Το παιχνίδι εξουσίας τώρα ξεκινά στη Συρία ύστερα από την πτώση του καθεστώτος Άσαντ και την ανάληψη της εξουσίας από τους αντικαθεστωτικούς αντάρτες.
Πολλά είναι τα σενάρια που βλέπουν το φως της δημοσιότητας για το πώς μπορεί να μοιραστεί η πίτα της εξουσίας με κάποια είναι από αυτά να είναι εξαιρετικά ευφάνταστα.
Ένα είναι βέβαιο οι ετερόκλητες δυνάμεις που έδιωξαν το Άσαντ τώρα καλούνται να βρουν κοινό τόπο δεδομένου ότι οι θέσεις τους, αλλά και οι φιλοδοξίες τους έχουν διαφερετική αφετηρία.
Φυσικά τον πρώτο λόγο στις εξελίξεις έχει η ισχυρή ισλαμιστική ομάδα που οδήγησε τους αντάρτες στην εξουσία η Χαγιάτ Ταχρίρ Αλ Σαμς (HTS), υπό τον Αμπού Μοχαμάντ Αλ Τζολάνι, ο οποίος πλέον χρησιμοποιεί το πραγματικό του όνομα Αχμέντ αλ-Σαράα, αντί για το πολεμικό του όνομα σε μία προσπάθεια να δείξει ότι αλλάζουν τα πράγματα.
Αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι είναι ηγέτης μιας οργάνωσης που θεωρείται τρομοκρατική από τον ΟΗΕ καθώς και από τις δυτικές κυβερνήσεις και ο ίδιος πέρασε από τις τάξεις της Αλ Κάιντα, ενισχύοντας τους φόβους για την ανάληψη της εξουσίας από μία απαίδευτη πολιτικά οργάνωση η οποία στο παρελθόν έχει εμφανίσει δείγματα απολυταρχισμού. Επίσης δεν σημαίνει ότι είναι ο μόνος βασικός παίκτης στην ταχέως μεταβαλλόμενη σκηνή της Συρίας.
«Η ιστορία δεν έχει γραφτεί ακόμη», προειδοποιεί η Μαρί Φόρεστιερ, σύμφωνα με το BBC ανώτερη σύμβουλος για τη Συρία στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Ειρήνης. Είναι μια άλλη ομάδα ανταρτών, οι οποίοι κυριαρχούνται από μαχητές του πρώην Ελεύθερου Συριακού Στρατού (FSA), οι οποίοι συνεργάστηκαν στενά με τις δυτικές δυνάμεις στην αρχή της εξέγερσης της Συρίας το 2011, που αναζητά ρόλο.
«Ο κοινός στόχος της πτώσης του καθεστώτος Άσαντ ήταν η κόλλα που κράτησε αυτό το de facto συνασπισμό μαζί», λέει ο Τόμας Ζινό, ειδικός στη Μέση Ανατολή στο Πανεπιστήμιο της Οττάβα.
«Τώρα που ο Άσαντ έχει φύγει, η συνέχιση της ενότητας μεταξύ των ομάδων που τον ανέτρεψαν θα είναι μια πρόκληση», προσθέτει.
Οι ομάδες περιλαμβάνουν μια συμμαχία ομπρέλα των τουρκικών πολιτοφυλακών γνωστή ως ο Συριακός Εθνικός Στρατός που, όπως και η HTS, κυριάρχησε στη βορειοδυτική Συρία. Στο βορειοανατολικό τμήμα, οι ομάδες των Συριακών Αμυντικών Δυνάμεων (SDF), κυρίως των Κούρδων, έχουν επίσης κερδίσει έδαφος και θα είναι αποφασισμένοι να διατηρήσουν τα κέρδη τους.
Αλλά είναι ο φιλόδοξος ηγέτης της HTS που έχει στραμμένα πάνω του τα φώτα της δημοσιότητας. Η ρητορική και η μέχρι τώρα πορεία του βρίσκονται τώρα υπό έλεγχο από τους Σύρους, καθώς και από τις γειτονικές πρωτεύουσες και πολύ πιο πέρα. Ο διοικητής του οποίου η πολιτοφυλακή πρωτοεμφανίστηκε ως θυγατρική της Αλ Κάιντα έσπασε τους δεσμούς με την τζιχαντιστική ομάδα το 2016 και από τότε προσπαθεί να φτιάξει την εικόνα του. Για χρόνια στέλνει συμβιβαστικά μηνύματα στο εξωτερικό τώρα καθησυχάζει τις πολλές μειονοτικές κοινότητες της Συρίας ότι δεν έχουν τίποτα να ανησυχούν.
«Τα μηνύματα του είναι προσεκτικά υποδειγματικά», υποστηρίζει η Φόρεστιερ. «Αλλά δεν μπορούμε να ξεχάσουμε τα τελευταία οκτώ χρόνια της αυταρχικής του διακυβέρνησης και το παρελθόν του», προσθέτει.
Η κυριαρχία της HTS, τόσο μιας πολιτικής όσο και παραστρατιωτικής οργάνωσης, στην συντηρητική επαρχία της Ιντλίμπ χαρακτηρίστηκε από την ίδρυση μιας λειτουργικής διοίκησης που ονομάστηκε Κυβέρνηση της Σωτηρίας, η οποία περιλάμβανε περιορισμένη ελευθερία θρησκείας, αλλά χαρακτηρίστηκε επίσης από καταπιεστικά μέτρα.
Η Τουρκία, η οποία είναι βέβαιο ότι θα διαδραματίσει βασικό ρόλο, έχει τις δικές της ανησυχίες. Η Τουρκία θεωρεί τις SDF ως τρομοκρατική οργάνωση που συνδέεται με την οργάνωση των Κούρδων (PKK) και δεν θα διστάσει να παρέμβει στρατιωτικά και πολιτικά, όπως έχει κάνει εδώ και χρόνια, εάν απειλούνται τα δικά της συμφέροντα.
Τα πέντε σενάρια για τη Συρία
Το πρώτο σενάριο πιθανών εξελίξεων στη Συρία υποδηλώνει τη δημιουργία της Δημοκρατίας της Συρίας ως συμμαχία της αντιπολίτευσης με διάφορες φατρίες.
Αν και μια τέτοια επιλογή δύσκολα μπορεί να πραγματοποιηθεί, θα υποστηριχθεί από την Τουρκία, τη Ρωσία, τις ΗΠΑ, τις ευρωπαϊκές χώρες, καθώς θα επιτρέψει τη διατήρηση της ακεραιότητας της Συρίας, όπως εκτιμά αναλυτής.
Το δεύτερο σενάριο είναι η δημιουργία της Ισλαμικής Δημοκρατίας της Συρίας, με εκπροσώπους της Χαγιάτ Ταχρίρ Αλ Σαμς να αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της νέας εξουσίας. Σε αυτή την περίπτωση η Συρία θα κυβερνηθεί από εκπροσώπους των Σαλαφιστών «που δεν αισθάνονται εχθρότητα εναντίον του Ισραήλ ή των ΗΠΑ».
Πιθανό είναι σύμφωνα με το τρίτο σενάριο, «ένα αντι-Σιιτικό κράτος ελεγχόμενο από το Ισραήλ» με αντίπαλο δέος το Ιράν που θα φέρει το τερματισμό της υλικοτεχνικής και στρατιωτικής υποστήριξης προς την αποδυναμωμένη Χεζμπολάχ.
Ένα άλλο, τέταρτο σενάριο προτείνει τη δημιουργία μιας Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Συρίας υπό αμερικανική ηγεσία, όπως έγινε με τα Βαλκάνια.
Το πέμπτο σενάριο και χειρότερο είναι τη διάσπασή της και την αποσύνθεσή της. Αυτό γιατί αν η αντιπολίτευση και ο διεθνής παράγοντας δεν καταφέρουν να καταλήξουν σε συμφωνία ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία θα ενταθεί και πάλι οδηγώντας στη χώρα σε διάλυση.
