Η αναζωπύρωση του πολέμου στη Συρία και τα σενάρια για την επόμενη μέρα στο καθεστώς Άσαντ

Την ώρα που τα βλέμματα ήταν στραμμένα, στον Λίβανο, λόγω της εκεχειρίας και στην Ουκρανία λόγω της κλιμάκωσης της έντασης μετά την απόφαση του Μπάιντεν, ένα νέο μέτωπο ξυπνά και πάλι στην Μέση Ανατολή. Ο λόγος για τον πόλεμο στη Συρία, ο οποίος μπαίνει πλέον σε μία νέα, πιο επικίνδυνη φάση. 

Σύμφωνα με πληροφορίες του BBC, όλα όσα έχουν γίνει τον τελευταίο καιρό στη Μέση Ανατολή έφτασαν να κλιμακώσουν τον πόλεμο στη Συρία. Ως γνωστόν, κατά την διάρκεια του δεκαετούς πολέμου, η κυριαρχία του Μπασάρ Αλ Ασάντ βασίστηκε σε ισχυρούς συμμάχους, όπως η Ρωσία, το Ιράν και η Χεζμπολάχ, οι οποίες έχουν επηρεαστεί, τόσο από την Ουκρανία, όσο και από την σύγκρουση με το Ισραήλ.

Σημειώνεται ότι ο πόλεμος στη Συρία δεν έχει τελειώσει, απλά κατά τόπους η σύγκρουση έχει ανασταλεί ή παγώσει, όμως η χώρα έχει ακόμα πάρα πολλές εκκρεμότητες.

Πώς επηρέασε η κρίση στην Μέση Ανατολή

Η κατάσταση στην Μέση Ανατολή έχει πλέον αλλάξει. Το Ιράν έχει δεχτεί αλλεπάλληλα χτυπήματα που έχουν δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα στην στρατιωτική και οικονομική ισχύ της Τεχεράνης.

Η σύμμαχός της Χεζμπολάχ, η οποία συνήθιζε να στέλνει τους μαχητές της για να πολεμήσουν για το καθεστώς Άσαντ στη Συρία, βρίσκεται σε δυσχερή κατάσταση από τις επιθέσεις του Ισραήλ.

Η Ρωσία έχει εξαπολύσει αεροπορικές επιδρομές τις τελευταίες ημέρες κατά της επίθεσης των ανταρτών στη Συρία – αλλά η στρατιωτική της δύναμη προορίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου για τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Σαρώνουν τη Συρία οι αντάρτες

Το καθεστώς Άσαντ δεν ανέκτησε ποτέ τη δύναμη που χρησιμοποιούσε για να ελέγχει τη Συρία πριν από το 2011, τη χρονιά των αραβικών εξεγέρσεων, αν και εξακολουθεί να διατηρεί στις φυλακές του ένα γκουλάγκ από Σύρους κρατούμενους.

Τώρα ένας συνασπισμός ανταρτικών ομάδων, με επικεφαλής τη Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS), έχει ξεσπάσει από την Ιντλίμπ, την επαρχία κατά μήκος των συνόρων με την Τουρκία που ελέγχει, και μέσα σε λίγες μόνο ημέρες από τις 27 Νοεμβρίου σάρωσε τα συριακά στρατεύματα.

Έπεσε και το Χαλέπι

Δύο ημέρες μετά την έναρξη της επίθεσης, δημοσίευαν φωτογραφίες μαχητών που είχαν καταλάβει την αρχαία ακρόπολη του Χαλεπιού, η οποία αποτελούσε απόρθητη βάση για τα κυβερνητικά στρατεύματα μεταξύ 2012 και 2015, όταν η πόλη ήταν μοιρασμένη μεταξύ ανταρτών και δυνάμεων του καθεστώτος.

Η ατμόσφαιρα στο Χαλέπι φαίνεται να είναι ήρεμη μετά τη συντριβή των κυβερνητικών στρατευμάτων. Μια φωτογραφία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έδειχνε ένστολους και οπλισμένους μαχητές των ανταρτών να περιμένουν στην ουρά για τηγανητό κοτόπουλο σε κατάστημα γρήγορου φαγητού.

Οι ρίζες του ηγέτη των ανταρτών

Η HTS έχει ρίζες στην Αλ Κάιντα, αν και αποκόπηκε από την ομάδα το 2016 και κατά καιρούς έχει πολεμήσει τους πιστούς της. Όμως η HTS εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται ως τρομοκρατική ομάδα από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και από χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Τουρκία και το Ηνωμένο Βασίλειο. (Το συριακό καθεστώς αποκαλεί όλους τους αντιπάλους του τρομοκράτες).

Ο ηγέτης της HTS, Αμπού Μοχάμαντ αλ Τζαουλάνι, έχει μακρά ιστορία ως ηγέτης τζιχαντιστών στο Ιράκ και τη Συρία. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, απομακρύνθηκε από την αυστηρή τζιχαντιστική ιδεολογία για να προσπαθήσει να διευρύνει την απήχηση της ομάδας του.

Πώς οι τζιχαντιστές κάνουν rebranding

Το rebranding χρησιμοποιείται επίσης για να προσελκύσει υποστήριξη για την επίθεση, την οποία η HTS αποκαλεί Επιχείρηση Απόκρουσης της Επίθεσης. Η ονομασία αυτή, καθώς και οι επίσημες ανακοινώσεις της, αποφεύγουν τη τζιχαντιστική γλώσσα και τις ισλαμιστικές αναφορές.

Η ουδέτερη γλώσσα, σύμφωνα με τη Mina al-Lami, την ειδική στα τζιχαντιστικά μέσα ενημέρωσης στο BBC Monitoring, έχει σχεδιαστεί για να απομακρύνει αυτό που συμβαίνει από το τζιχαντιστικό παρελθόν της HTS και να παρουσιάσει την επίθεση ως μια κοινή επιχείρηση των ανταρτών κατά του καθεστώτος.

Οι Σύροι γενικά απωθούνται από την ακραία θρησκευτική ρητορική. Καθώς οι τζιχαντιστικές ομάδες κυριάρχησαν στην εξέγερση μετά τη συντριβή των διαδηλώσεων υπέρ της δημοκρατίας μετά τον πρώτο περίπου χρόνο του πολέμου μετά το 2011, πολλοί Σύροι είτε παρέμειναν ουδέτεροι είτε τάχθηκαν απρόθυμα στο πλευρό του καθεστώτος επειδή φοβόντουσαν τη δολοφονική τζιχαντιστική ιδεολογία του Ισλαμικού Κράτους.

Η επίθεση υπό την ηγεσία του HTS προέρχεται από το διασπασμένο πολιτικό τοπίο της βόρειας Συρίας. Μεγάλο μέρος του βορειοανατολικού τμήματος ελέγχεται από τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), μια ομάδα που ηγούνται Κούρδοι και υποστηρίζεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες σταθμεύουν περίπου 900 στρατιώτες στην περιοχή.

Ο συριακός λαός θα αποφασίσει

Η αναζωπύρωση των μαχών στη Συρία προκαλεί διεθνή ανησυχία. Ο απεσταλμένος του ΟΗΕ στη Συρία, Geir Pedersen, εξέδωσε δήλωση στην οποία αναφέρει ότι «οι τελευταίες εξελίξεις ενέχουν σοβαρούς κινδύνους για τους αμάχους και έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην περιφερειακή και διεθνή ασφάλεια… Κανένα συριακό κόμμα ή υφιστάμενη ομάδα φορέων δεν μπορεί να επιλύσει τη συριακή σύγκρουση με στρατιωτικά μέσα».

Ο Pedersen πρόσθεσε ότι υπήρξε «συλλογική αποτυχία να υπάρξει μια πραγματική πολιτική διαδικασία» για την εφαρμογή της απόφασης 2254 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, η οποία ψηφίστηκε το 2015. Αυτό καθόριζε έναν οδικό χάρτη για την ειρήνη, με την αρχή του κειμένου ότι «ο συριακός λαός θα αποφασίσει για το μέλλον της Συρίας».

Ο στόχος ήταν ένα μέλλον που θα διαμορφωνόταν από ελεύθερες εκλογές και ένα νέο σύνταγμα. Αυτό όμως σήμαινε ότι ο Άσαντ και η οικογένειά του θα εγκατέλειπαν μια χώρα την οποία αντιμετώπιζαν για χρόνια ως προσωπικό τους φέουδο. Περισσότεροι από μισό εκατομμύριο νεκροί μαρτυρούν την αποφασιστικότητά τους να μην αφήσουν να συμβεί αυτό.

Σε τι κατάσταση βρίσκεται το καθεστώς Άσαντ

Τέλος, είναι πολύ νωρίς για να διαγράψει κανείς το άλλοτε πανίσχυρο καθεστώς Μπασάρ Αλ Άσαντ.

Έχει έναν πυρήνα γνήσιας υποστήριξης. Ορισμένοι Σύριοι το βλέπουν ως τη λιγότερο κακή επιλογή – καλύτερη από τους τζιχαντιστές που κυριάρχησαν στην εξέγερση.

Όμως, αν άλλες ομάδες κατά του Άσαντ – και είναι πολλές – ξεσηκωθούν, το καθεστώς του θα βρεθεί και πάλι σε θανάσιμο κίνδυνο.