Ουκρανία: Ο «αρχιτέκτονας» της εισβολής στο Κουρσκ – Πώς σχεδίασε τον μεγάλο αιφνιδιασμό της Μόσχας

Με απόλυτο σύμμαχο τη μυστικότητα, η υψίστης σημασίας πολεμική επιχείρηση του ουκρανικού στρατού που στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία, σχεδιάστηκε διεξοδικά και με κάθε λεπτομέρεια από τον συνταγματάρχη Ολεξάντερ Σιρσκίι, ο οποίος διορίστηκε τον Φεβρουάριο από τον Βολοντιμίρ Ζελένσκι, καθώς ο προκάτοχός του, στρατηγός Βαλερί Ζαλούζνιι χρεώθηκε την αποτυχημένη αντεπίθεση του περασμένου καλοκαιριού.

Αν η Μόσχα γνώριζε ότι κάποιοι γιατροί μετακινούνταν αθόρυβα στην απομακρυσμένη περιοχή του Σούμι, αν το μήνυμα είχε φτάσει μέχρι το Κρεμλίνο, η Ρωσία ίσως να ήταν καλύτερα προετοιμασμένη.

Η παρουσία των γιατρών ήταν απαραίτητη μόνο αν αναμενόταν ξέσπασμα σφοδρών μαχών, σε μια περιοχή η οποία δεν είχε δει καμία μάχη για πάνω από δύο χρόνια, όπως σημειώνει ο βρετανικός Guardian σε ανάλυσή του.

«Φτάσαμε τη Δευτέρα της περασμένης εβδομάδας. Είχαμε εξοπλιστεί από δύο ημέρες πριν», δήλωσε ένας χειρουργός στον Guardian. Η εισβολή της Ουκρανίας στη Ρωσία ξεκίνησε το επόμενο πρωί. Από τότε η δουλειά είναι ασταμάτηση. «Έχουμε μόνο λίγες ώρες διάλειμμα την ημέρα», είπε ένας άλλος γιατρός.

Κανείς δεν ήξερε τίποτε

Και οι τοπικές πολιτικές αρχές, εν τω μεταξύ, επίσης δεν είχαν ιδέα. Ο Βολοντίμιρ Αρτούκ, κυβερνήτης της περιοχής Σούμι, δήλωσε πως έμαθε για την εισβολή από τα media και έδωσε εντολή να απομακρυνθούν 7.000 άνθρωποι που ζουν σε απόσταση 5 έως 10 χιλιομέτρων από τα σύνορα.

Όσο για τους πολίτες, αν και πολλοί είχαν δει μια στρατιωτική κινητοποίηση, και πρόσφεραν στους στρατιώτες πατάτες και λαχανικά, η πρώτη στιγμή τι συμβαίνει ήταν όταν άκουσαν τους πρώτους συνατούς βομβαρδισμούς τις πρωινές ώρες μετά την έναρξη της επίθεσης.

Στρατηγικός αντιπερισπασμός

Δεν ήταν μόνο η εμμονή του συνταγματάρχη Σιρκίι με τον αιφνιδιασμό. Οπως λένε στρατιώτες που συμμετείχαν στην επίθεση, το χτύπημα ήταν χειρουργικό, σε έναν καλά σχεδιασμένο άξονα αντιπερισπασμού, ανοίγοντας ένα νέο μέτωπο, μακριά από την κύρια μάχη στα ανατολικά, όπου η Ρωσία προελαύνει ανελέητα προς την πόλη Ποκρόβσκ. Αλλη μια φορά δοκίμασε κάτι αντίστοιχο ο Σιρκίι, στις αρχές του πολέμου, το φθινόπωρο του 2022, αλλά σε πολύ μικρότερη κλίμακα, όταν πραγματοποίησε μια επιτυχημένη αντεπίθεση – αστραπή στο Χάρκοβο.

Σύμμαχοι τα drones και
η δορυφορική αποτύπωση της περιοχής

Χρησιμοποιώντας drones και μελετώντας δορυφορικές εικόνες για αναγνώριση, η μέθοδος του Σιρκίι είναι να χαρτογραφεί προσεκτικά το έδαφος και τις θέσεις που βρίσκονται μπροστά του. Η Ουκρανία είχε αποτύχει επανειλημμένα στις προσπάθειες να παραβιάσει τις οχυρωμένες γραμμές της Ρωσίας μεταξύ Ιουνίου και Σεπτεμβρίου 2023, αλλά ο Σιρκίι συνειδητοποίησε πως η ρωσική άμυνα ήταν ελάχιστη στην περιφέρεια του Κουρσκ, πίσω από ένα σύνορο γεμάτο χωράφια με διπλούς φράχτες από συρματόπλεγμα.

Το σχέδιο ήταν να βασιστούν στα άρματα μάχης και στα ταχύτερα τεθωρακισμένα οχήματα, τα οποία μαρκάρονταν με ζωγραφισμένα ή κολλημένα λευκά τρίγωνα, για να διασχίσουν τα σύνορα μέχρι να βρουν αντίσταση.

Ένας Ρώσος στρατιωτικός μπλόγκερ, ο Rybar, συνοψίζοντας την επίθεση είπε: «Ενώ το ένα τρίτο από τα τεθωρακισμένα συγκρατούν το οχυρό, τα υπόλοιπα το παρακάμπτουν, μπαίνοντας σε οικισμούς και στήνοντας ενέδρες».

Με αμερικανικά, γερμανικά
και βρετανικά τεθωρακισμένα

Εδώ έπαιξε μεγάλο ρόλο η στρατιωτική βοιήθεια που λαμβάνει συνεχώς η Ουκρανία από τη Δύση: Τα δυτικά τεθωρακισμένα ήταν στην πρώτη γραμμή της επίθεσης, συμπεριλαμβανομένων των αμερικανικών τεθωρακισμένων Stryker και των γερμανικών τεθωρακισμένων Marder, με ανώτατη ταχύτητα περίπου 60 μίλια/ώρα και 40 μίλια/ώρα αντίστοιχα, ενώ, σύμφωνα με πληροφορίες, υπήρχαν και κάποια από τα 13 εναπομείναντα άρματα Challenger 2 της Βρετανίας.

Επίσης υπάρχουν ενδείξεις για τη χρήση του αμερικανικού πυραυλικού πυροβολικού Himars, αλλά όχι των αγγλογαλλικών πυραύλων Storm Shadow, που κρίνονται πολύ μεγάλου βεληνεκούς για να χρησιμοποιηθούν εντός της Ρωσίας.

Το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας δήλωσε ότι η επίθεση ξεκίνησε στις 8 το πρωί της Τρίτης 6 Αυγούστου με περίπου 300 Ουκρανούς στρατιώτες να περνούν τα σύνορα, με μπλε ταινία γύρω από τους βραχίονες τους για να τους διακρίνουν από τους εχθρούς τους.

Μερικές δεκάδες Ρώσοι συνοριοφύλακες έπεσαν σε ενέδρα. Βίντεο από drones που εμφανίστηκαν λίγες ημέρες αργότερα, έδειχναν αρκετούς Ρώσους να παρατάσσονται και να παραδίδονται μέσα και γύρω από το σημείο ελέγχου – οι πρώτοι από τους εκατοντάδες που αιχμαλωτίστηκαν ως αιχμάλωτοι πολέμου.

Μεταξύ της νύχτας της Πέμπτης και του πρωινού της Παρασκευής 16/8, οι ουκρανικές δυνάμεις χτύπησαν μια ρωσική αυτοκινητοπομπή σε έναν κεντρικό αυτοκινητόδρομο εντός των συνόρων, σε μια επίσης χειρουργική πυραυλική επίθεση -σύμφωνα με τα στοιχεία – με πυραύλους Himars. Οι πληροφορίες μιλούν για δεκάδες νεκρούς.

Επιτυχία μεγαλύτερη του αναμενόμενου

Ακόμη και αν ληφθεί υπόψη η άκρως μυστική προετοιμασία, η επιτυχία της εισβολής στο Κουρσκ είναι σχεδόν σίγουρα μεγαλύτερη από ό,τι περίμενε το Κίεβο.

Ενδεικτικό είναι ότι ο πρόεδρος Ζελένσκι και άλλοι ανώτεροι αξιωματούχοι δεν αναγνώρισαν επίσημα τι συνέβαινε μέχρι το Σαββατοκύριακο – ενώ η Ρωσία παρείχε ενημερώσεις από την αρχή – αλλάζοντας αργότερα τη ρητορική και παρέχοντας καθημερινές αναφορές κατάστασης από τα μέσα αυτής της εβδομάδας, καθώς κατέστη σαφές ότι η επίθεση θα είχε διάρκεια.

Ο Σίρσκι είπε στον Ζελένσκι την Πέμπτη σε βίντεο που δημοσίευσε ο Ουκρανός πρόεδρος, ότι οι δυνάμεις του Κιέβου είχαν προχωρήσει έως και 35 χιλιόμετρα, κερδίζοντας μεταξύ 500 μέτρων και 1,5 χιλιομέτρων τις τελευταίες 24 ώρες, σε σύγκριση με 1-2 χιλιόμετρα που αναφέρθηκαν την προηγούμενη ημέρα.

Ο Ουκρανός πρόεδρος τόνισε στη συνέχεια την αυξανόμενη διαπραγματευτική δύναμη που έφερε η εισβολή. Ο αριθμός των αιχμαλώτων πολέμου που είναι διαθέσιμος για ανταλλαγή με τη Ρωσία “αυξήθηκε περαιτέρω”, είπε, για τους περίπου 4.000 Ουκρανούς που κρατούνται στη Ρωσία.

Ο στρατός ανησυχεί για την
αντεπίθεση της Μόσχας

Έπειτα από μιάμιση εβδομάδα, η εισβολή είναι πολύ δημοφιλής στην ουκρανική κοινή γνώμη, αλλά όχι σε όλα τα στρατεύματα της χώρας, τα οποία ανησυχούν για τους κινδύνους και την ταχεία επιδείνωση της θέσης τους στο ανατολικό μέτωπο, όπου επιταχύνεται η ρωσική προώθηση προς τον οδικό και σιδηροδρομικό κόμβο του Ποκρόβσκ. Αξιωματούχοι στο Ποκρόβσκ δήλωσαν ότι η γραμμή του μετώπου «απέχει μόλις πάνω από 10 χιλιόμετρα από τα περίχωρα της πόλης».

Ένας Ουκρανός στρατιώτης που συμμετείχε στην επιχείρηση του Κουρσκ, μοιράστηκε τη γνώμη του υπό τον όρο της ανωνυμίας, αποτυπώνοντας την αβεβαιότητα που επικρατεί.

«Δεν γνωρίζω τη γενική ιδέα», είπε. «Οι μονάδες μας που επιτίθενται κάνουν μια εξωφρενικά σκληρή προσπάθεια. Ο εχθρός αντιστέκεται και αυτός με μάχες. Χρειαζόμαστε εφεδρικά στρατεύματα, διαφορετικά αυτή η επιτυχία θα καταστραφεί. Ναι, οι Ρώσοι θα μπορούσαν να αντεπιτεθούν».

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν, εν τω μεταξύ, έχει υποσχεθεί μια «αντάξια απάντηση», αν και οι συνεχείς παραδόσεις και η απώλεια εδαφών καταδεικνύουν ότι το Κρεμλίνο δεν έχει ακόμη διαμορφώσει μια αποτελεσματική αντεπίθεση.

Περίπου 200.000 Ρώσοι πολίτες χρειάστηκε να απομακρυνθούν από τα σπίτια τους μέχρι στιγμής, και ίσως χρειαστεί να αποσπαστούν περισσότερες δυνάμεις της Μόσχας από τους περίπου 500.000 Ρώσους στρατιώτες που βρίσκονται αυτή τη στιγμή εντός της Ουκρανίας για να καταφέρουν να ανταποδώσουν το χτύπημα.

Τελικά, αυτό θα μπορούσε να είναι προς όφελος της Ουκρανίας, δηλώνει ο αντισυνταγματάρχης Μπόχνταν Κροτέβιτς, επικεφαλής του επιτελείου του τάγματος Αζόφτης Ουκρανίας, ο οποίος εδρεύει στο ανατολικό μέτωπο.

«Η επιχείρηση Κουρσκ, είναι πολύ γενναία και τολμηρή ιδέα», είπε. «Αλλά τα προβλήματα στο πεδίο της μάχης δεν εξαφανίστηκαν. Εξαρτάται από τον χρόνο αν θα μπορέσουμε να κρατήσουμε την πρώτη γραμμή στο Κουρσκ. Νομίζω ότι οι Ρώσοι θα αρχίζουν να φέρνουν τις εφεδρικές τους μονάδες από το Ποκρόβσκ στο Κουρσκ».

Συμβολικό χτύπημα

Για τους γνώτσες της ιστορίας, μεταξύ των οποίων και ο ίδιος ο Πούτιν, η ουκρανική επίθεση θεωρείται μεγάλη προσβολή από το Κρεμλίνο, επειδή η πόλη του Κουρσκ συμβολίζει έναν ιστορικό μύθο.

Η Μάχη του Κουρσκ το 1943 σφράγισε τελικά την ήττα, των Ναζιστικών στρατευμάτων μετά το Στάλινγκραντ, όπως εξηγεί ο Γερμανός ιστορικός Ρόμαν Τόπελ.

«Για τη Σοβιετική Ένωση και επίσης για τη σημερινή Ρωσία, το Κουρσκ έχει τεράστια συμβολική σημασία και αυτό συνδέεται φυσικά με τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο οποίος εξακολουθεί να ονομάζεται στη Ρωσία «Μεγάλος Πατριωτικός Πόλεμος», λέει ο Γερμανός ιστορικός, συγγραφέας του βιβλίου «Kursk 1943: The Greatest Battle of the Second World War».

«Σύμφωνα με την επίσημη ρωσική ιστοριογραφία, υπήρξαν τρεις αποφασιστικές μάχες του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου: Αυτές ήταν η Μάχη της Μόσχας το 1941, η Μάχη του Στάλινγκραντ στις αρχές του 1942 και το Κουρσκ το 1943», εξηγεί ο Τόπελ.

Το Κουρσκ έχει επίσης αυτή την τεράστια συμβολική σημασία γιατί θεωρείται η μεγαλύτερη μάχη με τανκς του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς συγκρούστηκαν περισσότερα από 10.000 άρματα μάχης 7.000 αεροσκάφη.

«Μέχρι σήμερα, οι Ρώσοι είναι ιδιαίτερα περήφανοι για το γεγονός ότι κατάφεραν να σταματήσουν τη Βέρμαχτ σε μια καλοκαιρινή επίθεση για πρώτη φορά στο Κουρσκ και να προκαλέσουν στους Ναζί μια βαριά ήττα», εξηγεί ο Τόπελ. Γιατί μέχρι τότε όλοι θεωρούσαν ότι «οι Ρώσοι ήταν ανίκητοι μόνο τον χειμώνα».