Γυναικεία Επιχειρηματικότητα: Εμπόδια, προκλήσεις, ανισότητες και μία αόρατη συμπερίληψη

Γιατί αναφέρουμε τον όρο γυναικεία επιχειρηματικότητα και όχι ανδρική; Πόσο διαφέρουν οι άνδρες και οι γυναίκες τελικά στη σκέψη, στη στρατηγική και στην υλοποίηση των στόχων; Γιατί οι πεποιθήσεις μας γύρω από το ζήτημα αυτό είναι μεγαλύτερες από τις προσδοκίες και τις ελπίδες μας; Πόσο ισότιμα και συμπεριληπτικά αντιμετωπίζουμε τη γυναίκα στο επιχειρείν; 

Ποια είναι τα κύρια εμπόδια για τη γυναικεία επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα – πολιτισμικά, οικονομικά και δομικά; Πώς η πρόσβαση στη χρηματοδότηση, τα επαγγελματικά δίκτυα και οι κοινωνικές αντιλήψεις διαμορφώνουν τις επιχειρηματικές διαδρομές των γυναικών;

Τα παραπάνω ζητήματα εξετάστηκαν σε εκδήλωση που διοργανώθηκε την Πέμπτη 20 Φεβρουαρίου 2025 στο London School of Economics από το Ελληνικό Παρατηρητήριο – Κέντρο Έρευνας του LSE για τη Σύγχρονη Ελλάδα και την Κύπρο, σε συνεργασία με τον οργανισμό Hellenic Female Leaders που εδρεύει στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Στην εκδήλωση στην οποία προέδρευε ο καθ. Βασίλης Μοναστηριώτης, Διευθυντής του Ελληνικού Παρατηρητήριου και κάτοχος της Έδρας Σύγχρονων Ελληνικών Σπουδών “Ελευθέριος Βενιζέλος” στο LSE, συμμετείχαν διακεκριμένες ομιλήτριες: η Στέλλα Κασδάγλη, συνιδρύτρια του «Women On Top», η Σοφία Κουνενάκη-Εφραίμογλου, Α’ Αντιπρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών και Εκλεγμένη Πρόεδρος του Εθνικού Επιμελητηριακού Δικτύου Ελληνίδων Γυναικών Επιχειρηματιών (ΕΕΔΕΓΕ), και η Αντιγόνη Λυμπεράκη, Καθηγήτρια Οικονομικών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών.

Το πάνελ ανέλυσε τα οικονομικά και πολιτισμικά εμπόδια στη γυναικεία επιχειρηματικότητα, τις αναγκαίες πολιτικές μεταρρυθμίσεις και ανέλυσε τα ελληνικά δεδομένα συγκριτικά με την ευρωπαϊκή και διεθνή εμπειρία στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες σε αυτόν τον παραδοσιακά ανδροκρατούμενο τομέα.

Ανθεκτικότητα & εμπόδια

Η κυρία Κουνενάκη-Εφραίμογλου ανέλυσε τη σημασία της γυναικείας επιχειρηματικότητας για την οικονομική ανάπτυξη, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για ανθεκτικότητα, όραμα και καινοτόμες ιδέες. Σημείωσε χαρακτηριστικά: «Η ενδυνάμωση των γυναικών δεν αφορά μόνο την παροχή ίσων ευκαιριών, αλλά συνιστά και μοχλό ανάπτυξης για το σύνολο της κοινωνίας». Η Αντιπρόεδρος του ΕΒΕΑ τόνισε τη δέσμευση του Επιμελητηρίου να παρέχει την αναγκαία υποστήριξη για την ενίσχυση και ενδυνάμωση των γυναικών επιχειρηματιών μέσω διαφόρων προγραμμάτων και πρωτοβουλιών.

Παρά τη σημαντική πρόοδο που έχει σημειωθεί, οι γυναίκες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν εμπόδια, όπως περιορισμένη πρόσβαση σε χρηματοδότηση, ελλιπή δικτύωση και καθοδήγηση (mentorship), έλλειψη επιχειρηματικών δεξιοτήτων, καθώς και προκλήσεις που απορρέουν από κοινωνικές αντιλήψεις, όπως η χαμηλή αυτοπεποίθηση και ο φόβος της αποτυχίας.

Στερεότυπα & αντιλήψεις

Η καθηγήτρια κυρία Λυμπεράκη εστίασε την παρουσίασή της τρεις βασικούς άξονες: τις προσδοκίες για το ρόλο των φύλων, τις κοινωνικο-πολιτισμικές διαστάσεις και το επιχειρηματικό περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε πόρους, κεφάλαια και δίκτυα. Κάνοντας μία συγκριτική ανάλυση με άλλες χώρες, υπογράμμισε ότι παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην Ελλάδα ως προς την ισότητα των φύλων, οι αντιλήψεις συχνά υστερούν σε σχέση με την πραγματικότητα λόγω συντηρητικών στερεοτύπων που συνδέονται με το ρόλο της γυναίκας στην οικογένεια και την κατανομή της εργασίας στα νοικοκυριά, επιβραδύνοντας έτσι τον ρυθμό των αλλαγών. Τόνισε την ανάγκη για συνεχή προσπάθεια για το κλείσιμο του χάσματος μεταξύ των φύλων, ιδίως στον ιδιωτικό τομέα, και προειδοποίησε για τον κίνδυνο εφησυχασμού, καθώς οι υποκειμενικές αντιλήψεις μπορούν να επηρεάσουν την αντικειμενική απόδοση. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε: «Αν δεν αλλάξουμε τις αντιλήψεις μας, τα μάτια μας δεν μπορούν να δουν την πραγματικότητα».

Μόνο το 25,1% των επιχειρήσεων διοικούνται από γυναίκες

Η κυρία Κασδάγλη παρουσίασε ευρήματα από την έρευνα του Women On Top σύμφωνα με τα οποία μόνο το 25,1% των επιχειρήσεων στην Ελλάδα διοικούνται από γυναίκες, με τις περισσότερες να αποτελούν μικρές επιχειρήσεις . Οι γυναίκες επιχειρηματίες στον τομέα υψηλής τεχνολογίας αντιμετωπίζουν ακόμη μεγαλύτερες προκλήσεις, καθώς μόνο το 16% των ελληνικών νεοφυών επιχειρήσεων έχει γυναίκα στην ιδρυτική ομάδα και μόλις το 3% ιδρύθηκε αποκλειστικά από γυναίκες.

Ένα πιο συμπεριληπτικό περιβάλλον

Η κυρία Κασδάγλη τόνισε ότι το χάσμα μεταξύ των φύλων σε ότι αφορά τη χρηματοδότηση, έχει πολλές εκφάνσεις συμπεριλαμβανομένης της χαμηλής συμμετοχής των γυναικών σε τομείς υψηλής τεχνολογίας, της κλειστής φύσης των οικοσυστημάτων χρηματοδότησης και των συστημικών προκαταλήψεων εναντίον των γυναικών επιχειρηματιών. Επισήμανε την ανάγκη για συστημικές αλλαγές, συμπεριλαμβανομένης της καλύτερης πρόσβασης σε πόρους, κεφάλαια και επιχειρηματικά δίκτυα, καθώς και για πρωτοβουλίες προγραμμάτων κατάρτισης. Για τη γεφύρωση του χάσματος, περιέγραψε μια διττή στρατηγική που περιλαμβάνει διευρυμένες μεταρρυθμίσεις για τη δημιουργία ενός πιο συμπεριληπτικού περιβάλλοντος, καθώς και την ενδυνάμωση των γυναικών μέσω της οικονομικής παιδείας, της ανατροπής των κοινωνικών στερεοτύπων και της ενθάρρυνσης της συμμετοχής τους στους τομείς Επιστήμης, Τεχνολογίας, Μηχανικής και Μαθηματικών (STEM).

Ακολούθησε ενδιαφέρουσα συζήτηση με το κοινό που ανέδειξε την αναγκαιότητα συνεχούς διαλόγου και συνεργασίας μεταξύ των υπευθύνων χάραξης πολιτικής, των επιχειρηματικών ηγετών και της κοινωνίας των πολιτών για την προώθηση ενός πιο συμπεριληπτικού επιχειρηματικού τοπίου στην Ελλάδα.

Ηγεσία & αποδοτικότητα

Ο κ. Μοναστηριώτης σχολίασε: «Η γυναικεία επιχειρηματικότητα είναι σημαντική, όχι μόνο ως ζήτημα συμπερίληψης και δικαιοσύνης, αλλά κυρίως ως θέμα οικονομικής αποδοτικότητας – καθώς γίνεται όλο και περισσότερο αντιληπτό ότι οι γυναίκες μπορούν να επιφέρουν διοικητικές και ηγετικές ικανότητες που λείπουν από τον ανδροκρατούμενο επιχειρηματικό κόσμο. Η ενασχόλησή μας στο Ελληνικό Παρατηρητήριο με αυτό το θέμα, είναι μέρος του ευρύτερου στόχου μας να αναλύουμε τα κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα στην Ελλάδα και την Κύπρο, με αναφορά στη διεθνή βιβλιογραφία και αντλώντας συμπεράσματα που μπορούν να καθοδηγήσουν την πολιτική και να συμβάλουν στον δημόσιο διάλογο και την κοινωνική εκέλιξη».

Οι Ελληνίδες της δασποράς – Καταλύτες προόδου

Η κυρία Μάχη Γεωργακοπούλου, Πρόεδρος του Hellenic Female Leaders, δήλωσε: «Η ενδυνάμωση της επόμενης γενιάς γυναικών ηγετών δεν είναι απλώς μια επένδυση στις γυναίκες—είναι επένδυση σε ένα πιο καινοτόμο, συμπεριληπτικό και παγκοσμίως ανταγωνιστικό μέλλον. Οι Ελληνίδες της διασποράς ήταν πάντα καταλύτες προόδου, γεφυρώνοντας πολιτισμούς, ηγούμενες στην καινοτομία και προωθώντας αλλαγές τόσο στην Ελλάδα όσο και σε όλο τον κόσμο. Σήμερα, ο ρόλος τους είναι πιο κρίσιμος από ποτέ. Μέσα από τη συνεργασία μας με το LSE, αξιοποιούμε τη συλλογική δύναμη αυτών των πρωτοπόρων της αλλαγής για να ανοίξουμε νέους δρόμους για την επόμενη γενιά γυναικών ηγετών. Μαζί, δεν διαμορφώνουμε απλώς καριέρες, αλλά διαμορφώνουμε το μέλλον της ηγεσίας στην Ελλάδα και πέραν αυτή.»

Το Ελληνικό Παρατηρητήριο συμβάλλοντας στην προώθηση του διαλόγου για τα ζητήματα έμφυλων σχέσεων στην Ελλάδα διοργανώνει την εκδήλωση Γυναικοκτονίες και ελληνικά Μέσα Ενημέρωσης, στις 12 Μαρτίου και θα εξετάσει το πώς οι γυναικοκτονίες παρουσιάζονται στα ελληνικά Μέσα και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, διερευνώντας παράλληλα τις στρατηγικές επικοινωνίας και τις κυρίαρχες αφηγήσεις που διαμορφώνουν τις κοινωνικές αντιλήψεις για το φύλο, τη φυλή και τις κοινωνικές τάξεις στην Ελλάδα.

Σχετικά με το Ελληνικό Παρατηρητήριο – Κέντρο Έρευνας για τη Σύγχρονη Ελλάδα και Κύπρο

Το Ελληνικό Παρατηρητήριο είναι ένα κορυφαίο ερευνητικό κέντρο του LSE αφιερωμένο στη μελέτη της σύγχρονης Ελλάδας και Κύπρου, προωθώντας τη βαθύτερη κατανόηση των κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών εξελίξεων στην περιοχή. Το Κέντρο έχει καταστήσει τα ζητήματα έμφυλων σχέσεων κεντρικό άξονα της ερευνητικής του ατζέντας, προωθώντας τη διεπιστημονική έρευνα και τον δημόσιο διάλογο γύρω από τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτιστικές διαστάσεις τους στη σύγχρονη Ελλάδα και Κύπρο.

Σχετικά με το Hellenic Female Leaders

Το Hellenic Female Leaders είναι μια δυναμική πλατφόρμα που συνδέει και ενδυναμώνει Ελληνίδες ηγέτες σε διάφορους τομείς. Παρέχει χώρο για συνεργασία, καθοδήγηση και υποστήριξη της επαγγελματικής ανάπτυξης και προβολής των Ελληνίδων στο Ηνωμένο Βασίλειο.