ΗΠΑ και Ευρώπη σε τροχιά σύγκρουσης για την Ουκρανία – Το σχέδιο συμπερασμάτων εν όψει της Συνόδου
Από τις αποφάσεις της συνόδου θα κριθεί επίσης το πώς θα μπορέσουν οι Ευρωπαίοι να βοηθήσουν στρατιωτικά τους Ουκρανούς όταν τελειώσουν τα αμερικανικά όπλα και πυρομαχικά κάτι που αναμένεται να γίνει μέσα το καλοκαίρι. Σύμφωνα με το τελευταίο σχέδιο συμπερασμάτων, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 6ης Μαρτίου, αναμένεται να διακηρύξει τη συνεχή και ακλόνητη υποστήριξή του στην Ουκρανία.
«Η ΕΕ θα συνεχίσει να στέκεται στο πλευρό της Ουκρανίας και του λαού της. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαιώνει τη συνεχή και ακλόνητη υποστήριξή του για την ανεξαρτησία, την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας εντός των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων της», αναμένεται να υπογραμμίσουν οι 27 ευρωπαίοι ηγέτες, στα συμπεράσματά τους, μετά τη Σύνοδο Κορυφής.
«Ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας έχει ευρύτερες επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή και διεθνή ασφάλεια. Από την έναρξη του πολέμου, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της, με τους εταίρους και τους συμμάχους τους, υπογράμμισαν την ανάγκη να τεθεί ένα τέλος σε αυτόν, μέσω μιας συνολικής, δίκαιης και διαρκούς ειρήνης βασισμένης στις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και του διεθνούς δικαίου», επισημαίνεται στο σχέδιο συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής της 6ης Μαρτίου.
Ενόψει της νέας δυναμικής για τις διαπραγματεύσεις που θα πρέπει να οδηγήσουν σε μια συνολική, δίκαιη και διαρκή ειρήνη, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναμένεται να υπογραμμίσει τις εξής αρχές:
- δεν μπορούν να γίνουν διαπραγματεύσεις για την Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία
- δεν μπορούν να υπάρξουν διαπραγματεύσεις που επηρεάζουν την ευρωπαϊκή ασφάλεια χωρίς τη συμμετοχή της Ευρώπης. Η ασφάλεια της Ουκρανίας, της Ευρώπης και του κόσμου είναι αλληλένδετες.
- μια κατάπαυση του πυρός μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο ως μέρος της διαδικασίας που οδηγεί σε μια συνολική ειρηνευτική συμφωνία
- οποιαδήποτε τέτοια συμφωνία πρέπει να συνοδεύεται από ισχυρές και αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία που συμβάλλουν στην αποτροπή της ρωσικής επιθετικότητας στο μέλλον
- η ειρήνη πρέπει να σέβεται την ανεξαρτησία, την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες αναμένεται, επίσης, να επισημάνουν ότι η επίτευξη «της ειρήνης μέσω της ισχύος» απαιτεί η Ουκρανία να βρίσκεται στην ισχυρότερη δυνατή θέση, αμυντικά και στρατιωτικά. Αυτό ισχύει πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τις διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου.
Για τον σκοπό αυτό, οι «27» αναμένεται να τονίσουν ότι «η ΕΕ παραμένει δεσμευμένη, σε συντονισμό με ομοϊδεάτες εταίρους και συμμάχους, να παρέχει ενισχυμένη πολιτική, οικονομική, ανθρωπιστική, στρατιωτική και διπλωματική υποστήριξη στην Ουκρανία και τον λαό της και να εντείνει την πίεση στη Ρωσία προκειμένου να αποδυναμώσει την ικανότητά της να συνεχίσει τον επιθετικό της πόλεμο».
Στο κείμενο συμπερασμάτων θα επισημαίνεται, ακόμα, ότι η ΕΕ θα συνεχίσει να παρέχει στην Ουκρανία οικονομική στήριξη και συγκεκριμένα, το 2025, θα παρασχεθούν συνολικά 30,6 δισεκατομμύρια ευρώ, με εκταμιεύσεις ύψους 12,5 δις ευρώ από τη Διευκόλυνση της Ουκρανίας και με εκταμιεύσεις 18,1 δις ευρώ στο πλαίσιο του πακέτου που συμφωνήθηκε σε επίπεδο G7 τον Ιούνιο του 2024.
«Μια Ουκρανία ικανή να αμυνθεί αποτελεσματικά αποτελεί αναπόσπαστο μέρος οποιωνδήποτε μελλοντικών εγγυήσεων ασφαλείας», επισημαίνεται στο σχέδιο συμπερασμάτων. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναμένεται να χαιρετίσει την ετοιμότητα των κρατών μελών να αντιμετωπίσουν περαιτέρω τις πιεστικές στρατιωτικές και αμυντικές ανάγκες της Ουκρανίας και καλεί το Συμβούλιο να προωθήσει τις εργασίες για την ενίσχυση της στρατιωτικής υποστήριξης της ΕΕ στην Ουκρανία.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες αναμένεται επίσης να τονίσουν την ανάγκη εντατικοποίησης των εργασιών για την περαιτέρω υποστήριξη και ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας της Ουκρανίας και την εμβάθυνση της συνεργασίας της με την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία.
Αναμένεται, τέλος, να τονίζουν ότι τα κράτη μέλη είναι έτοιμα να συμβάλουν περαιτέρω στις εγγυήσεις ασφάλειας της Ουκρανίας, βάσει των αντίστοιχων αρμοδιοτήτων και δυνατοτήτων τους, μεταξύ άλλων διερευνώντας την πιθανή χρήση των μέσων της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας. Σημειώνεται ότι οι εγγυήσεις ασφαλείας θα πρέπει να αναληφθούν σε διαβούλευση με την Ουκρανία, καθώς και με ομοϊδεάτες και διατλαντικούς εταίρους. Η στρατιωτική υποστήριξη και οι εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία θα παρέχονται με πλήρη σεβασμό της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας ορισμένων κρατών μελών και λαμβάνοντας υπόψη τα συμφέροντα ασφάλειας και άμυνας όλων των κρατών μελών.
Η πρωτοβουλία Φον ντερ Λάιεν
«Ζούμε σε επικίνδυνους καιρούς. Η ασφάλεια της Ευρώπης απειλείται με πολύ πραγματικό τρόπο», δήλωσε η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παρουσιάζοντας ένα νέο σχέδιο για την απελευθέρωση πρόσθετων αμυντικών δαπανών έως και 800 δισεκατομμυρίων ευρώ τα επόμενα χρόνια.
Η πρόεδρος της Κομισιόν έχει στείλει ήδη επιστολή στους Ευρωπαίους ηγέτες ενόψει της έκτακτης συνόδου κορυφής της Πέμπτης (6/3) όπου σκιαγραφεί ένα σχέδιο επανεξοπλισμού πέντε σημείων για την Ευρώπη.
Αυτά είναι:
- Απελευθέρωση της χρήσης της δημόσιας χρηματοδότησης για την άμυνα – εάν τα κράτη μέλη αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες κατά 1,5% του ΑΕΠ. Η φον ντερ Λάιεν λέει ότι αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει δημοσιονομικό χώρο κοντά στα 650 δισ. ευρώ σε τέσσερα χρόνια
- Σύσταση νέου μέσου που παρέχει δάνεια 150 δισ. ευρώ στα κράτη μέλη για αμυντικές επενδύσεις
- Χρήση του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης
- Κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων μέσω της Ένωσης Ταμιευτηρίου και Επενδύσεων
- Κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων
«Αυτή είναι η στιγμή της Ευρώπης και πρέπει να την ανταποκριθούμε», τόνισε.
«Καλωσορίζω το σχέδιο REARM Europe της εταιρείας ως ένα σημαντικό βήμα προς την ενίσχυση της συλλογικής μας ευρωπαϊκής ασφάλειας» ανέφερε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με ανάρτησή του στο X.
Και πρόσθεσε: «Πρέπει τώρα να επεξεργαστούμε τις λεπτομέρειες για να διασφαλίσουμε ότι όλα τα κράτη μέλη επωφελούνται – ανεξάρτητα από τις τρέχουσες αμυντικές τους δαπάνες».
Ζελένσκι: Έτοιμοι για άμεσες συνομιλίες υπό την ισχυρή ηγεσία του Τραμπ
Πάντως, τις τελευταίες ώρες ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, προχώρησε σε αλλαγή στάσης, δηλώνοντας -μέσω ανάρτησής του- έτοιμος να συνεργαστεί με τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ για την ειρήνη στην Ουκρανία.
Όπως αναφέρει στην ανάρτησή του η ομάδα του και ο ίδιος είναι «έτοιμοι να εργαστούν υπό την ισχυρή ηγεσία του Προέδρου Τραμπ για να επιτύχουμε μια ειρήνη που θα διαρκέσει». Ο ίδιος αναγνωρίζει ότι η συνάντηση στον Λευκό Οίκο «δεν πήγε όπως έπρεπε» και προσθέτει ότι η Ουκρανία θα ήθελε «η μελλοντική συνεργασία να είναι εποικοδομητική».
Όσον αφορά τα ορυκτά, αναφέρει ότι το Κίεβο είναι «έτοιμο να την υπογράψει ανά πάσα στιγμή και σε κάθε βολική μορφή».
Η αντίδραση του Κιέβου
Πάντως, η απόφαση Τραμπ προκάλεσε, όπως ήταν φυσικό, αναταραχή στο Κίεβο με τον πρωθυπουργό Ντενίς Σμιχάλ να δηλώνει κατά τη διάρκεια συνέντευξης τύπου την Τρίτη (4/3), ότι η αμερικανική στρατιωτική υποστήριξη στην Ουκρανία έχει σώσει χιλιάδες – πιθανώς δεκάδες χιλιάδες – ζωές ήδη και η ουκρανική κυβέρνηση εργάζεται με «ήρεμο και διπλωματικό τρόπο» για να διασφαλίσει ότι θα συνεχιστεί.
Ο ίδιος σημείωσε επανειλημμένα ότι η Ουκρανία είναι «πολύ ευγνώμων» στον λαό των ΗΠΑ, το Κογκρέσο και την κυβέρνηση για την υποστήριξή τους τα τελευταία περισσότερα από τρία χρόνια μάχης κατά της εισβολής της Ρωσίας.
Ακόμη ανέφερε ότι η αμερικανική στρατιωτική υποστήριξη είναι «πολύ σημαντική», που καλύπτει τις ανταλλαγές δεδομένων για την αεράμυνα, βοηθώντας τους Ουκρανούς στρατιώτες στην πρώτη γραμμή και τους χειριστές αεράμυνας να υπερασπιστούν τις ουκρανικές πόλεις από ρωσικές επιθέσεις με drone και πυραύλους.
«Αυτά είναι πολύ σημαντικά στοιχεία που έχουν σώσει χιλιάδες, πιθανώς δεκάδες χιλιάδες ζωές Ουκρανών αμάχων και μαχητών», είπε ο πρωθυπουργός σε συνέντευξη Τύπου.
«Οι ΗΠΑ παραμένουν ο στρατηγικός, πιο σημαντικός εταίρος μας. Είμαστε ευγνώμονες στις ΗΠΑ και θα κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε για να συνεχίσουμε τη συνεργασία μας στο ίδιο επίπεδο. Θα το κάνουμε αυτό με ήρεμο διπλωματικό τρόπο», πρόσθεσε.
Ο Σμιχάλ πρόσθεσε ότι το Κίεβο θα κάνει τα πάντα για να διατηρήσει τη συνεργασία με τις ΗΠΑ σε προηγούμενα επίπεδα, λέγοντας ότι η στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ είναι ζωτικής σημασίας.
Η επίθεση Βανς στο Λονδίνο και η… αναδίπλωση
Την ίδια ώρα, η αμερικανική πλευρά δεν φαίνεται διατεθειμένη να σταματήσει να τοποθετείται. Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζ. Ντ. Βανς, απέρριψε το σχέδιο του Ηνωμένου Βασιλείου και της Γαλλίας για αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία ως ειρηνευτική δύναμη μετά τον πόλεμο.
Σε συνέντευξή του στο Fox News, ο Βανς υποβάθμισε τη σημασία της βρετανικής στρατιωτικής παρουσίας, χαρακτηρίζοντας το Ηνωμένο Βασίλειο ως «μια τυχαία χώρα που δεν έχει πολεμήσει εδώ και 30 ή 40 χρόνια», σχόλιο που πυροδότησε έντονες αντιδράσεις στο Λονδίνο.
«Αν θέλετε πραγματικές εγγυήσεις ασφαλείας, αν θέλετε να διασφαλίσετε ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν θα εισβάλει ξανά στην Ουκρανία, η καλύτερη λύση είναι να δώσουμε στους Αμερικανούς οικονομικά κίνητρα στην ανοικοδόμηση της χώρας. Αυτή είναι πολύ καλύτερη εγγύηση από 20.000 στρατιώτες μιας τυχαίας χώρας που δεν έχει πολεμήσει εδώ και δεκαετίες», είπε χαρακτηριστικά.
Τα «μάζεψε» λίγο μετά ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ
Σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα «X», ο Βανς επιχείρησε εναγωνίως να μετριάσει τις συνέπειες των δηλώσεών του και να περιορίσει τη ζημιά που προκάλεσαν. «Αυτό είναι παράλογα ανέντιμο. Δεν αναφέρω καν το Ηνωμένο Βασίλειο ή τη Γαλλία στο βίντεο, οι οποίες πολέμησαν γενναία στο πλευρό των ΗΠΑ τα τελευταία 20 χρόνια, και όχι μόνο», έγραψε.
«Αλλά ας είμαστε ευθείς: υπάρχουν πολλές χώρες που προσφέρουν εθελοντικά (ιδιωτικά ή δημόσια) υποστήριξη, οι οποίες δεν έχουν ούτε την εμπειρία στα πεδία των μαχών ούτε τον στρατιωτικό εξοπλισμό για να κάνουν κάτι ουσιαστικό».
Στάρμερ: «Δεν αλλάζει η στάση μας προς την Ουκρανία»
Το σχέδιο του Κιρ Στάρμερ να σχεδιάσει μια πρόταση ειρήνης με την Ουκρανία και τη Γαλλία για να την παρουσιάσει στις ΗΠΑ δεν θα «εκτροχιαστεί» από την απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να αναστείλει τη στρατιωτική βοήθεια, δήλωσε η Άντζελα Ρέινερ.
Η Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης επέμεινε ότι η στρατηγική του Κιρ Στάρμερ να ενεργήσει ως «γέφυρα» μεταξύ των ΗΠΑ, της Ευρώπης και της Ουκρανίας «δεν θα εκτροχιαστεί από ανακοινώσεις». «Είναι απόλυτα επικεντρωμένος στο να φέρει την ειρήνη», είπε, και δεν θα «παγιδευτεί ή απομακρυνθεί από τον στόχο της ειρήνης για την Ουκρανία με τις εγγυήσεις ασφαλείας».
Επιμένοντας σε μια προφανή κυβερνητική απόφαση να μην επικρίνει δημόσια τον Τραμπ, η Ρέινερ περιέγραψε την απόφαση του Λευκού Οίκου ως «θέμα για τις ΗΠΑ». Επίσης, υπερασπίστηκε την πρόσκληση του Πρωθυπουργού προς τον Πρόεδρο των ΗΠΑ για δεύτερη επίσημη επίσκεψη την περασμένη εβδομάδα, λέγοντας: «Οι ΗΠΑ είναι ο παλαιότερος σύμμαχός μας. Οι στρατιωτικές μας δυνατότητες, η υποστήριξή μας, οι εμπορικοί μας εταίροι – είμαστε οι πιο στενοί σύμμαχοι». Η Ρέινερ αρνήθηκε να σχολιάσει αν ο Στάρμερ θα προσπαθήσει να επικοινωνήσει με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ σήμερα μετά την ανακοίνωση για τερματισμό της στρατιωτικής βοήθειας προς τη Ουκρανία.
Τι «βλέπουν» διεθνείς αναλυτές
Πλέον, το μείζον θέμα που πρέπει να απαντηθεί είναι κατά πόσον οι Ευρωπαίοι αλλά και οι Βρετανοί είναι έτοιμοι να στηρίξουν την Ουκρανία πηγαίνοντας κόντρα στις ΗΠΑ.
Αναλυτές εκτιμούν ότι η απόφαση του Τραμπ δεν έχει να κάνει με περικοπές που έχουν να κάνουν με την οικονομία των ΗΠΑ, αλλά πηγάζει από την άποψή του ότι η Ρωσία είναι πρόθυμη να κάνει μια ειρηνευτική συμφωνία, με την Ουκρανία να είναι το μόνο εμπόδιο.
Ωστόσο δεν είναι καθόλου δεδομένο ότι υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η Ρωσία θα ήταν έτοιμη να αποδεχθεί μια συμφωνία ειδικά από τη στιγμή που κανείς δεν ξέρει το περιεχόμενό της.
Πολλοί μάλιστα εκτιμούν ότι με την απόφαση αυτή ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα ζητήσει μεγαλύτερα ανταλλάγματα συμπεριλαμβανομένης ενδεχομένως της αποστρατιωτικοποίησης και της ουδετερότητας της Ουκρανίας.
Ένας άλλο φόβος που έχουν οι χώρες που συνορεύουν με τη Ρωσία είναι ότι θα θελήσει να αναμειχθεί και στις υποθέσεις τους.
Αποκαλυπτική είναι η ετήσια έκθεση του 2025 της Supo, της φινλανδικής υπηρεσίας ασφαλείας και πληροφοριών, που δημοσιεύθηκε την Τρίτη (4/3), ο τερματισμός του πολέμου στην Ουκρανία θα «βελτίωνε την ικανότητα της Ρωσίας να εμπλέκεται σε εχθρική δραστηριότητα αλλού στην Ευρώπη». Αυτό θα «αυξήσει επίσης την απειλή για τη Φινλανδία», ανέφερε.
