Μέση Ανατολή και Ουκρανία: Πώς θα μοιάζει ο κόσμος την επόμενη ημέρα με Τραμπ ή Χάρις

Σε ό,τι αφορά τον πόλεμο στην Ουκρανία, οι ΗΠΑ καλούνται να παίξουν κομβικό ρόλο στην εξέλιξη του, με την Κάμαλα Χάρις να θέλει να συνεχίσει την στρατηγική του Τζο Μπάιντεν και τον Ντόναλντ Τραμπ να δηλώνει πως θα δώσει λύση στον πόλεμο πριν καν ορκιστεί.

Στη Μέση Ανατολή, τα πράγματα είναι δυσκολότερα για τις ΗΠΑ, καθώς όποιος και αν εκλεγεί έχει να αντιμετωπίσει ένα πόλεμο με δύο μέτωπα, στα οποία οι δύο πλευρές φαίνεται να είναι ασυμβίβαστες.

Σε περίπτωση όμως που κλιμακωθεί ακόμα περισσότερο η σύγκρουση του Ισραήλ με Χαμάς, Χεζμπολάχ και Ιράν, μπορεί να εξελιχθεί σε περιφερειακό πόλεμο.

Τι ανέφερε ο Χαράλαμπος Παπασωτηρίου στο CNN Greece

Ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών Σπουδών, Χαράλαμπος Παπασωτηρίου, μίλησε στο CNN Greece σχετικά με τις προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει όποιος από τους δύο υποψηφίους και αν εκλεγεί.

Ο κ. Παπασωτηρίου τονίζει πως σε ό,τι αφορά την εξωτερική πολιτική:

«Η Κάμαλα Χάρις θα διατηρήσει τις συμμαχίες που αποκατέστησε ο Τζο Μπάιντεν δημιουργώντας νέα πλέγματα συμμαχιών στην Ευρώπη και τον Ειρηνικό».

Από την άλλη, ο καθηγητής αναφέρει:

«Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν πιστεύει στην αξία των συμμαχιών αν δεν συνεισφέρουν με κάποιον τρόπο στο εθνικό συμφέρον, τους οποίους μάλιστα του χαρακτηρίζει ως “free riders”. O ίδιος πρόσθεσε πως θα ακολουθήσει μία πιο απομονωτική πολιτική».

Αναφορικά με τις δύο προκλήσεις που έχουν να αντιμετωπίσει όποιος και αν εκλεγεί, ο καθηγητής υπογραμμίζει, ότι «τόσο στο Ουκρανικό, όσο και στο Μεσανατολικό, η Κάμαλα Χάρις αναμένεται να ακολουθήσει την στρατηγική που διαμορφώθηκε από την κυβέρνηση Μπάιντεν».

Από την άλλη πλευρά, ο Χαράλαμπος Παπασωτηρίου λέει ότι:

«Ο Τραμπ έχει αναφέρει πως θα τελειώσει τον πόλεμο στην Ουκρανία πριν καν ορκιστεί, όμως αυτό ίσως τον κατευθύνει σε μία λύση που να ευνοεί περισσότερο την Ρωσία».

Προσθέτει δε ότι σε ό,τι αφορά στο Μεσανατολικό, ο πρώην πρόεδρος «αναμένεται να βοηθήσει ακόμα περισσότερο το Ισραήλ και τον Μπενιαμίν Νετανιάχου, είτε μέσω πόρων, είτε μέσω στρατιωτικών προμηθειών».

Η εξωτερική πολιτική της Κάμαλα Χάρις

Όπως ανέφερε ο καθηγητής Χαράλαμπος Παπασωτηρίου παραπάνω, η Κάμαλα Χάρις σε περίπτωση που εκλεγεί θα βασιστεί στην κύρια στρατηγική που χάραξε η κυβέρνηση Μπάιντεν στην εξωτερική πολιτική.

Θα είναι επίσης ιδιαίτερως προσεκτική σε ανάπτυξη στρατευμάτων.

Σύμφωνα με ανάλυση των Financial Times, η Κάμαλα Χάρις θα βασιστεί στους δύο κύριους πυλώνες της εξωτερικής πολιτικής Μπάιντεν, τη διατήρηση και ανάπτυξη των συμμαχιών σε όλο τον κόσμο και τη διατήρηση της πίεσης στο Πεκίνο μέσω των δασμών που έχουν επιβληθεί από την εποχή του Ντόναλντ Τραμπ.

Συνεργάτες της αντιπροέδρου τονίζουν τα όσα δήλωσε κατά την διάρκεια της αποδοχής του χρίσματος από το κόμμα της.

«Θα διασφαλίσω ότι η Αμερική θα έχει πάντα την ισχυρότερη, πιο θανατηφόρα πολεμική δύναμη στον κόσμο», δήλωσε.

Η λέξη «θανατηφόρα» που χρησιμοποίησε, είχε μεγαλύτερη απήχηση στους συνέδρους, κυρίως, λόγω της παραδοσιακής κατηγορίας των Ρεπουμπλικάνων ότι οι Δημοκρατικοί είναι «αδύναμοι» στην άμυνα.

Πώς θα κινηθεί στην Μέση Ανατολή

Από ιδρύσεως του κράτους του Ισραήλ, η ανυποχώρητη υποστήριξη του, αποτελεί θεμέλιο λίθο της εξωτερικής πολιτικής των Αμερικανών προέδρων. Ο Μπάιντεν έχει κριθεί και από τους Δημοκρατικούς για την υποστήριξη που έχει επιδείξει, καθώς ο αριθμός των νεκρών αμάχων στην επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα έχει αυξηθεί.

Αν υπολογίσει κανείς ότι η Κάμαλα Χάρις έχει εκφράσει την ανησυχία της για το μέγεθος των δεινών των Παλαιστίνιων πολιτών, αυτό ίσως οδηγεί σε εικασίες ότι ως πρόεδρος θα μπορούσε να ακολουθήσει μία πιο σκληρή πολιτική απέναντι στο Ισραήλ από εκείνη που χάραξε η κυβέρνηση Μπάιντεν.

Οι σύμβουλοι της ξεκαθαρίζουν ότι θα υπερασπιστεί το Ισραήλ – και το δικαίωμά του να υπάρχει – μέχρι τέλους. Μετά το μπαράζ βαλλιστικών πυραύλων του Ιράν εναντίον του Ισραήλ στις αρχές Οκτωβρίου, έκανε μια ξεκάθαρη δήλωση καταδίκης του. Πολλοί αναλυτές αναφέρουν ότι η ίδια ως πρόεδρος δεν θα ακολουθούσε τα βήματα του Μπους, ο οποίος έπαιξε ένα από τα ατού της Αμερικής και απέκλεισε τις εγγυήσεις δανείων προς το Ισραήλ.,

Τι λένε γερουσιαστές των Δημοκρατικών

Γερουσιαστές που έχουν συνεργαστεί μαζί της λένε ότι θα έβλεπε την ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση ως μέρος ενός ευρύτερου παζλ, στο οποίο εμπλέκονται αραβικά κράτη, ιδίως η Σαουδική Αραβία – όπως έκανε η κυβέρνηση Μπάιντεν.

«Δεν είναι μια λύση δύο κρατών, είναι μια λύση 23 κρατών», λέει ο Chris Coons, ένας γερουσιαστής των Δημοκρατικών που είναι μια από τις κορυφαίες φωνές του κόμματος σε θέματα εξωτερικής πολιτικής.

Πώς θα χειριστεί τον πόλεμο στην Ουκρανία

Σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία, η Κάμαλα Χάρις σε προεκλογικές ομιλίες της έχει τοποθετηθεί υπέρ του Κιέβου. Η αντιπρόεδρος αναμένεται να συνεχίσει την παροχή βοήθειας στη χώρα, ακολουθώντας παράλληλα την πολιτική Μπάιντεν, μη επιτρέποντας στους Ουκρανούς να χρησιμοποιούν αμερικανικούς πυραύλους για να πλήξουν στόχους βαθιά στη Ρωσία.

Πολλοί αναλυτές αναφέρουν ότι μια κυβέρνηση Χάρις θα είναι τελικά υπέρ των διαπραγματεύσεων και της λήξης του πολέμου, όσο δύσκολο και αν είναι να δοθούν οι απαιτούμενες εγγυήσεις ασφαλείας προκειμένου να εξασφαλιστεί η επιβίωση της Ουκρανίας.

Μία ακόμη πρόκληση που έχει να αντιμετωπίσει η Κάμαλα Χάρις, ως πρόεδρος των ΗΠΑ, είναι η αποτυχία της Αμερικής και των συμμάχων της να πείσουν μεγάλο μέρος του κόσμου να τους ακολουθήσει στην υποστήριξη της υπόθεσης της Ουκρανίας υπογράμμισε ένα πρόσφατο φαινόμενο: την άνοδο των λεγόμενων μεσαίων δυνάμεων, όπως η Βραζιλία, η Νότια Αφρική και η Ινδονησία.

«Η Χάρις θα εντείνει την προσπάθεια προσέλκυσης των ανένταχτων κρατών», αναφέρουν οι σύμμαχοί της. Αυτό ταιριάζει με τον τρόπο σκέψης του David Lammy, του νέου υπουργού Εξωτερικών της Βρετανίας, για τον οποίο η βελτίωση των δεσμών με τον παγκόσμιο Νότο αποτελεί προτεραιότητα. «Τείνουμε να επικεντρωνόμαστε στις συγκρούσεις στη Γάζα και την Ουκρανία», δήλωσε στους Financial Times. «Αλλά θα μπορούσαμε να μιλάμε για τη σύγκρουση στο Σουδάν ή για την Υεμένη».

Η εξωτερική πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ

Σε αντίθεση με την Κάμαλα Χάρις, ο Ντόναλντ Τραμπ έχει διατελέσει πρόεδρος των ΗΠΑ και αυτό σημαίνει πως ήδη κατά την πρώτη του θητεία είχε εφαρμόσει την στρατηγική του με βάση τις προκλήσεις εκείνης της εποχής. Παρά ταύτα, σε περίπτωση που εκλεγεί, θέλει να διατηρήσει την αντιμετώπιση μίας σειράς θεμάτων κρυφή από τους συμμάχους της Ευρώπης και της Αμερικής.

Το μόνο βέβαιο, σύμφωνα με τους βοηθούς του, αλλά και δηλώσεις που έχει κάνει, κατά την διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, είναι ότι αν ο Τραμπ επιστρέψει στο Οβάλ Γραφείο αναμένεται να προσπαθήσει να σταματήσει τους πολέμους σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή.

Βασική του στρατηγική

Σε ομιλία του, στο ετήσιο συνέδριο Defenseworld 2017, ο Κωνσταντίνος Λαμπρόπουλος είχε αναφέρει πως «το ιδεολογικό περίβλημα του δόγματος Τραμπ, διέπεται αρχικά από τις αρχές του Εθνικού Συντηρητισμού (National Conservatism) που χαρακτήριζε την πολιτική του Προέδρου Α. Τζάκσον και έχει ως σημείο αναφοράς την προάσπιση των ζωτικών αμερικανικών εθνικών συμφερόντων με την στενή έννοια του όρου.»

Σημειώνεται δε ότι ένα από τα βασικά στοιχεία της στρατηγικής του είναι η εξασφάλιση της ειρήνης μέσω της ισχύος, το οποίο προέρχεται από την ρήση του προέδρου Ρέιγκαν, ο οποίος χρησιμοποίησε την στρατηγική της αύξησης των εξοπλισμών, στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου.

Συναλλακτικές συνεργασίες

Το κράμα εξωτερικής πολιτικής που χρησιμοποιεί δείχνει σαφή προτίμηση στις διμερείς συμφωνίες από ότι στις πολυμερείς. Το νέο χαρακτηριστικό που έρχεται να προστεθεί είναι η συναλλακτική οπτική, δηλαδή το κέρδος που θα έχει χώρα αν προχωρήσει στην σύναψη νέας συμφωνίας. Η οπτική αυτή εισάγει την επιχειρηματική λογική στο πεδίο των διεθνών σχέσεων.

Για παράδειγμα, πολλοί θυμούνται ότι ο Ντόναλντ Τραμπ είχε απειλήσει να αποσύρει τις ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ, αν δεν αυξηθούν τα χρήματα που επενδύουν οι χώρες στην στρατιωτική συμμαχία. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η συνθήκη των Παρισίων για την κλιματική αλλαγή επί προεδρίας του οποίου οι ΗΠΑ αποσύρθηκαν.

Ως προς την Εθνική Ασφάλεια

Η πολιτική του Τραμπ δεν διαφέρει ιδιαίτερα από τα βασικά στοιχεία του ρεπουμπλικανικού δόγματος Εθνικής Ασφάλειας που εμπεριέχει αφενός την «σκληρή» ρητορική και αφετέρου την τακτική ευελιξία που επιτρέπει την αποκλιμάκωση με ευνοϊκούς όρους.

Αναφορικά με την διαχείριση κρίσεων, το νέο δόγμα διέπεται από το μοτίβο της κλιμάκωσης –αποκλιμάκωσης προς εξασφάλιση ευνοϊκότερης θέσης, το οποίο κατέστη φανερό σ’ όλες τις περιπτώσεις που κλήθηκε να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ.

Κρίση στην Μέση Ανατολή

Σύμφωνα με πληροφορίες των Financial Times, ένα από τα σενάρια που πρόκειται να εφαρμόσει, αν εκλεγεί, είναι να καλέσει γρήγορα τον Νετανιάχου στην Ουάσιγκτον για να πιέσει για κατάπαυση του πυρός που θα οδηγήσει στην επιστροφή των ομήρων που πήρε η Χαμάς.

Σε αυτό το σενάριο κανείς δεν γνωρίζει πως θα αντιδράσει ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, αλλά ο Τραμπ θέλει να επιστρέψει στην ιδέα μιας νέας συμφωνίας με το Ισραήλ και τη Σαουδική Αραβία για μακροπρόθεσμη περιφερειακή ειρήνη. Σε κάθε περίπτωση, θα εντείνει την πίεση στον παλιό εχθρό του Ισραήλ, το Ιράν.

O Fred Fleitz, πρώην αναλυτής της CIA, που υπηρέτησε επί προεδρίας Τραμπ, υπογράμμισε πως ο πρώην πρόεδρος θα ξεκαθαρίσει ότι τα έθνη που παραβιάζουν τις κυρώσεις υπό αμερικανική ηγεσία θα αντιμετωπίσουν δευτερογενείς κυρώσεις. «Ο στόχος θα πρέπει να είναι να χρεοκοπήσει ξανά το Ιράν και να επαναφέρει τη μέγιστη πίεση», λέει ο Fleitz.

Πόλεμος στην Ουκρανία

Ο πρώην πρόεδρος και ο υποψήφιος αντιπρόεδρος, Τζέι Ντι Βανς έχουν μιλήσει για την επιθυμία τους να τερματιστεί άμεσα ο πόλεμος στην Ουκρανία. Το ερώτημα είναι ένα και κρίσιμο. Πώς θα γίνει αυτό;

Μία από τις λύσεις που προτείνεται από την πλευρά του Τραμπ είναι η σχεδίαση μίας συμφωνίας που θα βασίζεται στα πρότυπα εκείνης του Μινσκ, με τις οποίες καταβλήθηκαν προσπάθειες να τερματιστούν οι μάχες στην ανατολική Ουκρανία, μεταξύ των ουκρανικών δυνάμεων και των αυτονομιστών της ρωσόφωνης μειονότητας που υποστηρίζονται από τη Μόσχα.

Αυτά τα σύμφωνα περιέγραφαν ένα σχέδιο που διατηρούσε την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας, ενώ κατοχύρωνε αυτόνομες ζώνες, αλλά οι όροι δεν εφαρμόστηκαν ή δεν επιβλήθηκαν ποτέ. Σε ότι αφορά το πλαίσιο εφαρμογής προτείνεται να τεθούν μηχανισμοί επιβολής με συνέπειες, σε περίπτωση παραβίασης.

Ωστόσο, θα πρέπει να αστυνομεύονται από ευρωπαϊκά στρατεύματα και όχι από δυνάμεις του ΝΑΤΟ ή ειρηνευτικές δυνάμεις του ΟΗΕ, υποστηρίζει. «Υπάρχουν δύο πράγματα στα οποία θα επιμείνει η Αμερική. Δεν θα έχουμε άνδρες ή γυναίκες στον μηχανισμό επιβολής. Δεν θα πληρώσουμε γι’ αυτό. Η Ευρώπη θα πληρώσει γι’ αυτό»., αναφέρουν οι σύμβουλοι.

Τα «αγκάθια»

Το Κίεβο υποστηρίζει ότι μια διευθέτηση χωρίς αυστηρές εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία θα ισοδυναμούσε με παράδοση στον Βλαντιμίρ Πούτιν, καθώς θα μπορούσε να δώσει στον Ρώσο ηγέτη μια ανάσα για να προετοιμαστεί για μια νέα επίθεση.

Η κίνηση δε αυτή θα ερμηνευθεί ως ένα σημάδι αδυναμίας προς όλο τον κόσμο. Θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε διχασμό στην Ευρώπη- ορισμένα μέλη του ΝΑΤΟ θα μπορούσαν να διαφωνήσουν ως προς το πώς θα αντιδράσουν αν η Αμερική αποχωρήσει.

Ο Fleitz, ο οποίος υπηρέτησε στην πρώτη κυβέρνηση Τραμπ, λέει ότι η ένταξη θα μπορούσε να αφαιρεθεί από το τραπέζι για αρκετά χρόνια, ώστε η Ρωσία να διαπραγματευτεί.

«Παγώνουμε τη σύγκρουση, η Ουκρανία δεν παραχωρεί εδάφη, δεν παραιτείται από τις εδαφικές διεκδικήσεις της και έχουμε διαπραγματεύσεις με την κατανόηση ότι πιθανότατα δεν θα υπάρξει τελική συμφωνία έως ότου ο Πούτιν εγκαταλείψει τη σκηνή», λέει.

Μια τέτοια προσέγγιση, ωστόσο, δεν θα είχε ομοιόμορφη υποστήριξη εντός του Ρεπουμπλικανικού κόμματος. Αν και στο κόμμα η επιρροή του Τραμπ είναι πολύ έντονη υπάρχουν τρεις ομάδες εθνικής ασφάλειας που θα ανταγωνιστούν για να έχουν την προσοχή του, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων.

Πώς θα φέρει τον Πούτιν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων

Σχετικά με τον τρόπο που θα χρησιμοποιήσει ο Τραμπ για να αναγκάσει τον Πούτιν να διαπραγματευτεί, θα μπορούσε να είναι η ρωσική οικονομία. Αυτό μπορεί να γίνει μειώνοντας την τιμή του πετρελαίου και του φυσικού αερίου.

Σύμβουλος του Τραμπ αναφέρει πως όλοι αντιλαμβάνονται το πλεονέκτημα της Αμερικής κόντρα στην Ρωσία. «Το πρώτο βήμα θα ήταν, με τα δικά του λόγια: «τρυπάνι, μωρό μου, τρυπάνι». Πλημμυρίζετε τον κόσμο με φθηνότερο, καθαρότερο αμερικανικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Κατεβάζετε την τιμή», λέει ο σύμβουλος.

Βέβαια, η Σαουδική Αραβία θα αντιδρούσε σε μία τέτοια κίνηση. Όμως άνθρωποι που βρίσκονται κοντά στον Τραμπ επιμένουν ότι θα ασκούσε ισχυρή οικονομική επιρροή στον Πούτιν, ιδιαίτερα όταν η Ευρώπη έχει υποβάλλει εμπάργκο.