Μακεδονία: Ανομβρία και αύξηση της θερμοκρασίας κατεβάζουν τη στάθμη του νερού σε τέσσερις λίμνες
Αραιές βροχοπτώσεις και αύξηση της θερμοκρασίας, με παράλληλη ένταση των αρδεύσεων μέσω απολήψεων νερού, αποτελούν τις κύριες αιτίες για την πτωτική τάση, την τελευταία δεκαετία, της στάθμης σε 4 φυσικές λίμνες της Κεντρικής Μακεδονίας, τη Βόλβη, την Κορώνεια, τη Δοϊράνη και την Πικρολίμνη.
Τα συμπεράσματα προκύπτουν σε έκθεση του Ελληνικού Κέντρου Βιοτόπων – Υγροτόπων του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας που λειτουργεί από το 2012 το Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης υδάτων των λιμνών υπό την εποπτεία της Γενικής Διεύθυνσης Υδάτων του ΥΠΕΝ.
«Η περιοχή των λιμνών της Κεντρικής Μακεδονίας, βιώνει τις κλιματικές συνθήκες οι οποίες έχουν ήδη, λίγο πολύ, περιγραφεί από τα παγκόσμια και περιφερειακά κλιματικά μοντέλα για την περιοχή της Μεσογείου. Χαρακτηριστικά, από τις αρχές του 2024, οι τιμές της μέσης μέγιστης μηνιαίας θερμοκρασίας, βρίσκονται στα ανώτερα επίπεδα της περιόδου 2013-2023 και το ετήσιο ύψος βροχής για τα έτη 2023 και 2024 αρκετά χαμηλά. Η κλιματική αλλαγή προκαλεί υδρολογικές πιέσεις στις λίμνες και επιτείνει την ανάγκη μείωσης των απολήψεων νερού από τις υδρολογικές λεκάνες των λιμνών» αναφέρεται στην έκθεση. Ως παράγοντες που συμβάλλουν στο φαινόμενο, δεν είναι μόνο το χαμηλό ύψος βροχοπτώσεων στις περιοχές των λιμνών τα τελευταία έτη αλλά και οι αυξημένες θερμοκρασίες που επιτείνουν την απώλεια νερού από τις λίμνες τόσο άμεσα, μέσω της αύξησης της εξάτμισης, όσο και έμμεσα μέσω της αύξησης των αρδευτικών αναγκών.
«Αν και απολήψεις νερού άμεσα από τις λίμνες (με εξαίρεση τη Βόλβη), δεν πραγματοποιούνται για την κάλυψη αρδευτικών αναγκών, εντούτοις η κάλυψή τους με αντλήσεις από υπόγειους υδροφορείς οι οποίοι βρίσκονται σε επικοινωνία με τις λίμνες (όπως για παράδειγμα η Κορώνεια), οδηγεί στην ταπείνωση της στάθμης και των δύο» σημειώνεται στην έκθεση.
Όπως εξηγεί στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, η υδρογεωλόγος στο ΕΚΒΥ, Ειρήνη Βαρσάμη, οι βροχοπτώσεις οι οποίες τα τελευταία δύο έτη βρίσκονται σε πολύ χαμηλά επίπεδα, επηρεάζουν τη στάθμη. Στο φαινόμενο συντελεί και η θερμοκρασία, είτε άμεσα εξατμίζοντας κάποια ποσότητα από τη λίμνη, είτε έμμεσα αυξάνοντας τις αρδευτικές ανάγκες της περιοχής.
«Είναι σίγουρα ένα κλιματικό μοντέλο που επαναλαμβάνεται τα τελευταία χρόνια και ειδικά φέτος, το ρεκόρ που παρατηρήσαμε εμείς ήταν στις θερμοκρασίες. Συγκεκριμένα για τις 4 λίμνες, αν δούμε τον κοντινότερο σταθμό του Εθνικού Αστεροσκοπείου, θα διαπιστώσουμε ότι οι θερμοκρασίες όλο τον χρόνο βρίσκονται σε τιμές ρεκόρ για την τελευταία δεκαετία», λέει η κ. Βαρσάμη.
«Στην Κορώνεια», συνεχίζει, «δεν έχουμε απολήψεις για άρδευση, αλλά από τη στιγμή που ο υπόγειος υδροφορέας επικοινωνεί στην ουσία με την λίμνη και η γύρω περιοχή αντλεί από τον υπόγειο υδροφορέα ποσότητες νερού για άρδευση, επηρεάζεται και η λίμνη».
Γενικότερα, στις συγκεκριμένες 4 λίμνες, σύμφωνα με τις μετρήσεις του ΕΚΒΥ, φαίνεται μια πτωτική τάση της στάθμης τα τελευταία χρόνια και συνεπώς και του συνολικού τους όγκου.
«Τώρα, όταν μιλάμε για μια λίμνη σαν την Κορώνεια που είναι γενικώς αβαθής, τότε η συνολική ποσότητα που χάνει θα φανεί πιο έντονα στο αποτέλεσμα», προσθέτει η κ. Βαρσάμη.
Πτωτική πορεία της στάθμης
Η πτωτική πορεία της στάθμης των λιμνών είναι ιδιαίτερα έντονη τη χρονιά που διανύουμε, με βάση τις τιμές από το Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης Υδάτων. Οι στάθμες και των τεσσάρων λιμνών, κατά το 2024 (έως και τον Αύγουστο) διαμορφώνονται σταθερά στα κατώτερα επίπεδα των τιμών της περιόδου 2013-2024, χωρίς όμως να είναι -τουλάχιστον έως τώρα- οι χαμηλότερες. Η περίοδος με τις χαμηλότερες στάθμες υπήρξε το έτος 2013 έως και τις αρχές του 2014. Μάλιστα, για τις λίμνες Κορώνεια, Δοϊράνη και Πικρολίμνη, τότε μετρήθηκε και η χαμηλότερη τιμή τους.
Κατά τα έτη 2014 – 2015, η στάθμη και των τεσσάρων λιμνών αυξήθηκε σχετικά απότομα, από 2 μέτρα έως και 2,5 μέτρα, όπως στην περίπτωση της λίμνης Κορώνειας, γεγονός που οφείλεται στις συχνές βροχοπτώσεις. Από το 2016 και μετά, παρατηρείται πτωτική πορεία έως και το 2019. Κατά το έτος αυτό παρατηρείται η ελάχιστη στάθμη της Βόλβης για τη 12ετία που διανύουμε. Από το έτος 2020 έως και τον Αύγουστο του 2024, η μέση στάθμη των λιμνών Βόλβης και Κορώνειας, φαίνεται να σταθεροποιείται ακολουθώντας το μοτίβο των ετήσιων βροχοπτώσεων. Η στάθμη της Πικρολίμνης από το 2020 και μετά, μειώθηκε εκ νέου προκαλώντας αρκετά συχνά ακόμη και την αποξήρανσή της, όπως φέτος το καλοκαίρι.
Καλύτερη η κατάσταση στη Δοϊράνη
Εξαίρεση στην παραπάνω εικόνα, αποτελεί η στάθμη της λίμνης Δοϊράνης, η οποία μετά την άνοδο του 2015, συνέχισε να αυξάνεται έως και το 2018 οπότε η μέση ετήσια τιμή της σταθεροποιήθηκε έως και το 2020, έτος από το οποίο αρχίζει η καθοδική πορεία της στάθμης της. Έως και το 2022 ο ετήσιος ρυθμός πτώσης της ήταν μικρότερος του μισού μέτρου. Από το 2022 όμως και στη συνέχεια, η ετήσια πτώση της στάθμης της φαίνεται ότι ξεπερνάει το ένα μέτρο ακολουθώντας και πάλι το μοτίβο των βροχοπτώσεων της τελευταίας τριετίας.
«Στη Δοϊράνη δεν φαίνεται να υπάρχει ιδιαίτερο πρόβλημα, δηλαδή έντονη πτώση της στάθμης σε σχέση με τις άλλες 3 λίμνες, καθώς, όπως εμφανίζεται στα διαγράμματα της δεκαετίας, διατηρείται η στάθμη σε ένα επίπεδο, κάτι που αποδίδεται στο ότι δεν υπάρχουν ιδιαίτερες αντλήσεις στην περιοχή για άρδευση», καταλήγει η κ.Βαρσάμη.
