Τα χταπόδια μπορούν να χτίσουν τον επόμενο πολιτισμό λέει βιολόγος του Πανεπιστημίου Οξφόρδης

Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι τα είδη που κατοικούν στον πλανήτη Γη έχουν ήδη υποστεί πέντε μαζικές εξαφανίσεις, ενώ κάποιοι αναφέρουν πως βρισκόμαστε ήδη στην μέση ενός ακόμη αφανισμού. Επιστήμονες λένε ότι αν αυτό το σενάριο επαληθευτεί, διάδοχοι των ειδών που θα αφανιστούν, θα μπορούσαν να είναι τα χταπόδια, τα οποία ζουν στα βάθη του ωκεανού.

Σύμφωνα με επιστημονικό άρθρο στο Nature, το 50% των ειδών θα μπορούσε να χαθεί μέχρι το 2080, αν οι άνθρωποι δεν περιορίσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και την αποψίλωση των δασών. Σε περίπτωση που οι πληροφορίες αυτές επαληθευτούν, τότε ποια είδη θα μπορούσαν να είναι οι διάδοχοι των ειδών που θα αφανιστούν.

«Υπάρχουν πολλά είδη χταποδιών που μπορούν να επιβιώσουν»

Σύμφωνα με τον βιολόγο Tim Coulson, Ph.D., ο οποίος ερευνά την οικολογία και την εξέλιξη στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, οι απροσδόκητοι διάδοχοί μας μπορεί να είναι τα χταπόδια. «Υπάρχουν πάρα πολλά είδη χταποδιών, όχι ένα είδος, όπως οι άνθρωποι, που ζουν στα βάθη των ωκεανών», προσθέτει ο Coulson.

Αν και αυτή η ιδέα μπορεί να φαίνεται απίθανη εκ πρώτης όψεως, δεν θα ήταν η πρώτη φορά που ένα είδος που ζει στον ωκεανό εκμεταλλεύεται την εξαφάνιση ενός είδους της ξηράς για να προσαρμοστεί και να εξελιχθεί. Στην πραγματικότητα, με αυτόν ακριβώς τον τρόπο επιβίωσαν οι πρόγονοι των θηλαστικών, λέει ο Andrew Whiten, Ph.D., καθηγητής ζωολογίας και ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του St. Andrews.

Πλεονεκτήματα

«Τα χταπόδια έχουν επίσης ήδη μια σειρά από πλεονεκτήματα που θα μπορούσαν να τα προετοιμάσουν για την ανάπτυξη πιο προηγμένης νοημοσύνης», λέει ο Coulson. Για παράδειγμα, ορισμένα είδη χταποδιών έχουν παρατηρηθεί να χρησιμοποιούν εργαλεία στην άγρια φύση, όπως να μεταφέρουν κελύφη καρύδας ως μορφή πανοπλίας και καταφυγίου, και έχουν χρησιμοποιήσει εργαλεία για να λύσουν λαβύρινθους σε εργαστηριακό περιβάλλον.

Ο Coulson λέει ότι χταπόδια σε αιχμαλωσία έχουν παρατηρηθεί ακόμη και να δραπετεύουν από τις δεξαμενές τους για να «επισκεφθούν» άλλα χταπόδια σε κοντινές δεξαμενές.

«Το είδος της νοημοσύνης που το καθιστά αυτό δυνατό είναι λίγο διαφορετικό από το πώς φανταζόμαστε την ανθρώπινη νοημοσύνη», λέει ο Andy Dobson, Ph.D., καθηγητής οικολογίας και εξελικτικής βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Princeton. Αντίθετα, η νοημοσύνη ενός χταποδιού μπορεί να μοιάζει σχεδόν περισσότερο με υπολογιστή.

«Έχουν εξελιγμένο νευρικό σύστημα»

«Τα χταπόδια φαίνεται να έχουν ιδιαίτερα εξελιγμένο νευρικό σύστημα, αν και δεν είμαι σίγουρος ότι θα αποκαλούσαμε την πυκνή συγκέντρωση νευρώνων που συνδέουν τα οκτώ άκρα και τα τεράστια μάτια τους ως εγκέφαλο, [είναι] περισσότερο ένα τεράστιο κέντρο επεξεργασίας δεδομένων», λέει ο Ντόμπσον.

Πρόσθεσε ότι «Η νοημοσύνη τους προέρχεται από το γεγονός ότι έχουν πολλά άκρα και δύο τεράστια μάτια για να αντιλαμβάνονται το περιβάλλον τους». Αν και τα χταπόδια δεν είναι τα μόνα είδη που επιδεικνύουν υψηλά επίπεδα νοημοσύνης, ο Coulson λέει ότι η επιδεξιότητα είναι ένα βασικό χαρακτηριστικό που κάνει τα χταπόδια να ξεχωρίζουν.

«Τα χταπόδια θα ανέπτυσσαν πολιτισμούς στον ωκεανό»

Σε αντίθεση με τους ανθρώπους, τα χταπόδια δεν έχουν σπόνδυλους και πιθανότατα θα ανέπτυσσαν πολιτισμούς στον ωκεανό αντί για τη στεριά. Αλλά για να αναπτύξουν μια μητρόπολη χταποδιών, ο Coulson λέει ότι θα πρέπει πρώτα να αξιοποιήσουν μια πηγή φθηνής ενέργειας.

Για τα χταπόδια που ζουν σε παράκτιες περιοχές, ο Coulson προτείνει ότι αυτό μπορεί να είναι εφικτό με την αξιοποίηση της παλιρροιακής ενέργειας. «Τα χταπόδια των βαθιών θαλασσών μπορεί επίσης να είναι σε θέση να αξιοποιήσουν ενέργεια από υδροθερμικές πηγές, αλλά αυτό θα αποδειχθεί μάλλον πιο δύσκολο», λέει.

Δυστυχώς, είναι επίσης πολύ πιθανό ότι ο ανθρώπινος αντίκτυπος στα χταπόδια θα περιορίσει τις εξελικτικές τους πιθανότητες ευθύς εξαρχής, λέει ο Ντόμπσον. Η ρύπανση, η υπερθέρμανση των ωκεανών, η υπεραλίευση και τα μικροπλαστικά μπορεί να έχουν ήδη προκαλέσει βλάβες στα χταπόδια που δεν κατανοούμε ακόμη πλήρως, λέει. Αν όχι τα χταπόδια, τότε ο Ντόμπσον λέει ότι οι νηματώδεις μπορεί να αναδειχθούν ως ο απίθανος νικητής της έκτης μαζικής εξαφάνισης της Γης.