Ο Τραμπ στήνει από την αρχή την σκακιέρα του Ουκρανικού – Οι προκλήσεις και τα διακυβεύματα

Η αλήθεια είναι ότι τα νήματα αυτή τη στιγμή κινούν οι Αμερικανοί και οι Ρώσοι οι οποίοι έχουν και τον πρώτο λόγο στις εξελίξεις αφήνοντας στο περιθώριο όχι μόνο τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι αλλά και τους Ευρωπαίους.

Το πρώτο βήμα έγινε με τη συνάντηση που είχαν την Τρίτη (18/2) στη Σαουδική Αραβία ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο, ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Τραμπ Μάικ Βαλτς και ο απεσταλμένος του Λευκού Οίκου για τη Μέση Ανατολή, Στιβ Γουίτκοφ με τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ και τον σύμβουλο εξωτερικής πολιτικής του Κρεμλίνου Γιούρι Ουσάκοφ.

Και οι δύο πλευρές χαρακτήρισαν θετικό το κλίμα των συνομιλιών κάτι που φάνηκε στις δηλώσεις που ακολούθησαν με τον Ουκρανό πρόεδρο να μην κρύβει την αμηχανία του και την ενόχλησή του για την επαναπροσέγγιση αυτή έχοντας στο πλευρό του τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Αυτή ήταν, όμως η αρχή καθώς στη συνέχεια ο Ντόναλντ Τραμπ υιοθέτησε μία πάγια ρωσική θέση αμφισβητώντας ανοικτά την νομιμότητα του Ζελένσκι να βρίσκεται στην εξουσία και ζητώντας τη διενέργεια εκλογών.

«Ναι, θα έλεγα ότι, ξέρετε, όταν θέλετε μια θέση στο τραπέζι… Δεν θα έπρεπε ο λαός της Ουκρανίας να πει κάτι σαν: «Έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που είχαμε εκλογές;»» είπε χαρακτηριστικά ο Τραμπ, ενώ κατηγόρησε το Κίεβο ότι φέρει την ευθύνη για το ξέσπασμα του πολέμου.

Σαν να μην ήταν αυτό αρκετό οι δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου φαίνεται να αντικρούουν τις διαβεβαιώσεις του δικού του υπουργού Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο μετά τη συνάντηση με τη ρωσική αντιπροσωπεία στον Ριάντ ότι οποιαδήποτε ενδεχόμενη ειρηνευτική συμφωνία θα είναι δίκαιη για όλα τα μέρη.

Παράλληλα η στάση του Τραμπ ενισχύει σύμφωνα με αναλυτές τις εντυπώσεις ότι ο βασικός στόχος του είναι μια συμφωνία οποιουδήποτε είδους, η οποία θα του επέτρεπε να διεκδικήσει μια προσωπική πολιτική νίκη.

Στον αέρα η νομιμότητα του Ζελένσκι

Ο Ουκρανός πρόεδρος εξελέγη το 2019 για πενταετή θητεία, που κανονικά έληξε τον Μάιο του 2024. Ουκρανοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι η εισβολή της Ρωσίας στα εδάφη της χώρας και η επιβολή στρατιωτικού νόμου από πλευράς του Κιέβου δεν επιτρέπουν να στηθούν κάλπες για την ανάδειξη νέου προέδρου αυτή τη στιγμή.

Κάτι που προβλέπεται άλλωστε και από το σύνταγμα της Ουκρανίας, που απαγορεύει προεδρικές, βουλευτικές ή και τοπικές εκλογές όταν έχει επιβληθεί στρατιωτικός νόμος στη χώρα.

Η Ρωσία, όμως, επιμένει ότι η λαϊκή εντολή του Ζελένσκι έχει πλέον λήξει. Ακόμη και οι πολιτικοί αντίπαλοι του Ζελένσκι αναγνωρίζουν ότι θα ήταν ιδιαίτερα δύσκολο να οργανωθούν προεδρικές εκλογές και να διασφαλιστεί το ενδεχόμενο να μην υπάρξει ρωσική εμπλοκή σε αυτές.

Ο μεγάλος φόβος του Κιέβου είναι πως η Ρωσία θα χρησιμοποιήσει τις κάλπες για να εκδιώξει από το αξίωμα τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι κατά τη διάρκεια του πολέμου και να εγκαταστήσει έναν φιλο-Ρώσο υποψήφιο που θα συμφωνήσει σε ειρηνευτικούς όρους ευνοϊκούς για τη Μόσχα.

Ο 50χρονος Μίκολα είναι ξεκάθαρος για το τι πρέπει να γίνει. «Χρειαζόμαστε ειρήνη», είπε στο BBC. «Είναι απαραίτητη γιατί δεν έχει νόημα ο πόλεμος. Ο πόλεμος δεν οδηγεί σε τίποτα. Αν δείτε πόσα εδάφη έχει καταλάβει η Ρωσία μέχρι στιγμής, για να φτάσουν τελικά οι Ρώσοι στο Κίεβο, θα πρέπει να συνεχίσουν να πολεμούν για 14 χρόνια. Μόνο οι άνθρωποι υποφέρουν. Αυτό πρέπει να τελειώσει».

Ωστόσο ο ίδιος πιστεύει ότι καμία συμφωνία που να αξίζει τον κόπο δεν θα προέκυπτε από το να καθίσουν μαζί ο Πούτιν και ο Τραμπ χωρίς τον Ζελένσκι και τους Ευρωπαίους.

Στο Κίεβο ο ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ

Αξίζει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι ο Τραμπ έστειλε στο Κίεβο για επαφές με την ηγεσία της χώρας τον ειδικό απεσταλμένο των ΗΠΑ για τη Ρωσία και την Ουκρανία, Κιθ Κέλογκ.

«Θα ακούσουμε. Είμαστε έτοιμοι να παράσχουμε ό,τι είναι απαραίτητο. Κατανοούμε την ανάγκη για εγγυήσεις ασφαλείας», τόνισε.

«Στη συνέχεια, θα επιστρέψω στις ΗΠΑ και θα μιλήσω με τον Πρόεδρο Τραμπ για να διασφαλίσω ότι κατανοούμε πλήρως και σωστά τα πάντα», πρόσθεσε Κέλογκ που φαίνεται να απηχεί μια πιο φιλοουκρανική στάση.

Ο ίδιος έχει ταχθεί υπέρ της ειρήνης μέσω της ισχύος και των εγγυήσεων ασφαλείας για την Ουκρανία κάτι που φυσικά δεν είναι αρεστό από στους Ρώσους.

Επίσης έχει συνυπογράψει ένα ειρηνευτικό σχέδιο που προβλέπει τερματισμό των εχθροπραξιών στο μέτωπο στην Ουκρανία, πάγωμα της ένταξης στο ΝΑΤΟ για μια παρατεταμένη περίοδο και άρση εν μέρει των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία.

Ταυτόχρονα, ο Κέλογκ έχει δηλώσει δημοσίως ότι η Ουκρανία θα πρέπει να διαπραγματευτεί από θέση ισχύος.

Σύμφωνα με τις προτάσεις του, οι ΗΠΑ θα πρέπει να συνεχίσουν να στέλνουν στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία και να παρέχουν εγγυήσεις ασφαλείας στο Κίεβο για την αποτροπή περαιτέρω ρωσικής επιθετικότητας. Το σχέδιο δεν προβλέπει μείωση του μεγέθους του ουκρανικού στρατού ή αναγνώριση των κατεχόμενων εδαφών ως ρωσικών de jure.

Ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι ο Κέλογκ έχει ουσιαστικά παραγκωνιστεί από τον Τραμπ.

Ο Ντάνιελ Χάμιλτον, ειδικός σε θέματα εξωτερικής πολιτικής στο Ινστιτούτο Brookings, δήλωσε ότι «ο Τραμπ είπε ότι ο Κέλογκ θα παίξει ρόλο, αλλά δεν φαίνεται πλέον να έχει τον πρώτο λόγο όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις».

Κάποιοι άλλοι αναλυτές μάλιστα σημειώνουν ότι «αν και φαίνεται όντως ότι ανατίθεται στον Κέλογκ το έργο της επίσκεψης στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, συμπεριλαμβανομένου του Κιέβου, ήταν ο Γουίτκοφ που μετέβη στη Μόσχα.

Επίσης το γεγονός ότι ο Κέλογκ αποκλείστηκε από τις διαπραγματεύσεις στο Ριάντ, όπου ήταν ο Γουίτκοφ, δείχνει για πολλούς ότι δεν είναι ένας από τους ανθρώπους που ο Τραμπ σκέφτεται για ανάληψη πρωτοβουλιών, παρά τον διορισμό του ως ειδικού απεσταλμένου.

Δυναμιτίζεται ο ρόλος των Ευρωπαίων

Ο Τραμπ με τις δηλώσεις του δεν ανέτρεψε μόνο το σκηνικό για τους Ουκρανούς αλλά πιθανόν δυναμίτισε την προσπάθεια των Ευρωπαίων να αποκτήσουν ρόλο και λόγο στις εξελίξεις. Η σύνοδος του Παρισιού που συνεκάλεσε εσπευσμένα ο Μακρόν στο Παρίσι τη Δευτέρα (17/2) κατέληξε σε φιάσκο για τον ίδιο ενώ παράλληλα αποκάλυψε την μεγάλη αδυναμία της Ευρώπης να μιλά με μια φωνή.

Μάλιστα, αυτή η σύνοδος όπου προσκλήθηκαν συγκεκριμένοι Ευρωπαίοι ηγέτες προκάλεσε δυσφορία σε άλλα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τον Κυριάκο Μητσοτάκη να τονίζει σε τοποθέτησή του στην έκτακτη τηλεδιάσκεψη του ΕΛΚ ότι η Ευρώπη πρέπει να μιλά με μία φωνή, στόχος που δεν εξυπηρετείται από επιλεκτικά format συζήτησης ηγετών.

To γεγονός αυτό οδήγησε τον Μακρόν να πάρει την απόφαση να φιλοξενήσει μια δεύτερη συνάντηση με κύριο θέμα συζήτησης την Ουκρανία.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το Reuters, που επικαλείται διπλωματικές πηγές, οι χώρες που προσκλήθηκαν είναι η Νορβηγία, ο Καναδάς, τα τρία κράτη της Βαλτικής – Λιθουανία, Εσθονία και Λετονία – η Τσεχική Δημοκρατία, η Ελλάδα, η Φινλανδία, η Ρουμανία, η Σουηδία και το Βέλγιο.

Ωστόσο τίποτε δεν διασφαλίζει ότι οι ηγέτες αυτή τη φορά θα ξεπεράσουν την βασική διαφωνία που αφορούσε το αν θα σταλούν στρατεύματα στην Ουκρανία, εάν υπάρξει συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου.

Με την εξαίρεση των Μακρόν και Στάρμερ οι υπόλοιποι ηγέτες δήλωσαν ότι είναι πρόωρη η οποιαδήποτε συζήτηση για την αποστολή στρατευμάτων.

Σημειώνεται ότι πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έχει αποκλείσει τόσο την αποστολή αμερικανικών δυνάμεων όσο και την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, πράγμα που σημαίνει ότι οποιαδήποτε προσπάθεια για να αποτραπεί η Ρωσία από το να επιτεθεί ξανά στην Ουκρανία θα πρέπει να επωμιστούν οι Ευρωπαίοι.

Η ιδέα πάντως ευρωπαϊκά στρατεύματα να επιβάλλουν οποιαδήποτε ενδεχόμενη συμφωνία βρίσκει σύμφωνο τον Τραμπ παρόλο που η ιδέα απορρίφθηκε από τους απεσταλμένους της Μόσχας στις συνομιλίες της Σαουδικής Αραβίας.