Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΑΦΙΟΖΙΚΗΣ ΔΕΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ ΩΣ ΣΗΜΕΡΑ: ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΑΡΧΙΛΑΜΟΓΙΟ ΛΕΓΕΤΑΙ ΣΤΑΣΣΗΣ – Ο ΤΥΠΟΣ ΠΟΥ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΣΤΗ ΦΥΛΑΚΗ, Ο ΠΙΟ ΥΨΗΛΑ ΑΜΕΙΒΟΜΕΝΟΣ ΜΑΝΑΤΖΕΡ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ
Η ΔΕΗ ιδρύθηκε στη χώρα μας το 1950 και ως το 1999 είχε το κρατικό μονοπώλιο στο ρεύμα. Η πρώτη ηλεκτρική εγκατάσταση στην Ελλάδα τέθηκε σε λειτουργία το 1889. Αφορούσε τον ηλεκτροφωτισμό του κέντρου των Αθηνών και των Ανακτόρων.
Η πρώτη «παραχώρηση» σε… ξένο παράγοντα ήταν το 1926, στην αγγλικών συμφερόντων εταιρεία Power and Τraction –Ηλεκτρική Εταιρεία Αθηνών-Πειραιώς (ΗΕΑΠ), η οποία κάλυψε τις ταχέως αυξανόμενες ανάγκες με την κατασκευή νέων εγκαταστάσεων. Οι επαρχιακές πόλεις συνέχισαν να ηλεκτροδοτούνται κυρίως από ιδιωτικές ελληνικές εταιρείες, με κύριο χρηματοδότη την Εθνική Τράπεζα. Ατυχώς, όμως, η εντυπωσιακή πορεία της ΔΕΗ ανακόπηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1960, λόγω εμπλοκής της στις έντονες πολιτικές αντιπαραθέσεις.
Εν αρχή τα σκάνδαλα
Άρχισε με «σκανδαλολογία» για τον Γ. Πεζόπουλο και αυξήθηκε κατακόρυφα με αφορμή την υπογραφή της σύμβασης της ΔΕΗ με την εταιρεία αλουμινίου Πεσινέ. Ακολούθησαν έντονη πολιτική σύγκρουση αλλά και εμπλοκή της Δικαιοσύνης, με δυσμενείς επιπτώσεις στην πορεία της ΔΕΗ, ιδιαίτερα όσον αφορά την αυτοτέλειά της. Οι μόνες αντιδράσεις εκδηλώθηκαν το 1966, που οδήγησαν και στην παραίτηση της τότε διοικήσεώς της.
Κατά την περίοδο της δικτατορίας καταργήθηκε πλήρως η αυτοτέλεια της ΔΕΗ… Ατυχώς, όμως, δεν λήφθηκαν τα κατάλληλα μέτρα για την αποκατάστασή της μετά τη μεταπολίτευση του 1974, αλλά αντίθετα καθιερώθηκε το σύστημα, κάθε κυβέρνηση που αναλάμβανε τα ηνία της χώρας να βάζει στη διοίκησή της πρόσωπα «που τυγχάνουν της εμπιστοσύνης της κυβέρνησης». Κατά μία εκδοχή ο Καραμανλής θέλησε μετά το τέλος της Δικτατορίας, να ευνοήσει, έναντι του «βενιζελικού» Μποδοσάκη, τον θεωρούμενο «δικό» του Στρατή Ανδρεάδη, ο οποίος ωστόσο τον τιμώρησε στα χρόνια της Δικτατορίας συνεργαζόμενος με τον Παπαδόπουλο. Μια πράξη που «ενόχλησε» τον Κωνσταντίνο Καραμανλή που επιστρέφοντας το 1974 από το Παρίσι έσπευσε να εθνικοποιήσει όλες τις εταιρείες του Ανδρεάδη, με πρώτη και καλύτερη την Εμπορική Τράπεζα (σχετικό ρεπορτάζ σελ 20-21).
Από εκεί άρχισε και η… κατρακύλα της ΔΕΗ, καθώς η πρακτική αυτή και η παρουσία ανθρώπων που πρώτα ήθελαν να ικανοποιήσουν την εκάστοτε κυβέρνηση και μετά τη χώρα, έφερε πτώση στην αποδοτικότητά της ως επιχείρησης.
Το συνδικάτο
Η μεταπολίτευση βρήκε τη ΔΕΗ με ένα πανίσχυρο και απαιτητικό συνδικάτο, που έφθασε να εξοργίσει ακόμη και τον φιλικά διακείμενο προς τους συνδικαλιστές Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος στην κρίση του 1985 αποκάλεσε τους εργαζομένους στην επιχείρηση, «ρετιρέ». Το 1986 ένα πανελλαδικό μπλακ άουτ φανέρωσε το έλλειμμα των επενδύσεων που καταδίωκε την επιχείρηση και την ανάγκη αναδιοργάνωσής της. Ωστόσο ουδεμία συγκλονιστική αλλαγή επήλθε, καθώς η συνδικαλιστική δράση διατηρούνταν αχαλιναγώγητη, οι κομματικές επιλογές συνέχιζαν στις περισσότερες των περιπτώσεων το καταστροφικό τους έργο και βεβαίως τα πολυποίκιλα συμφέροντα είχαν πλέον εδραιωθεί.
Το 2000 η πρώτη προσπάθεια αλλαγής
Το 2000, στη δεύτερη θητεία του Κώστα Σημίτη, άλλαξε το ιδιοκτησιακό καθεστώς, η ΔΕΗ μετεξελίχθηκε σε πολυμετοχική εταιρεία, εισήχθη στο Χρηματιστήριο Αθηνών, απέκτησε ιδιώτες μετόχους και «μεταμορφώθηκε» σε μια κερδοφόρα εταιρεία. Ωστόσο, αυτό το όνειρο δεν κράτησε πολύ, αφού ο Κώστας Καραμανλής εγκατέστησε τη δική του διοίκηση, η οποία εν ριπή οφθαλμού έφερε τη ΔΕΗ σε νέο κύκλο ζημιών και υπερχρέωσης, και με την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 βρέθηκε ανίκανη να συγκεντρώνει τα έσοδά της, σε κατάσταση πλήρους ακινητοποίησης. Εν τω μεταξύ νέες ανάγκες άρχισαν να αναδεικνύονται εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής και των βαρών που συσσώρευσαν οι ποινές εξαιτίας των ρύπων και των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Το ενεργειακό ισοζύγιο με τον καιρό κατέστη ασύμφορο, το βάρος των λιγνιτικών μονάδων ασήκωτο και η ανάγκη μετατόπισης της παραγωγής σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας επείγουσα. Το καλοκαίρι του 2019 ο Κυριάκος Μητσοτάκης αποφάσισε να μεταφέρει το κόστος εξυγίανσης της προβληματικής πλέον ΔΕΗ στους καταναλωτές μέσω της αύξησης των τιμολογίων του ρεύματος.
Και μαζί με αυτά έρχονται και τα νέα πρόσωπα, όπου έχοντας στις τσέπες τους υπέρογκους μισθούς, προσέλαβαν την Goldman Sachs και άρχισε το… ξεπούλημα! Η ΔΕΗ πωλήθηκε ως ΔΕΔΔΗΕ και τα 1,3 δισ. ευρώ ενεργοποίησαν το όλο σχέδιο επανεκκίνησης της ΔΕΗ. Έτσι ετέθη το ζήτημα της αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου κατά 750 εκατ. ευρώ μέσω της διάθεσης του 17% της ΔΕΗ που κατείχε το ΤΑΙΠΕΔ.
Και κάπως έτσι, με το μοντέλο που άρχισε να εφαρμόζεται το 2020, οι τιμές του ρεύματος καθορίζονται κατά σχεδόν 100% από τις χρηματιστηριακές τιμές, αυτές που βλέπουμε την Ελλάδα να είναι συχνότατα πρωταθλήτρια Ευρώπης. Στο μεταξύ, τις χαμηλές τιμές αξιοποιούσαν οι ανταγωνιστές λανσάροντας έτσι και τη «ρήτρα αναπροσαρμογής» που σήμερα γκρεμίζει σπίτια, αλλά τότε πρόσφερε εκπτώσεις. Η ΔΕΗ αποφασίζει να εφαρμόσει και εκείνη ρήτρα αναπροσαρμογής, αλλά τον Αύγουστο του 2021 όταν όλα δείχνουν πως οι διεθνείς τιμές θα πάρουν την ανηφόρα.
Μέσα σε όλα και το σκάνδαλο Στάσση
Δεν πρέπει βέβαια να ξεχνάμε, πως τα τελευταία χρόνια ένα από το golden boy στις ηγετικές θέσεις της ΔΕΗ έκανε παιχνίδι για… πάρτι του. Ο κ. Στάσσης και η «παρέα» του αποφάσισαν να αγοραστούν μετοχές της επιχείρησης ύψους περίπου 16.000.000 ευρώ, προκειμένου μετά να τις δωρίσουν στους εαυτούς τους!
Συγκεκριμένα, στις 24 Δεκεμβρίου 2021 η ΔΕΗ αποφάσισε να ενεργοποιήσει πρόγραμμα αγοράς ιδίων μετοχών. Πρόκειται για αγορά έως 1.850.000 μετοχών με λεφτά της επιχείρησης. Μέχρι εδώ όλα καλά. Όπως, όμως, αναφέρεται ρητώς, αυτές οι μετοχές θα διατεθούν δωρεάν στα στελέχη της επιχείρησης. Με τη μερίδα του λέοντος, βέβαια, όπως είναι ευνόητο, να καταλήγει στα γαλάζια golden boys. Δηλαδή στον Στάσση και στην παρέα των μεγαλοστελεχών του.
Ρεπορτάζ εφημερίδα ΜΑΚΕΛΕΙΟ
