Αγορά κατοικίας: Σε limit up οι τιμές στην Αθήνα, limit down για την ιδιοκατοίκηση
Το «ράλι» των αυξήσεων στην αγορά κατοικίας συνεχίστηκε και το 2024, με τις τιμές των διαμερισμάτων στην Αθήνα, μάλιστα, να διαμορφώνονται σε ιστορικά υψηλά, ξεπερνώντας το ρεκόρ του 2008.
Την ίδια στιγμή, παρά το γεγονός ότι η χώρα μας παρουσιάζει, παραδοσιακά, υψηλά ποσοστά ιδιοκατοίκησης συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι Έλληνες εγκαταλείπουν την ιδέα της απόκτησης δικής τους κατοικίας. Ειδικά για τους νέους, στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτό το ενδεχόμενο μοιάζει με άπιαστο στόχο.
Οι αυξήσεις στο 9μηνο του 2024
Οι τιμές των διαμερισμάτων στο 9μηνο του έτους, ήταν αυξημένες κατά 9,3% σε ετήσια βάση, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας, όπως παρουσιάζονται στη Ενδιάμεση Έκθεση για τη Νομισματική Πολιτική 2024. Κατά 14,3% είχαν αυξηθεί την αντίστοιχη περίοδο του 2023. Εντονότερη ήταν η αύξηση των τιμών για τα νέα διαμερίσματα, έως 5 ετών (10,5%) ενώ στα παλαιότερα, η αύξηση έφτασε το 8,4%.
Η Θεσσαλονίκη (12,5%) και η Αθήνα (10,5%) εμφάνισαν υψηλότερους ρυθμούς αύξησης των τιμών μεταξύ των γεωγραφικών περιοχών της χώρας. Στην Αθήνα, μάλιστα, το γ΄ τρίμηνο του 2024 ο δείκτης διαμερισμάτων ξεπέρασε κατά 5,2% το αντίστοιχο της ίδιας περιόδου του 2008, όταν και είχε καταγραφεί ιστορικό υψηλό. Στο σύνολο της χώρας, το γ’ τρίμηνο του 2024 ο δείκτης ανέρχεται στο 100,9 και υπολείπεται κατά 1,3 μονάδα του ιστορικού υψηλού του 2008. Πάντως, στα νέα διαμερίσματα το ρεκόρ έχει ήδη καταρριφθεί, με το σχετικό δείκτη να είναι ήδη υψηλότερος κατά 3,8%.
Για την αγορά ακινήτων συνολικά, η ΤτΕ εκτιμά πως υπό τις τρέχουσες συνθήκες η αύξηση τιμών θα συνεχιστεί μέχρι την αποκατάσταση της σχετικής ισορροπίας, με ηπιότερους, ωστόσο, ρυθμούς σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο.
Στο πλαίσιο αυτό, επισημαίνει τις ιδιαίτερες συνθήκες που ενέκυψαν κατά την τελευταία τριετία με την εντεινόμενη γεωπολιτική αστάθεια, τα αυξημένα κατασκευαστικά και λειτουργικά κόστη στην εγχώρια αγορά καθώς και το αυξημένο κόστος χρηματοδότησης. Σημειώνει, ωστόσο, ότι η χαμηλή προσφορά ποιοτικών χώρων σε όλο το εύρος της αγοράς, από τη μία πλευρά έχει δώσει ώθηση στην κατασκευαστική δραστηριότητα, εντούτοις, δεν έχει αναπτύξει ρυθμούς που θα επέτρεπαν την πλήρη αποσυμπίεση της ζήτησης, ειδικά στην περίπτωση της κατοικίας.
«Πέφτει» η ιδιοκατοίκηση
Η ανοδική αυτή πορεία των τιμών, σε συνδυασμό με την πίεση την οποία δέχεται το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών, αποτελούν τον κυριότερο παράγοντα που ο στόχος της απόκτησης κατοικίας γίνεται πλέον ολοένα και πιο δύσκολος για τους Έλληνες. Ο πρόεδρος του Συλλόγου Μεσιτών Αθηνών-Αττικής, Λευτέρης Ποταμιάνος, μιλώντας πρόσφατα στο CNN Greece επισήμανε ακόμη έναν: την έλλειψη «ιδιοκτησιακής κουλτούρας» στη χώρα μας μετά τα «μνημονιακά χρόνια», κυρίως σε ό,τι αφορά τους νέους. Οι οποίοι, πάντως, σε κάθε περίπτωση, αντιμετωπίζουν ακόμη περισσότερες δυσκολίες στο να αποκτήσουν δικό τους σπίτι.
Την τελευταία δεκαετία, η Ελλάδα καταγράφει συνεχή μείωση του ποσοστού των κατοίκων με ιδιόκτητη κατοικία. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παρατηρητηρίου Αξιών Διαμερισμάτων της Geoaxis, από το 75,9% του 2011, το ποσοστό ιδιοκατοίκησης το 2022, έφτασε το 72,8%. Μόνο την τριετία 2019 – 2022 η μείωση ήταν τάξεως του 2,6%, η οποία αντιστοιχεί σε συνολικά 102.695 κατοικίες. Την ίδια στιγμή, πάντως, η μέση αύξηση της αξίας κάθε τύπου διαμερίσματος (νεόδμητο ή παλαιότερο) σε βάθος δεκαετίας, έφτασε περί το 80%, κάτι που εξηγεί σε μεγάλο βαθμό, την άνοδο του ποσοστού εκείνων που πλέον νοικιάζουν σπίτι, καθώς από το 24,1% το 2011, έφτασαν στο 27,2% το 2022.
Όπως ανέφερε πρόσφατα η Βασιλική Βλαχοστεργίου, Deputy Head of Real Estate Analysis Section στην Τράπεζα της Ελλάδος, πλέον το ποσοστό ιδιοκατοίκησης στην Ελλάδα διαμορφώνεται κάτω από το 70% και συγκεκριμένα στο 69,6% – βάσει των στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ. Ακόμη χαμηλότερο είναι το ποσοστό στην Αθήνα καθώς φτάνει στο 64%.
