Σύμφωνα με δημοσίευμα της washingtonpost, η Ευρωπαϊκή Ένωση, μια οντότητα που αυτοχαρακτηρίζεται ως σχέδιο ειρήνης και εμπορίου, βρίσκεται σε συνομιλίες κρίσης με επίκεντρο την άμυνα.
Μαζί με το φάντασμα μιας πολεμοχαρής Μόσχας, η ξαφνική αναδιάταξη των συμμαχιών από τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ και η απόσυρση της βοήθειας για την Ουκρανία ωθούν τους Ευρωπαίους να επισπεύσουν τα σχέδια για την ενίσχυση των στρατών τους, την αναβάθμιση των οπλοστασίων τους – και, τελικά, τον περιορισμό της εξάρτησής τους από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
«Θέλω να πιστεύω ότι οι ΗΠΑ θα σταθούν στο πλευρό μας, αλλά πρέπει να είμαστε έτοιμοι για το ενδεχόμενο να μην ισχύει αυτό», δήλωσε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν του σε ομιλία του το βράδυ της Τετάρτης στο Παρίσι. «Το μέλλον της Ευρώπης δεν πρέπει να αποφασιστεί στην Ουάσινγκτον ή στη Μόσχα».
Μεταξύ των ηγετών της Ε.Ε. υπάρχει μια κραυγή συσπείρωσης ότι η Ευρώπη πρέπει να ξεκινήσει μια στρατιωτική ενίσχυση με τρόπο που δεν έχει κάνει εδώ και δεκαετίες.
Η εκτελεστική εξουσία της Ε.Ε. παρουσίασε μια πρόταση για να «ξεκλειδώσουν» έως και 800 δισεκατομμύρια ευρώ (860 δισεκατομμύρια δολάρια) επιπλέον αμυντικές δαπάνες τα επόμενα χρόνια, ενώ η Γερμανία ξεκινά μια μεγάλη στροφή μακριά από τους ελέγχους που περιορίζουν τον δανεισμό. Εν τω μεταξύ, η Γαλλία φέρνει στο προσκήνιο το ενδεχόμενο επέκτασης της πυρηνικής αποτροπής της για να καλύψει τους Ευρωπαίους συμμάχους της.
Μια στρατιωτική αναζωογόνηση στην Ευρώπη δεν θα είναι εύκολη ή φθηνή. Το μπλοκ των 27 χωρών δεν είχε φτιαχτεί για τον πολιορκητικό κριό των αποφάσεων του Τραμπ και δίνει τον αγώνα της απέναντι σε έναν πιο στρατιωτικοποιημένο και πολεμοχαρή κόσμο.
«Η Ε.Ε. χτίστηκε για καιρό ειρήνης», δήλωσε η Nathalie Tocci, διευθύντρια του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων με έδρα τη Ρώμη και πρώην σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής της Ε.Ε.. «Δεν υπήρχε ανάγκη για ταχύτητα, αλλά μάλλον για αυτό το είδος της αργής, προσεκτικής οικοδόμησης κοινών συμφερόντων και ταυτοτήτων και όλα τα υπόλοιπα».
Σε τέτοιες «δραματικές στιγμές» όμως, «αυτό που τείνουμε να θεωρούμε ότι είναι τεχνικά αδύνατο, συχνά δεν είναι», είπε.
Μια νέα εποχή επανεξοπλισμού
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον Ντερ Λάιεν περιέγραψε μια σαρωτική, αν και ακόμη θολή, πρόταση για την αύξηση των αμυντικών δαπανών σε μεγάλο βαθμό μέσω δανείων και της χαλάρωσης των απαιτήσεων ισοσκελισμένου προϋπολογισμού.
«Μια νέα εποχή είναι μπροστά μας. Ορισμένες από τις θεμελιώδεις παραδοχές μας υπονομεύονται στον πυρήνα τους», έγραψε σε επιστολή της προς τους ηγέτες των χωρών της Ε.Ε. πριν από τη σύνοδο κορυφής της Πέμπτης.
Οι ηγέτες της Ε.Ε., οι οποίοι συνεδρίασαν επειγόντως για τα σχέδια για την άμυνα και την Ουκρανία, εστιάζουν πια στις λεπτομέρειες.
Οι αποφάσεις για την αύξηση των αμυντικών δαπανών θα εξαρτηθούν τελικά από τα κράτη της Ε.Ε. και τα δημόσια οικονομικά είναι ήδη πιεσμένα σε βασικές οικονομίες.
Η πρόταση περιλαμβάνει ένα πρόγραμμα ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ για τα ευρωπαϊκά κράτη που θα πληρώνουν για τα όπλα αντλώντας δάνεια, με χρηματοδότηση που θα αντλείται από τις κεφαλαιαγορές και θα υποστηρίζεται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ.
Βασίζεται σε μια διάταξη που επιτρέπει τη βοήθεια προς τα κράτη σε εξαιρετικές περιστάσεις.
Τα κεφάλαια θα μπορούσαν να πάνε σε επενδύσεις όπως η αεράμυνα και η αντιπυραυλική άμυνα, το πυροβολικό και τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, και το σχέδιο θα απαιτούσε τελικά την έγκριση μιας ειδικής πλειοψηφίας των κρατών μελών της Ε.Ε. – ένα πιο εύκολο όριο από την ομοφωνία.
Η Ε.Ε. αγαπάει τους κανόνες, αλλά είναι τώρα επίσης έτοιμη να χαλαρώσει κάποιους για τις αμυντικές δαπάνες.
Το πλαίσιο της Επιτροπής περιλαμβάνει την ενεργοποίηση μιας «ρήτρας διαφυγής» που δίνει στις χώρες την ευελιξία να παρεκκλίνουν από τους αυστηρούς κανόνες για το έλλειμμα, προκειμένου να δαπανήσουν για την άμυνα. Μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να βοηθήσει τα έθνη να ξοδεύουν περισσότερα χωρίς να κάνουν επώδυνες περικοπές αλλού, όπως στις κοινωνικές παροχές, αν και με τον κίνδυνο να αυξηθούν τα ελλείμματα.
Τα σχέδια περιλαμβάνουν επίσης την ανακατεύθυνση υφιστάμενων κονδυλίων που προορίζονται για τις φτωχότερες περιοχές του μπλοκ προς τις στρατιωτικές δαπάνες και την παροχή μεγαλύτερης ευχέρειας στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για τη χρηματοδότηση αμυντικών έργων.
Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι το χαρακτήρισαν ως ένα σημείο εκκίνησης. «Είναι αυτό το τέλος της ιστορίας; Όχι», δήλωσε ένας από αυτούς, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας για να μοιραστεί τις εσωτερικές διαβουλεύσεις. «Αλλά αυτό είναι πράγματι η αλλαγή σελίδας».
Στο επίκεντρο βρίσκεται το ερώτημα κατά πόσο η Ευρώπη μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό της με λιγότερη αμερικανική βοήθεια.
«Είναι σοφό να υποθέτουμε και να σχεδιάζουμε το χειρότερο σενάριο», δήλωσε ο Tocci. «Το χειρότερο σενάριο είναι αυτό στο οποίο οι ΗΠΑ δεν μπορούν να πειστούν να είναι καλές μαζί μας ή ακόμη και να μας αγνοήσουν. Είναι αυτό στο οποίο οι ΗΠΑ είναι εκεί έξω για να μας υπονομεύσουν».
Οι ηγέτες της ηπείρου ανέμεναν πιέσεις από την κυβέρνηση Τραμπ για να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες και ορισμένοι ίσως ελπίζουν ότι οι κινήσεις τους για ενίσχυση θα παίξουν καλά στην Ουάσινγκτον. Αλλά είναι άλλο πράγμα να προετοιμάζονται για μια αναπροσαρμογή των ΗΠΑ προς τη Ρωσία. Συχνά δέχθηκαν «δίκαιη κριτική» για το ότι δεν προετοιμάστηκαν καλύτερα μετά από χρόνια ενδείξεων μετατόπισης του αμερικανικού ενδιαφέροντος από την Ευρώπη, αλλά σήμερα παλεύουν με μια «ριζικά διαφορετική» δυναμική, πρόσθεσε.
Η στρατιωτική βοήθεια για την Ουκρανία
Η παύση της στρατιωτικής βοήθειας των ΗΠΑ προς το Κίεβο αυτή την εβδομάδα αύξησε τον επείγοντα χαρακτήρα, δήλωσε η Bronwen Maddox, διευθύντρια του Chatham House με έδρα το Λονδίνο. «Πρόκειται για ένα τεράστιο σημείο καμπής», δήλωσε η ίδια. «Λέει στην Ευρώπη ότι μπορεί κάλλιστα να είστε μόνοι σας».
Το αμυντικό σχέδιο της Ε.Ε. παραμένει ασαφές σχετικά με το πόσο μακριά θα μπορούσε να φτάσει για να βοηθήσει την Ουκρανία, και ορισμένοι από τους ισχυρότερους υποστηρικτές του Κιέβου πιέζουν για τη χρήση μέρους των κονδυλίων για την ενίσχυση των ουκρανικών δυνατοτήτων.
Επίσης, εκτός του σχήματος της Ε.Ε., οι χώρες ελιχθούν για να βρουν χρήματα στο εσωτερικό τους και το φαινόμενο Τραμπ έχει ωθήσει πολλούς να αλλάξουν τις μακροχρόνιες θέσεις τους.
Στη Γερμανία, η σύγκρουση μεταξύ του Τραμπ και του Κιέβου, ακολουθούμενη από την αναστολή της βοήθειας των ΗΠΑ προς την Ουκρανία, τροφοδότησε μια γρήγορη επανεξέταση των σφιχτά τραβηγμένων κορδονιών του πορτοφολιού της χώρας, μόλις λίγες ημέρες μετά τις εθνικές εκλογές.
Ο υποψήφιος καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς και τα κόμματα που είναι πιθανότερο να σχηματίσουν την επόμενη κυβέρνηση της Γερμανίας παρουσίασαν μια συμφωνία για την ενίσχυση της άμυνας με τη μεταρρύθμιση του συνταγματικά κατοχυρωμένου φρένου χρέους της Γερμανίας. Η πρόταση -μια μετατόπιση από τη συντηρητική προσέγγιση της χώρας στον δανεισμό- θα εξαιρεί τις αμυντικές δαπάνες άνω του 1% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος από τους περιορισμούς του φρένου χρέους.
«Οι πολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπη και στον κόσμο εξελίσσονται ταχύτερα από ό,τι προβλέπαμε μόλις πριν από μία εβδομάδα», δήλωσε ο Μερτς ανακοινώνοντας την πρόταση. «’Ό,τι χρειαστεί’ πρέπει τώρα να ισχύει και για την άμυνά μας».
Στη Γαλλία, ορισμένοι αξιωματούχοι έχουν προτείνει τη φορολόγηση των πλουσίων για την ενίσχυση της άμυνας. Ο Μακρόν δήλωσε ότι θα πρέπει να γίνουν σκληρές επιλογές για την κινητοποίηση ιδιωτικών και δημόσιων κεφαλαίων, αν και υποσχέθηκε ότι δεν θα υπάρξουν αυξήσεις φόρων.
«Ό,τι κι αν συμβεί», δήλωσε ο Μακρόν την παραμονή της συνόδου κορυφής, «πρέπει να εξοπλιστούμε καλύτερα».
