Η Τουρκία επιχειρεί να διευρύνει την περιφερειακή της επιρροή επεκτείνοντας συστηματικά την παρουσία της στη Συρία καθώς προωθεί παράλληλα την αναθεωρητική της ατζέντα.
Είναι πασιφανές ότι ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εκμεταλλεύεται όλα τα οφέλη μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ όπως και των σχέσεων του με την ισλαμιστική οργάνωση Ταχρίρ Αλ-Σαμ, η οποία κατέλαβε την εξουσία στη Συρία.
Η Άγκυρα επιδιώκει όπως προκύπτει από δηλώσεις Τούρκων αξιωματούχων ένα μνημόνιο συνεργασίας με τη Συρία στα πρότυπα της παράνομης τουρκολιβυκής συμφωνίας, «αγνοώντας» την ύπαρξη της Κύπρου.
Τι είναι η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ)
Σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (1982), η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) θεωρείται η θαλάσσια έκταση, εντός της οποίας ένα κράτος έχει δικαίωμα έρευνας ή άλλης εκμετάλλευσης των θαλασσίων πόρων, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής ενέργειας από το νερό και τον άνεμο.
Κατά τον καθηγητή Διεθνών Σχέσεων, Κώστα Υφαντή «η Τουρκία και η Συρία μπορούν νόμιμα να οριοθετήσουν ΑΟΖ, καθώς είναι χώρες που έχουν παρακείμενες ακτές», συνεπώς όπως αναφέρει η οριοθέτηση αυτή καθαυτή δεν είναι μία πράξη που αντίκειται στο Διεθνές Δίκαιο, «δεν είναι ανυπόστατη γεωγραφικά όπως αυτό που έγινε στην περίπτωση της Τουρκίας με τη Λιβύη».
«Να μην αγνοεί τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας»
Ωστόσο, το μεγάλο ζήτημα με την συγκεκριμένη περίπτωση είναι πώς σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο πρέπει να μην αγνοεί τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ο κ. Υφαντής υποστηρίζει πώς «το ιδανικό από πλευράς του Διεθνούς Δικαίου θα ήταν μία τριμερής συζήτηση και οριοθέτηση μεταξύ Τουρκίας, Συρίας, Κύπρου». Μία κίνηση που όπως εκτιμά δεν πρόκειται να συμβεί από την πλευρά της Άγκυρας, καθόσον δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία.
«Εάν παρά ταύτα, η Συρία η οποία αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία συμφωνήσει να παρακάμψει, να την αγνοήσει, τότε θα δημιουργηθεί ένα μεγάλο ζήτημα, πρωτίστως μία νομική διαφορά. Θα υπάρχει ένα τετελεσμένο», αναφέρει στο CNN Greece ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, καθώς το νέο καθεστώς δεν νομιμοποιείται να προχωρά σε τέτοιου είδους διεθνείς συμφωνίες.
Τι μπορεί να κάνει η Λευκωσία
Στην προσπάθεια της Τουρκίας να υφαρπάξει κυπριακή ΑΟΖ, η Λευκωσία εντείνει τις διπλωματικές και πολιτικές κινήσεις προκειμένου να αποτρέψει την υλοποίηση των τουρκικών επεκτατικών βλέψεων. Ο κ. Υφαντής βάζει στην εξίσωση μία ακόμη διάσταση την πιθανότητα «η κυπριακή κυβέρνηση να προσεγγίσει το νέο καθεστώς και να ζητήσει σε περίπτωση που ξεκινήσουν τέτοιου είδους συζητήσεις με την Τουρκία να συμμετέχει και αυτή ή να ζητήσει να οριοθετήσει το κομμάτι που της αναλογεί κατευθείαν με τη Συρία».
Σε περίπτωση που τελικά η Άγκυρα προχωρήσει σε ένα τουρκοσυριακό σύμφωνο στα πλαίσια του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου τότε σύμφωνα με τον καθηγητή Διεθνών Σχέσεων η κυπριακή και η ελληνική διπλωματία θα πρέπει να κινητοποιηθούν στέλνοντας ένα πολύ έντονο και ξεκάθαρο μήνυμα προς τη Συρία ότι σε αυτή την περίπτωση δεν είναι ότι θα βρεθεί απέναντι στην Κυπριακή Δημοκρατία και δευτερευόντως στην Ελλάδα θα βρει απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Το μεγάλο «αγκάθι» του τουρκολιβυκού μνημονίου
Το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο παραμένει μεγάλο «αγκάθι», καθώς είναι διαρκής ο κίνδυνος υλοποίησης του τη στιγμή που Τούρκοι αξιωματούχοι σπεύδουν να το υπερασπίζονται σε κάθε ευκαιρία.
Σύμφωνα με τον κ. Υφαντή, η Άγκυρα έχει προσπαθήσει να «νομιμοποιήσει» το έκνομο μνημόνιο προσεγγίζοντας την Αίγυπτο, σε μία προσπάθεια να παρακάμψει την Ελλάδα και την Κυπριακή Δημοκρατία στην Ανατολική Μεσόγειο, ωστόσο αναφέρει πώς «δεν τα έχει καταφέρει μέχρι τώρα».
Την ίδια στιγμή, η Ελλάδα έχει προχωρήσει σε μερική οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο και σε πολύ μεγάλο βαθμό έχει επικαλύψει το τουρκολιβυκό μνημόνιο, ενώ καθοριστικό ρόλο έχει παίξει και η κίνηση του Καΐρου να προχωρήσει μονομερώς σε κήρυξη ΑΟΖ στα αιγυπτιακόλιβυκά σύνορα, αγνοώντας την εν λόγω συμφωνία μεταξύ Άγκυρας και Τρίπολης.
«Εδώ που είμαστε σήμερα δεν ξέρω τι περιθώρια έχει η Τουρκία. Το μόνο που θα μπορούσε να προσδοκά η Τουρκία είναι η Αίγυπτος να αλλάξει γνώμη, να αποχωρούσε από τη συμφωνία για ΑΟΖ με την Ελλάδα και να προχωρούσε σε οριοθέτηση με την Τουρκία «σεβόμενη» το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Είναι ένα ελάχιστα πιθανό ενδεχόμενο», εκτιμά ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων.
Οι συμφωνίες της Ελλάδας με Αίγυπτο και Ιταλία για ΑΟΖ
Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα έχει συνάψει ήδη δύο συμφωνίες για την οριοθέτηση της ΑΟΖ, με Ιταλία και Αίγυπτο.
Στις 6 Αυγούστου 2020, υπεγράφη στο Κάιρο η συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου για μερική οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, αναχαιτίζοντας την παράνομη συμφωνία Άγκυρας -Τρίπολης. Είχε προηγηθεί στις 9 Ιουνίου του 2020, η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας. Ήταν η πρώτη συμφωνία που υπέγραψε η Αθήνα για ΑΟΖ στη βάση της UNCLOS δηλαδή την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών βάσει διμερών συμφωνιών.
«Με την Ιταλία και με την Αίγυπτο επεκτείνεται η ελληνική κυριαρχία και κατοχυρώνονται τα κυριαρχικά δικαιώματα σε περιοχές οριοθετημένες» αναφέρει ο κ. Υφαντής. Εστιάζει ακόμη στο ότι η Ελλάδα στέλνει «ένα μήνυμα για το πώς στη βάση του Διεθνούς Δικαίου και σε απόλυτη συμφωνία με τις προβλέψεις του Δικαίου της Θάλασσας γίνονται οι οριοθετήσεις» εν αντιθέσει με τη συμφωνία που υπέγραψαν Τουρκία και Λιβύη.
Στην περίπτωση της Ιταλίας «κατοχυρώνεται και η κυριαρχία με την επέκταση στα 12 ν.μ . Άρα έχουμε μία μεγέθυνση της ελληνικής επικράτειας στη θάλασσα αλλά και την κατοχύρωση των κυριαρχικών δικαιωμάτων στην Αδριατική», καταλήγει ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων.
