Οι φυλακές στην Ιαπωνία γεμίζουν από ηλικιωμένους – Η εξήγηση πίσω από το διαδεδομένο φαινόμενο

Αλλά εδώ δεν πρόκειται για γηροκομείο είναι η μεγαλύτερη γυναικεία φυλακή της Ιαπωνίας. Ο πληθυσμός αποτελεί αντικατοπτρισμό της γηράσκουσας κοινωνίας και το διάχυτο πρόβλημα της μοναξιάς που οι φύλακες λένε ότι είναι τόσο έντονο για ορισμένες ηλικιωμένες κρατούμενες που θα προτιμούσαν να παραμείνουν φυλακισμένες, όπως αναφέρει το CNNi.

«Υπάρχουν ακόμη και άνθρωποι που λένε ότι θα πληρώσουν 20.000 ή 30.000 γιεν (126 – 185 ευρώ) το μήνα αν μπορούν να ζήσουν εδώ για πάντα», δήλωσε ο Τακαγιόσι Σιρανάγκα, αξιωματικός στη γυναικεία φυλακή Τοτσίγκι που βρίσκεται βόρεια του Τόκιο, κατά τη διάρκεια μιας εξαιρετικά σπάνιας επίσκεψης που παραχωρήθηκε στο CNNi τον Σεπτέμβριο.

Μέσα στους ανοιχτούς ροζ τοίχους της φυλακής και τις παράξενα γαλήνιες αίθουσες, το CNNi συνάντησε την Ακίγιο, μια 81χρονη κρατούμενη με κοντά γκρίζα μαλλιά και χέρια γεμάτα από κηλίδες ηλικίας. Εκτίει ποινή φυλάκισης για κλοπή τροφίμων από καταστήματα.

«Υπάρχουν πολύ καλοί άνθρωποι σε αυτή τη φυλακή», είπε η Ακίγιο, την οποία το CNNi προσδιορίζει με ψευδώνυμο για λόγους προστασίας της ιδιωτικής ζωής.

«Ίσως αυτή η ζωή να είναι η πιο σταθερή για μένα», αναφέρει.

Στις γυναικείες φυλακές Τοτσίγκι, οι κρατούμενες υποχρεούνται να εργάζονται σε εργοστάσια και εργαστήρια της φυλακής.

Οι γυναίκες στο Τοτσίγκι ζουν πίσω από τα κάγκελα και πρέπει να δουλεύουν στα εργοστάσια της φυλακής, αλλά αυτό βολεύει κάποιες από αυτές.

Μέσα στη φυλακή λαμβάνουν τακτικά γεύματα, δωρεάν υγειονομική περίθαλψη και φροντίδα ηλικιωμένων μαζί με τη συντροφικότητα που τους λείπει έξω.

Μια κρατούμενη, η Γιόκο, 51 ετών, έχει φυλακιστεί πέντε φορές τα τελευταία 25 χρόνια με κατηγορίες για ναρκωτικά. Κάθε φορά που επιστρέφει, ο πληθυσμός της φυλακής φαίνεται να γερνάει.

«Κάποιοι άνθρωποι κάνουν κακά πράγματα επίτηδες και συλλαμβάνονται για να μπορούν να ξαναέρθουν στη φυλακή, αν ξεμείνουν από χρήματα», δήλωσε.

Η μάχη με τη φτώχεια

Η Ακίγιο γνωρίζει πολύ καλά το βάρος της απομόνωσης και της φτώχειας. Αυτή είναι η δεύτερη φορά της στη φυλακή, αφού στο παρελθόν είχε φυλακιστεί στα 60 της χρόνια για κλοπή τροφίμων.

«Αν ήμουν οικονομικά σταθερή και είχα έναν άνετο τρόπο ζωής, σίγουρα δεν θα το είχα κάνει», δήλωσε.

Όταν διέπραξε τη δεύτερη κλοπή της, η Ακίγιο ζούσε από μια «πολύ μικρή» σύνταξη που καταβαλλόταν μόνο κάθε δύο μήνες. Με λιγότερα από 39 δολάρια να της απομένουν και δύο εβδομάδες μέχρι την επόμενη πληρωμή της, «πήρα μια κακή απόφαση και έκλεψα από κατάστημα, νομίζοντας ότι θα ήταν ένα μικρό ζήτημα», είπε.

Με ελάχιστη οικογενειακή υποστήριξη, η Ακίγιο είχε πάψει να ενδιαφέρεται για το μέλλον ή για το τι θα της συνέβαινε. Ο 43χρονος γιος της, που ζούσε μαζί της πριν φυλακιστεί, της έλεγε συχνά: «Μακάρι να έφευγες».

«Ένιωθα ότι δεν με ενδιέφερε πια τι συνέβαινε», είπε.

Η ίδια αποκάλυψε ότι σκεφτόταν: «Δεν υπάρχει λόγος να ζω» και «θέλω απλώς να πεθάνω».

Η κλοπή είναι μακράν το πιο συνηθισμένο έγκλημα που διαπράττουν οι ηλικιωμένοι κρατούμενοι, ιδίως μεταξύ των γυναικών. Το 2022, πάνω από το 80% των ηλικιωμένων γυναικών κρατουμένων σε εθνικό επίπεδο ήταν στη φυλακή για κλοπή, σύμφωνα με κυβερνητικά στοιχεία.

Κάποιοι το κάνουν για λόγους επιβίωσης – το 20% των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών στην Ιαπωνία ζουν σε συνθήκες φτώχειας, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ – σε σύγκριση με τον μέσο όρο του 14,2% στις 38 χώρες μέλη του οργανισμού. Άλλοι το κάνουν επειδή τους έχουν μείνει τόσο λίγα έξω.

«Υπάρχουν άνθρωποι που έρχονται εδώ επειδή κάνει κρύο ή επειδή πεινάνε», δήλωσε φύλακας της φυλακής.

Όσοι αρρωσταίνουν «μπορούν να έχουν δωρεάν ιατρική περίθαλψη όσο βρίσκονται στη φυλακή, αλλά μόλις φύγουν, πρέπει να την πληρώσουν οι ίδιοι, οπότε κάποιοι θέλουν να μείνουν εδώ όσο το δυνατόν περισσότερο».

Μπορεί η Ιαπωνία να καλύψει το κενό;

Το CNNi πέρασε μόνο από μία πύλη ασφαλείας στο Τοτσίγκι, όπου ένας στους πέντε κρατούμενους είναι ηλικιωμένος και η φυλακή έχει προσαρμόσει τις υπηρεσίες της για να λάβει υπόψη της την ηλικία τους.

Σε ολόκληρη την Ιαπωνία, ο αριθμός των κρατουμένων ηλικίας 65 ετών και άνω σχεδόν τετραπλασιάστηκε από το 2003 έως το 2022 και αυτό έχει αλλάξει τις συνθήκες φυλάκισης.

«Τώρα πρέπει να τους αλλάζουμε τις πάνες, να τους βοηθάμε να κάνουν μπάνιο, να τρώνε», λέει φύλακας.

«Σε αυτό το σημείο, μοιάζει περισσότερο με γηροκομείο παρά με φυλακή γεμάτη καταδικασμένους εγκληματίες», προσθέτει.

Μέρος του προβλήματος για τους πρώην κρατούμενους είναι η έλλειψη υποστήριξης μόλις επανέλθουν στην κοινωνία, δήλωσε η Μεγκούμι, φύλακας της φυλακής στο Τοτσίγκι, την οποία το CNNi κατονομάζει μόνο με το μικρό της όνομα για λόγους προστασίας της ιδιωτικής ζωής.

«Ακόμα και όταν αποφυλακίζονται και επιστρέφουν στην κανονική ζωή, δεν έχουν κανέναν να τους φροντίσει», είπε.

«Υπάρχουν επίσης άνθρωποι που έχουν εγκαταλειφθεί από τις οικογένειές τους αφού έχουν διαπράξει επανειλημμένα εγκλήματα, δεν έχουν πουθενά να ανήκουν», υπογράμμισε.

Οι αρχές έχουν αναγνωρίσει το πρόβλημα, με το υπουργείο πρόνοιας να δηλώνει το 2021 ότι οι ηλικιωμένοι κρατούμενοι που έλαβαν υποστήριξη μετά την έξοδό τους από τη φυλακή είχαν πολύ λιγότερες πιθανότητες να ξαναπαρανομήσουν σε σχέση με εκείνους που δεν το έκαναν. Το υπουργείο έχει έκτοτε ενισχύσει τις προσπάθειες έγκαιρης παρέμβασης και τα κέντρα κοινοτικής υποστήριξης για την καλύτερη υποστήριξη των ευάλωτων ηλικιωμένων, όπως ανέφερε.

Το υπουργείο Δικαιοσύνης έχει επίσης ξεκινήσει προγράμματα για γυναίκες κρατούμενες που παρέχουν καθοδήγηση σχετικά με την ανεξάρτητη διαβίωση, την αποκατάσταση της εξάρτησης από ουσίες και τον τρόπο πλοήγησης στις οικογενειακές σχέσεις.

Η κυβέρνηση εξετάζει τώρα προτάσεις για να καταστήσει τα επιδόματα στέγασης προσβάσιμα σε περισσότερους ηλικιωμένους, ενώ 10 δήμοι σε όλη την Ιαπωνία δοκιμάζουν ήδη πρωτοβουλίες για την υποστήριξη ηλικιωμένων που δεν έχουν στενούς συγγενείς.

Αλλά δεν είναι σαφές αν αυτό θα είναι αρκετό, σε μια χώρα με μια από τις μεγαλύτερες διάρκειες ζωής στον κόσμο και τα χαμηλότερα ποσοστά γεννήσεων.

Ο πληθυσμός των ηλικιωμένων διογκώνεται τόσο γρήγορα που η Ιαπωνία θα χρειαστεί 2,72 εκατομμύρια εργαζόμενους στη φροντίδα μέχρι το 2040, σύμφωνα με την κυβέρνηση – η οποία τώρα προσπαθεί να ενθαρρύνει περισσότερους ανθρώπους να εισέλθουν στον κλάδο και να εισάγει ξένους εργαζόμενους για να καλύψει τα κενά.

Αυτό είναι εμφανές στο Τοτσίγκι, όπου οι αξιωματικοί «ζητούν ενεργά από (κρατούμενους) με νοσηλευτικά προσόντα να παρέχουν νοσηλευτική φροντίδα» σε άλλους ηλικιωμένους κρατούμενους, δήλωσε η Μεγκούμι.

Η Γιόκο, η 51χρονη κρατούμενη, είναι μια τέτοια φροντιστής, έχοντας αποκτήσει τα προσόντα της κατά τη διάρκεια της τελευταίας της ποινής. Τώρα, όταν δεν υπάρχει αρκετό προσωπικό της φυλακής που να φροντίζει τους ηλικιωμένους, βοηθάει άλλους κρατούμενους να κάνουν μπάνιο, να αλλάζουν τα ρούχα τους και να μετακινούνται, είπε.

Η Ακίγιο ολοκλήρωσε την ποινή της τον Οκτώβριο. Μιλώντας στο CNNi έναν μήνα πριν από την αποφυλάκισή της, είπε ότι ήταν γεμάτη ντροπή και φοβόταν να αντιμετωπίσει τον γιο της.

Σχεδίαζε να ζητήσει συγγνώμη και να ζητήσει τη συγχώρεσή του αλλά δεν είναι εύκολο. «Φοβάμαι το πως θα με αντιμετωπίσει» είπε.

«Το να είσαι μόνη σου είναι πολύ δύσκολο πράγμα και νιώθω ντροπή που κατέληξα σε αυτή την κατάσταση», πρόσθεσε.

«Αισθάνομαι πραγματικά ότι αν είχα ισχυρότερη θέληση, θα μπορούσα να είχα ζήσει μια διαφορετική ζωή, αλλά είμαι πολύ μεγάλη για να κάνω κάτι γι’ αυτό τώρα», κατέληξε.

Japan’s elderly are lonely and struggling. Some women choose to go to jail instead

By Jessie Yeung, Hanako Montgomery and Junko Ogura, CNN