκρεμίσει αυτό το καθεστώς. Είναι δικαίωμά μας να χρησιμοποιήσουμε όλα τα μέσα για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος» είχε δηλώσει χαρακτηριστικά ο ίδιος.

Και συμπλήρωσε:

«Μην κρίνετε από τις λέξεις αλλά από τις πράξεις».

Ποιος είναι ο Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζολάνι

Ο Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζολάνι γεννήθηκε στη Σαουδική Αραβία και είναι γιος εξόριστων Σύρων.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’80, η οικογένειά του επέστρεψε στη Συρία και το 2003 ταξίδεψε στο γειτονικό Ιράκ για να ενταχθεί στους κόλπους της Αλ Κάιντα και να πολεμήσει κατά της αμερικανικής κατοχής.

Σύμφωνα με την εφημερίδα New York Times, που επικαλείται αραβικά ΜΜΕ και αξιωματούχους των ΗΠΑ, πέρασε αρκετά χρόνια σε αμερικανική φυλακή στο Ιράκ.

Το πώς και πότε αφέθηκε ελεύθερος παραμένει «θολό», ωστόσο μετά στην αρχή του εμφυλίου της Συρίας επέστρεψε στην πατρίδα του και ίδρυσε το Μέτωπο αλ Νούσρα, ένα «δορυφόρο» της Αλ Κάιντα που στη συνέχεια μετονομάστηκε Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ.

Κάποια στιγμή μέσα σε αυτά τα χρόνια υιοθέτησε και το όνομα Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζολάνι και το τελευταίο διάστημα προσπαθεί μεθοδικά να αποποιηθεί το παρελθόν του, να πείσει τον πλανήτη ότι δεν έχει πλέον σχέσεις με την αλ Κάιντα και παρουσιάζει «ατζέντα» για σχηματισμό κυβέρνησης στη Συρία.

Επιχειρεί να… πλασάρει, επίσης, τον εαυτό του ως υπέρμαχο του πλουραλισμού και της ανοχής.

Σύμφωνα με έκθεση των Ηνωμένων Εθνών, η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ έχει «χτίσει» κυβέρνηση στις επαρχίες που βρίσκονται εδώ και χρόνια στα χέρια τους: εισπράττουν φόρους, προσφέρουν περιορισμένες δημόσιες υπηρεσίες και εκδίδουν ταυτότητες στους κατοίκους.

Η οργάνωση και ο ηγέτης της, όμως, έχουν δεχτεί και σφοδρή κριτική -εντός και εκτός των τειχών- για χρήση αυταρχικών μεθόδων και βίαιη καταστολή όλων των «φωνών» διαφωνίας.

Το ερώτημα είναι τι είδους κυβέρνηση θα στήριζε ο αλ Τζολάνι και εάν οι Σύροι πολίτες θα μπορούσαν να την αποδεχτούν.

Στην Ιντλίμπ, η κυβέρνηση της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ έχει βαθιά συντηρητική και κατά διαστήματα αυστηρή σουνιτική ισλαμική ιδεολογία.

Από την έναρξη της στρατιωτικής επιχείρησης κατά του Άσαντ, ο αλ Τζολάνι κάνει αγώνα για να καθησυχάσει τις μειονοτικές κοινότητες άλλων αιρέσεων και θρησκευμάτων.

Ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν, τώρα, ότι βρίσκεται αντιμέτωπος με το μεγάλο «στοίχημα» της ζωής του.

Μπορεί να ενώσει τους Σύρους;

Μόνο ο χρόνος θα δείξει. Και θα αποδείξει, επίσης, εάν και κατά πόσο ένας τζιχαντιστής μπορεί να γίνει μεταρρυθμιστής και να αλλάξει τη «ρότα» της ιστορίας για τη Δαμασκό, μετά από 50 χρόνια υπό τον έλεγχο της οικογένειας Άσαντ.

«Η πτώση του Άσαντ είναι μια νίκη για το ισλαμικό κράτος» είπε ο 42χρονος, που μάλιστα αποποιήθηκε το πολεμικό ψευδώνυμό του και συστήθηκε με το πραγματικό του όνομα -Άχμεντ αλ-Σάρα.

Πραγματική μεταμόρφωση ή προσωπείο;

Η μεταμόρφωση του 42χρονου έχει ξεκινήσει εδώ και πολλά χρόνια, με τον αλ Τζολάνι να εγκαταλείπει σταδιακά το τουρμπάνι των τζιχαντιστών, που φορούσε στην αρχή του πολέμου το 2011, και να εμφανίζεται με στρατιωτική στολή και στη συνέχεια με κουστούμι ή ένα παντελόνι με πουκάμισο.

«Στρογγύλεψε», επίσης, τις θέσεις του για τον ισλαμικό νόμο και άρχισε να μιλάει για θρησκευτική ανοχή και πλουραλισμό.

«Δεν θέλουμε η κοινωνία να είναι υποκριτική, να προσεύχεται όταν μας βλέπει και να μην το κάνει όταν φεύγουμε» είχε πει κάποτε, δίνοντας ως παράδειγμα τη Σαουδική Αραβία όπου οι έλεγχοι έχουν χαλαρώσει τα τελευταία χρόνια.

Στην πρώτη του συνέντευξη σε Αμερικανό δημοσιογράφο το 2021, φορούσε σακάκι και τα κοντά μαλλιά του ήταν χτενισμένα προς τα πίσω με τζελ.

Υποστήριξε ότι η ομάδα του δεν αποτελεί απειλή για τη Δύση και ότι οι κυρώσεις εναντίον τους είναι άδικες.

«Ναι, έχουμε κάνει κριτική στις δυτικές πολιτικές… Αλλά το ότι κηρύξουμε πόλεμο εναντίον των ΗΠΑ ή της Ευρώπης από τη Συρία, αυτό δεν είναι αληθές. Δεν είπαμε ότι θέλουμε να πολεμήσουμε».

Έσπευσε να υπογραμμίζει, παράλληλα, ότι η συμμετοχή του στην Αλ Κάιντα έχει τελειώσει εδώ και καιρό και ότι στο παρελθόν η ομάδα του «πραγματοποιούσε επιχειρήσεις εκτός της Συρίας».

«Πιστεύω πως είναι πρώτα απ’ όλα ζήτημα καλής πολιτικής. Όσο λιγότερο φοβούνται οι Σύροι και η διεθνής κοινότητα, τόσο περισσότερο ο Τζολάνι θα εμφανίζεται ως ένας υπεύθυνος παράγοντας μάλλον, παρά ως ένας τοξικός εξτρεμιστής τζιχαντιστής και τόσο περισσότερο θα καθίσταται πιο εύκολη η επίτευξη του στόχου του», διαβεβαιώνει ο ερευνητής Άρον Λουντ.

«Είναι άραγε εντελώς ειλικρινής; Σίγουρα όχι. Ο τύπος αυτός προέρχεται από μια πολύ σκληρή θρησκευτική φονταμενταλιστική παράδοση. Όμως αυτό που κάνει, είναι το ευφυές που πρέπει να πει και να κάνει αυτή τη στιγμή», καταλήγει ο Λουντ.