Δέκα προτάσεις δημόσιας υγείας για την καταπολέμηση της βλάβης του καπνίσματος

Νέα επιστημονικά δεδομένα συνηγορούν στο γεγονός ότι τα εναλλακτικά του τσιγάρου προϊόντα μειώνουν σημαντικά τη βλάβη του καπνίσματος.

Παρόλα αυτά, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) επιμένει σε πολιτικές που εφαρμόζονται εδώ και 20-25 χρόνια και λίγο έχουν επηρεάσει την επίδραση του καπνίσματος στην υγεία. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι θάνατοι που αποδίδονται στο παραδοσιακό τσιγάρο αγγίζουν τα 8 εκατομμύρια παγκοσμίως.

Μάλιστα, ο ΠΟΥ τείνει να διευρύνει τις πολιτικές απαγόρευσης και στα εναλλακτικά προϊόντα (π.χ. ηλεκτρονικά συστήματα παροχής νικοτίνης, άτμισμα), αντί να τα εντάξει στο επίκεντρο μιας στρατηγικής μείωσης της βλάβης. Την αντίφαση αυτή έχει εντοπίσει η επιστημονική κοινότητα, καθώς είναι χαρακτηριστικό ότι η χρήση των εναλλακτικών προϊόντων υιοθετείται σε κατευθυντήριες οδηγίες για την αντιμετώπιση καρδιολογικών ασθενών οι οποίες δεν μπορούν να σταματήσουν το παραδοσιακό τσιγάρο.

Η Διεθνής Επιστημονική Εταιρεία SCOHRE σκοπεύει να καταθέσει μια κοινή, ισχυρή θέση που να προωθεί μια πιο πρακτική προσέγγιση από αυτή του ΠΟΥ, βασισμένη στα νέα επιστημονικά δεδομένα. Στο 7ο Επιστημονικό Συνέδριο για τη Μείωση της Βλάβης από το Κάπνισμα, που ολοκληρώθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 2024, συμμετείχαν σύνεδροι από 39 χώρες, για να συζητήσουν τα επιστημονικά δεδομένα, να μοιραστούν εμπειρίες και να παρουσιάσουν βέλτιστες πρακτικές για σύγχρονες, ολοκληρωμένες και πιο αποτελεσματικές στρατηγικές δημόσιας υγείας, που λαμβάνουν υπόψη τις προτιμήσεις των καταναλωτών και το δικαίωμά τους να λαμβάνουν αποφάσεις κατόπιν ενημέρωσης για τις εξελίξεις της τεχνολογίας και της επιστήμης.

Στο πλαίσιο του συνεδρίου, παρουσιάστηκαν 10 προτάσεις δημόσιας υγείας, για την καταπολέμηση της επιδημίας του καπνίσματος και των επιβλαβών συνεπειών του. Αυτές είναι:

1. Ευαισθητοποίηση και λήψη ενημερωμένων αποφάσεων: Τα άτομα πρέπει να υποστηρίζονται στην προσπάθειά τους να προσδιορίσουν τι έχει σημασία γι’ αυτά και να διασφαλίζεται ότι τους παρέχεται σαφής πληροφόρηση και συγκριτικά δεδομένα προκειμένου να μπορούν να λάβουν αποφάσεις. Επίσης, θα πρέπει να προστατεύονται από την παραπληροφόρηση.
2. Βιοηθική & ανθρώπινα δικαιώματα: Οι πολιτικές σχετικά με τα προϊόντα νικοτίνης θα πρέπει να θέτουν σε προτεραιότητα την ενδυνάμωση των καταναλωτών και να έχουν στο επίκεντρο τη βιοηθική και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
3. Εγγραμματοσύνη υγείας: Η εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας, των καπνιστών και του κοινού είναι καίριας σημασίας για τον αποτελεσματικό έλεγχο του καπνίσματος. Οι επαγγελματίες υγείας πρέπει να στηρίζουν ενεργά τους καπνιστές στην προσπάθειά τους για διακοπή του καπνίσματος και οι καπνιστές πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους όλα τα εργαλεία και τους πόρους για να το πετύχουν. Όσον αφορά στη νεολαία, τα παιδιά και τις επόμενες γενιές πρέπει να τις προστατεύσουμε επιτρέποντάς τους να γνωρίζουν τι είναι καλό για την υγεία τους.
4. Δικτύωση & συνεργασία: Η ανταλλαγή εμπειριών και βέλτιστων πρακτικών μπορεί να οδηγήσει σε σύγχρονες, αποτελεσματικές στρατηγικές δημόσιας υγείας και σε μία ενιαία, βασισμένη στην επιστήμη, κοινή θέση σχετικά με τον έλεγχο του καπνίσματος. Γίνεται επίσης προσπάθεια να οικοδομηθεί ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα εκπαίδευσης και ενημέρωσης.
5. Πρόληψη: Πρόληψη της έναρξης του καπνίσματος και της έκθεσης στον καπνό μέσω της φορολογίας, της αυστηροποίησης των κανονισμών αγοράς, των περιορισμών στη διαφήμιση, των προειδοποιητικών μηνυμάτων για την υγεία και των βασισμένων στην κοινότητα παρεμβάσεων για την προστασία των ευάλωτων ομάδων, ιδιαίτερα των νέων.
6. Ισχυρό κανονιστικό πλαίσιο: Οι κανονισμοί θα πρέπει να βοηθούν τους καταναλωτές να λαμβάνουν ενημερωμένες αποφάσεις, να αντιμετωπίζουν τα προϊόντα νικοτίνης ανάλογα με τον κίνδυνο που ενέχουν και να επικαιροποιούνται σε τακτική βάση σύμφωνα με τα νέα επιστημονικά δεδομένα. Οι φορολογικοί νόμοι θα πρέπει να αντικατοπτρίζουν τον κίνδυνο που ενέχει κάθε προϊόν, προστατεύοντας παράλληλα τους καταναλωτές από την παραπληροφόρηση, ενώ θα πρέπει να διασφαλίζεται η ισότητα και προσβασιμότητα σε όλες τις ενδεδειγμένες επιλογές.
7. Πολιτική βασισμένη σε τεκμήρια & έρευνα: Οι τεκμηριωμένες πολιτικές παρέχουν μία στέρεη βάση για την πρόληψη και τη θεραπεία. Η συνεχιζόμενη, απρόσκοπτη έρευνα θα πρέπει να παράγει δεδομένα που να παρέχουν πληροφόρηση σχετικά με τις προσπάθειες ελέγχου του καπνίσματος και μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα.
8. Διακοπή του καπνίσματος: Η διακοπή του καπνίσματος παραμένει η πιο ισχυρή και οικονομικά αποδοτική παρέμβαση για την πρόληψη των σχετιζόμενων με το κάπνισμα νόσων. Η προτεραιοποίηση της διακοπής μέσω του συστηματικού εντοπισμού και θεραπείας των καπνιστών είναι καίριας σημασίας. Χρειάζεται να παρέχουμε στους καπνιστές υποστήριξη και σαφές πλαίσιο για να διακόψουν το κάπνισμα
9. Διαφορική φορολογία: Μία δημοσιονομική πολιτική που έχει ως στόχο την προαγωγή της υγείας θα πρέπει να φορολογεί τον καπνό και τα προϊόντα νικοτίνης με βάση την αρχή «λιγότερος κίνδυνος, λιγότερη φορολογία». Οι επικαιροποιούμενες σε τακτική βάση αξιολογήσεις τοξικότητας θα συμβάλουν στον περιορισμό της πρόσβασης σε προϊόντα υψηλής τοξικότητας, μειώνοντας την κατανάλωσή τους και την επιβάρυνση που προκαλούν στην υγεία.
10. Μείωση της βλάβης από το Κάπνισμα: Σε συνδυασμό με την πρόληψη, τη διακοπή του καπνίσματος και τα δημοσιονομικά εργαλεία, θα πρέπει να αποτελεί την κύρια στρατηγική για την προστασία της δημόσιας υγείας. Τα εναλλακτικά χαμηλότερου κινδύνου προϊόντα όπως οι συσκευές ατμίσματος, τα σακουλάκια νικοτίνης (pouches) και τα συστήματα θερμαινόμενου καπνού μπορούν να βελτιώσουν τις εκβάσεις υγείας για τους καπνιστές που τα υιοθετούν έναντι του συμβατικού τσιγάρου.