Αίγυπτος και Ιορδανία απορρίπτουν την πρόταση Τραμπ για αποδοχή των «άστεγων» Παλαιστινίων

Ο Τραμπ έριξε στο τραπέζι την ιδέα, λέγοντας ότι θα παροτρύνει τους ηγέτες των δύο αραβικών χωρών να δεχτούν τους σε μεγάλο βαθμό άστεγους της Γάζας, καθώς όπως είπε χαρακτηριστικά «πρέπει να καθαρίσουμε όλο αυτό το πράγμα». Πρόσθεσε, μάλιστα ότι η επανεγκατάσταση του πληθυσμού της Γάζας «θα μπορούσε να είναι προσωρινή ή μακροπρόθεσμη».

«Είναι κυριολεκτικά ένα εργοτάξιο κατεδάφισης αυτή τη στιγμή», είπε ο Τραμπ, αναφερόμενος στην τεράστια καταστροφή που προκάλεσε η 15μηνη στρατιωτική εκστρατεία του Ισραήλ κατά της Χαμάς, η οποία τώρα διακόπτεται από μια εύθραυστη εκεχειρία.

«Θα προτιμούσα να εμπλακώ με κάποια από τα αραβικά έθνη και να χτίσω κατοικίες σε μια διαφορετική τοποθεσία, όπου ίσως μπορούν να ζήσουν ειρηνικά για μια αλλαγή», είπε ο Τραμπ. Δεν υπήρξε άμεσο σχόλιο από την Αίγυπτο, το Ισραήλ ή Παλαιστίνιους αξιωματούχους. Ο υπουργός Εξωτερικών της Ιορδανίας, Αϊμάν Σαφάντι, δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι η απόρριψη της χώρας του στην προτεινόμενη μεταφορά των Παλαιστινίων ήταν «σταθερή και αταλάντευτη».

Δεν θέλουν ούτε να το σκέφτονται

Το Associated Press σε ανάλυσή του αναφέρει πως, η Αίγυπτος και η Ιορδανία απέρριψαν σθεναρά την ιδέα να δεχτούν πρόσφυγες από τη Γάζα στις αρχές του πολέμου, όταν αυτή διατυπώθηκε από ορισμένους Ισραηλινούς αξιωματούχους.

Και οι δύο χώρες έχουν συνάψει ειρήνη με το Ισραήλ, αλλά υποστηρίζουν τη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη, τη Γάζα και την ανατολική Ιερουσαλήμ, εδάφη που κατέλαβε το Ισραήλ στον πόλεμο του 1967 στη Μέση Ανατολή. Σήμερα, όπως δηλώνουν αξιωματούχοι των δύο χωρών, φοβούνται ότι ο μόνιμος εκτοπισμός του πληθυσμού της Γάζας θα μπορούσε να καταστήσει κάτι τέτοιο αδύνατο.

Ο Αιγύπτιος πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι έχει επίσης προειδοποιήσει για τις επιπτώσεις στην ασφάλεια που θα έχει η μεταφορά μεγάλου αριθμού Παλαιστινίων στη χερσόνησο του Σινά της Αιγύπτου, που συνορεύει με τη Γάζα.

Η Χαμάς και άλλες μαχητικές ομάδες είναι βαθιά ριζωμένες στην παλαιστινιακή κοινωνία και είναι πιθανό να μετακινηθούν μαζί με τους πρόσφυγες, πράγμα που θα σήμαινε ότι μελλοντικοί πόλεμοι θα διεξαχθούν σε αιγυπτιακό έδαφος, κάτι που θα μπορούσε να διαλύσει την ιστορική ειρηνευτική συνθήκη του Καμπ Ντέιβιντ, ακρογωνιαίο λίθο της περιφερειακής σταθερότητας.

«Η ειρήνη που πετύχαμε θα εξαφανιζόταν από τα χέρια μας», δήλωσε ο αλ Σίσι τον Οκτώβριο του 2023, μετά την επίθεση της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ που προκάλεσε τον πόλεμο. «Όλα αυτά για χάρη της ιδέας της εξάλειψης της παλαιστινιακής υπόθεσης».

Αυτό συνέβη στον Λίβανο τη δεκαετία του 1970, όταν η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης του Γιάσερ Αραφάτ, η κορυφαία μαχητική ομάδα της εποχής της, μετέτρεψε τον νότο της χώρας σε ορμητήριο για επιθέσεις κατά του Ισραήλ. Η προσφυγική κρίση και οι ενέργειες της PLO συνέβαλαν στο να οδηγηθεί ο Λίβανος σε έναν 15ετή εμφύλιο πόλεμο το 1975. Το Ισραήλ εισέβαλε δύο φορές και κατέλαβε τον νότιο Λίβανο από το 1982 έως το 2000.

Η Ιορδανία, η οποία συγκρούστηκε με την PLO και την έδιωξε υπό παρόμοιες συνθήκες το 1970, φιλοξενεί ήδη περισσότερους από 2 εκατομμύρια Παλαιστίνιους πρόσφυγες, στην πλειονότητα των οποίων έχει χορηγηθεί υπηκοότητα.

Οι ισραηλινοί υπερεθνικιστές προτείνουν εδώ και καιρό να θεωρηθεί η Ιορδανία παλαιστινιακό κράτος, ώστε το Ισραήλ να διατηρήσει τη Δυτική Όχθη, την οποία θεωρούν ως τη βιβλική καρδιά του εβραϊκού λαού. Η μοναρχία της Ιορδανίας έχει απορρίψει σθεναρά αυτό το σενάριο.

Οι τρόποι που μπορεί να τους… πείσει

Μπορεί ο Τραμπ να αναγκάσει την Αίγυπτο και την Ιορδανία να δεχτούν πρόσφυγες;

Αυτό εξαρτάται από το πόσο σοβαρά αντιμετωπίζει ο Τραμπ την ιδέα και πόσο μακριά είναι διατεθειμένος να φτάσει.

Οι αμερικανικοί δασμοί – ένα από τα αγαπημένα οικονομικά εργαλεία του Τραμπ – ή οι ευθείες κυρώσεις θα μπορούσαν να είναι καταστροφικές για την Ιορδανία και την Αίγυπτο. Οι δύο χώρες λαμβάνουν δισεκατομμύρια δολάρια σε αμερικανική βοήθεια κάθε χρόνο και η Αίγυπτος είναι ήδη βυθισμένη σε οικονομική κρίση.

Αλλά το να επιτραπεί η εισροή προσφύγων θα μπορούσε επίσης να αποσταθεροποιήσει την κατάσταση. Η Αίγυπτος λέει ότι αυτή τη στιγμή φιλοξενεί περίπου 9 εκατομμύρια μετανάστες, συμπεριλαμβανομένων προσφύγων από τον εμφύλιο πόλεμο του Σουδάν. Η Ιορδανία, με πληθυσμό λιγότερο από 12 εκατομμύρια, φιλοξενεί πάνω από 700.000 πρόσφυγες, κυρίως από τη Συρία.

Η πίεση των ΗΠΑ θα κινδύνευε επίσης να αποξενώσει βασικούς συμμάχους στην περιοχή με τους οποίους ο Τραμπ είχε καλές σχέσεις – όχι μόνο τον Ελ Σίσι και τον βασιλιά της Ιορδανίας Αμπντάλα Β΄, αλλά και τους ηγέτες της Σαουδικής Αραβίας, του Κατάρ και της Τουρκίας, οι οποίοι υποστηρίζουν την παλαιστινιακή υπόθεση.

Αυτό θα περιέπλεκε ενδεχομένως τις προσπάθειες για τη μεσολάβηση μιας ιστορικής συμφωνίας μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Ισραήλ για την εξομάλυνση των σχέσεων, κάτι που ο Τραμπ προσπάθησε να κάνει κατά τη διάρκεια της προηγούμενης θητείας του και αναμένει να ολοκληρώσει στην τρέχουσα.

Θα δεχτεί την πρόταση το… Ισραήλ

Η ιδέα είναι πιθανό να γίνει δεκτή με ικανοποίηση από το Ισραήλ, όπου οι ακροδεξιοί κυβερνητικοί εταίροι του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου υποστηρίζουν εδώ και καιρό αυτό που περιγράφουν ως εθελοντική μετανάστευση μεγάλου αριθμού Παλαιστινίων και την επανίδρυση εβραϊκών οικισμών στη Γάζα.

Ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν ήδη κατηγορήσει το Ισραήλ για εθνοκάθαρση, την οποία οι εμπειρογνώμονες των Ηνωμένων Εθνών έχουν ορίσει ως μια πολιτική που σχεδιάζεται από μια εθνοτική ή θρησκευτική ομάδα για την απομάκρυνση του άμαχου πληθυσμού μιας άλλης ομάδας από ορισμένες περιοχές «με βίαια και τρομοκρατικά μέσα».

Ο Ομάρ Σακίρ, διευθυντής Ισραήλ και Παλαιστίνης στο Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, δήλωσε ότι η πρόταση του Τραμπ, εάν εφαρμοστεί, «θα ισοδυναμεί με ανησυχητική κλιμάκωση της εθνοκάθαρσης του παλαιστινιακού λαού και θα αυξήσει εκθετικά τα δεινά του».

Πριν και κατά τη διάρκεια του πολέμου του 1948 γύρω από τη δημιουργία του Ισραήλ, περίπου 700.000 Παλαιστίνιοι – η πλειοψηφία του προπολεμικού πληθυσμού – έφυγαν ή εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους στο σημερινό Ισραήλ, γεγονός που μνημονεύουν ως Νάκμπα – αραβικά για την καταστροφή.

Το Ισραήλ αρνήθηκε να τους επιτρέψει να επιστρέψουν, διότι αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί παλαιστινιακή πλειοψηφία εντός των συνόρων του. Οι πρόσφυγες και οι απόγονοί τους αριθμούν σήμερα περίπου 6 εκατομμύρια, με μεγάλες κοινότητες στη Γάζα, όπου αποτελούν την πλειοψηφία του πληθυσμού, καθώς και στην κατεχόμενη από το Ισραήλ Δυτική Όχθη, την Ιορδανία, τον Λίβανο και τη Συρία.

Στον πόλεμο του 1967 στη Μέση Ανατολή, όταν το Ισραήλ κατέλαβε τη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας, 300.000 ακόμη Παλαιστίνιοι κατέφυγαν, κυρίως στην Ιορδανία.

Η προσφυγική κρίση δεκαετιών αποτελεί σημαντικό παράγοντα της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης και ήταν ένα από τα πιο ακανθώδη ζητήματα στις ειρηνευτικές συνομιλίες που κατέρρευσαν για τελευταία φορά το 2009. Οι Παλαιστίνιοι διεκδικούν δικαίωμα επιστροφής, ενώ το Ισραήλ λέει ότι θα πρέπει να απορροφηθούν από τις γύρω αραβικές χώρες.

Πολλοί Παλαιστίνιοι θεωρούν τον τελευταίο πόλεμο στη Γάζα, κατά τον οποίο ολόκληρες γειτονιές έχουν βομβαρδιστεί μέχρις εξαφανίσεως και το 90% του πληθυσμού των 2,3 εκατομμυρίων αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τα σπίτια του, ως μια νέα Νάκμπα. Φοβούνται ότι αν μεγάλος αριθμός Παλαιστινίων εγκαταλείψει τη Γάζα, τότε και οι ίδιοι μπορεί να μην επιστρέψουν ποτέ.