Τι πυρηνικά όπλα έχει η Ρωσία και πώς συγκρίνεται με τα οπλοστάσια των άλλων χωρών

Η Ρωσία κατέχει το μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο του κόσμου, χωρίς, ωστόσο, να το έχει χρησιμοποιήσει ποτέ.

Η τρομακτική αυτή συζήτηση άνοιξε εκ νέου μετά από την απόφαση της Ουάσινγκτον να επιτρέψει τελικώς στην Ουκρανία να χρησιμοποιήσει ATACMS κατά της Ρωσίας –«πράσινο φως» που ήρθε τελικά μετά από αρκετές αρνήσεις από πλευράς του Τζο Μπάιντεν.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι ο Αμερικανός πρόεδρος «ζυγίζει» εδώ και καιρό πώς θα επηρεάσει η χρήση τέτοιων όπλων την εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία, με το επίσημο αφήγημα του Λευκού Οίκου να υποστηρίζει ότι αποφάσισε τελικά να πει το «ναι» λόγω της ανάπτυξης στρατιωτών από τη Βόρεια Κορέα στην περιφέρεια Κουρσκ.

Η Μόσχα εξέφρασε ξεκάθαρα την οργή της και απάντησε άμεσα με τη χρήση ενός «πειραματικού» πυραύλου μεσαίου βεληνεκούς, ο οποίος δεν είχε χρησιμοποιηθεί ποτέ ξανά στο πεδίο.

Tο Κρεμλίνο βρήκε, επίσης, την κατάλληλη ευκαιρία για να ανακοινώσει επικαιροποιήσεις του πυρηνικού της δόγματος, που βρίσκονται στα «σκαριά» εδώ και μήνες.

Τι πυρηνικά όπλα κατέχει, όμως, η Ρωσία;

Και πόσο γρήγορα μπορεί να τα χρησιμοποιήσει;

Το παγκόσμιο πυρηνικό οπλοστάσιο σε αριθμούς

Οι εννέα πυρηνικές δυνάμεις του κόσμου εκτιμάται ότι κατέχουν συνολικά 12.100 πυρηνικές κεφαλές, με το 88% αυτών να ανήκουν στη Ρωσία και τις ΗΠΑ.

Περίπου 9.585 εξ αυτών είναι ενεργές ενώ οι υπόλοιπες έχουν αποσυρθεί και αναμένουν να αποσυναρμολογηθούν.

Η Ρωσία, που κληρονόμησε τα πυρηνικά όπλα της Σοβιετικής Ένωσης, διαθέτει τη μεγαλύτερη αποθήκη πυρηνικών κεφαλών στον κόσμο.

Με βάση τα στοιχεία της Ομοσπονδίας Αμερικανών Επιστημόνων (FAS) για το 2024, ο Βλαντιμίρ Πούτιν ελέγχει συνολικά περί τις 5.580 πυρηνικές κεφαλές, με 4.380 εξ αυτών να είναι ενεργές.

Άλλες 1.200 έχουν αποσυρθεί και αναμένουν να αποσυναρμολογηθούν από εξειδικευμένο προσωπικό.

Τα ίδια στοιχεία δείχνουν ότι 1.549 πυρηνικές κεφαλές έχουν αναπτυχθεί σε στρατηγικά σημεία.

Η πραγματικότητα που κρύβεται πίσω από τους αριθμούς είναι πως η Ρωσία έχει τη δυνατότητα να καταστρέψει τον κόσμο -όχι μόνο μια φορά, αλλά αρκετές.

Το ίδιο φυσικά ισχύει για τις ΗΠΑ, που επίσης διατηρούν ένα εκτεταμένο πυρηνικό οπλοστάσιο.

H Αμερική φαίνεται να κατέχει συνολικά 5.044 πυρηνικές κεφαλές, με 3.748 να είναι ενεργές, ενώ 2.000 έχουν «συνταξιοδοτηθεί» και αναμένεται να καταστραφούν.

Αυτό που έχει σημασία, όμως, ότι 1.419 από αυτές έχουν αναπτυχθεί.

Κατά τη διάρκεια του «Ψυχρού Πολέμου», η Σοβιετική Ένωση είχε στην κατοχή της περί τις 40.000 πυρηνικές κεφαλές ενώ οι ΗΠΑ δεν ξεπέρασαν ποτέ τις 30.000.

Τρίτη μεγαλύτερη πυρηνική δύναμη του κόσμου είναι η Κίνα, με 500 πυρηνικές κεφαλές ενώ ακολουθεί η Γαλλία με 290, η Βρετανία με 225, η Ινδία με 172, το Πακιστάν με 170, το Ισραήλ με 90 και η Βόρεια Κορέα με 50.

Παρότι το παγκόσμιο πυρηνικό οπλοστάσιο μειώνεται -με βάση τους αριθμούς- ωστόσο αυτό γίνεται με πιο αργούς ρυθμούς σε σύγκριση με παλαιότερα. Επιπλέον αυτή η μείωση δείχνει να οφείλεται αποκλειστικά στο ότι ΗΠΑ και Ρωσία αποσύρουν ακόμα το πεπαλαιωμένο οπλοστάσιό τους.

Σε αντίθεση με το γενικό παγκόσμιο οπλοστάσιο, ο αριθμός των πυρηνικών κεφαλών που αναπτύσσονται έχει αρχίσει να αυξάνεται ξανά, κυρίως λόγω της Κίνας, της Ινδίας, της Βόρειας Κορέας, του Πακιστάν, της Βρετανίας και ενδεχομένως της Ρωσίας.

Οι ΗΠΑ μειώνουν σταδιακά τα αποθέματά τους ενώ η Γαλλία και το Ισραήλ δεν εμφανίζουν αυξομειώσεις.

H Συνθήκη New START και η αποχώρηση της Ρωσίας

Η Συνθήκη New START υπεγράφη το 2010 από τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα και τον Ρώσο ομόλογό του Ντμίτρι Μεντβέντεφ και ορίζει ανώτατο όριο στρατηγικών πυρηνικών κεφαλών που μπορούν να αναπτύξουν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία.

Βάσει της συμφωνίας, οι ΗΠΑ και η Ρωσία δεσμεύτηκαν να μειώσουν τις αναπτυγμένες πυρηνικές κεφαλές (με ανώτατο όριο τις 1.550 η καθεμία) και να περιορίσουν τον αριθμό των πλατφορμών εκτόξευσης, όπως οι διηπειρωτικοί βαλλιστικοί πύραυλοι, σε 700 ή λιγότερους.

Όπως προαναφέρθηκε, οι ΗΠΑ έχουν αναπτύξει 1.419 πυρηνικές κεφαλές και η Ρωσία 1.549.

Η Ρωσία αποσύρθηκε από τη συνθήκη τον Φεβρουάριο του 2023, ωστόσο και οι δύο πλευρές συμφώνησαν να διατηρήσουν τα προβλεπόμενα όρια μέχρι το 2026.

Θα αποκτήσει και άλλα πυρηνικά η Ρωσία;

Στην έκθεση «Αξιολόγηση της Πυρηνικής Στάσης» του 2022, οι ΗΠΑ σημείωναν ότι η Ρωσία και η Κίνα επεκτείνουν και εκσυγχρονίζουν τις πυρηνικές τους δυνατότητες, όπως γράφει το πρακτορείο Reuters.

«Παρότι οι δηλώσεις και η απειλητική ρητορική της Ρωσίας προκαλούν μεγάλη ανησυχία, το πυρηνικό οπλοστάσιο και οι επιχειρήσεις έχουν αλλάξει ελάχιστα από τις εκτιμήσεις του 2023, πέραν αυτής της προσπάθειας εκσυγχρονισμού» τονίζει σε φετινή του ανάλυση για τις ρωσικές δυνάμεις το FAS.

«Στο μέλλον, ωστόσο, ο αριθμός των πυρηνικών κεφαλών που έχουν αναπτυχθεί στις ρωσικές δυνάμεις μπορεί να αυξηθεί, καθώς οι πύραυλοι μιας κεφαλής ενδεχομένως να αντικατασταθούν με πυραύλους πολλαπλών κεφαλών» τονίζεται επίσης.

Προσώρας παραμένει ασαφές εάν οι δυτικές κυρώσεις των τελευταίων ετών έχουν κάποιο αντίκτυπο στην ανάπτυξη πυρηνικών όπλων της Ρωσίας.

Τι είναι το πυρηνικό δόγμα της Ρωσίας

To πυρηνικό δόγμα της Ρωσίας υπεγράφη από τον Πούτιν το 2020 και αποτελεί ένα «σχεδιάγραμμα» για το πότε μπορεί η κυβέρνηση να χρησιμοποιήσει το πυρηνικό της οπλοστάσιο.

Από το 2022, όταν και η Ρωσία εισέβαλε στα ουκρανικά εδάφη, το Κρεμλίνο έχει απειλήσει αρκετές φορές τη Δύση με χρήση πυρηνικών όπλων -κάτι που ωστόσο δεν έχει αποτρέψει τους συμμάχους του Κιέβου από την αποστολή εξοπλισμού και προηγμένων οπλικών συστημάτων δισεκατομμυρίων ευρώ στην Ουκρανία.

Το ανανεωμένο πυρηνικό δόγμα περιγράφει τα πυρηνικά όπλα ως «μέσο αποτροπής», σημειώνοντας παράλληλα ότι η χρήση τους είναι ένα «ακραίο και απαραίτητο μέτρο».

Προβλέπει, παράλληλα, ότι η Ρωσία «καταβάλλει όλες τις απαραίτητες προσπάθειες για να μειώσει την πυρηνική απειλή και να αποτρέψει την επιδείνωση των διακρατικών σχέσεων που θα μπορούσαν να προκαλέσουν στρατιωτικές συγκρούσεις, συμπεριλαμβανομένων των πυρηνικών».

Η πυρηνική αποτροπή στοχεύει στη διασφάλιση της «κυριαρχίας και της ακεραιότητας του κράτους», στην αποτροπή ενός πιθανού εχθρού ή «σε περίπτωση στρατιωτικής σύγκρουσης, στην αποτροπή κλιμάκωσης των εχθροπραξιών και στην αναστολή τους υπό συνθήκες αποδεκτές για τη Ρωσική Ομοσπονδία», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά το έγγραφο.

«Η πυρηνική αποτροπή έχει ως στόχο να διασφαλίσει ότι οποιοσδήποτε πιθανός εχθρός αντιλαμβάνεται το αναπόφευκτο της τιμωρίας σε περίπτωση επίθεσης κατά της Ρωσίας και των συμμάχων της», τονίζεται επίσης χαρακτηριστικά.

Η ελαφρώς «θολή» διατύπωση του εγγράφου είναι εσκεμμένη, με στόχο να κρατά σε εγρήγορση της Δύση -ιδιαίτερα τώρα που προβλέπει πυρηνική απάντηση μετά από «συμβατικό» χτύπημα σε εδάφη της- και να επιτρέπει στον Βλαντιμίρ Πούτιν να ελιχθεί.

Πότε απαντά με χρήση πυρηνικών η Ρωσία

Το δόγμα προβλέπει ότι η Μόσχα μπορεί να χρησιμοποιήσει όπλα «ως απάντηση στη χρήση πυρηνικών ή άλλων ειδών όπλων μαζικής καταστροφής» εναντίον της Ρωσίας ή των συμμάχων της αλλά και «σε περίπτωση επίθεσης εναντίον της Ρωσίας και της Λευκορωσίας με συμβατικά όπλα, που απειλούν την κυριαρχία ή/και την εδαφική τους ακεραιότητα».

Το έγγραφο ξεκαθαρίζει επίσης:

«Οποιαδήποτε επίθεση μιας μη πυρηνικής δύναμης κατά της Ρωσίας, με τη στήριξη μιας πυρηνικής δύναμης, θα θεωρηθεί “κοινή επίθεση” κατά της χώρας».

Χρήση πυρηνικών όπλων προβλέπεται, επίσης, και στα εξής σενάρια

• Σε περίπτωση που υπάρχουν αξιόπιστες πληροφορίες για την εκτόξευση βαλλιστικών πυραύλων με στόχο τη Ρωσία ή τους συμμάχους της.

• Εάν πυρηνικά ή άλλα όπλα μαζικής καταστροφής χτυπήσουν ρωσικά εδάφη ή τους συμμάχους της χώρας ή χρησιμοποιηθούν για επίθεση κατά στρατιωτικών μονάδων ή εγκαταστάσεων στο εξωτερικό.

• Εάν ο αντίκτυπος σε καίριας σημασίας κυβερνητικές ή στρατιωτικές εγκαταστάσεις της Ρωσίας θα μπορούσε να υπονομεύσει τη δυνατότητα μιας πυρηνικής απάντησης.

• Εάν επίθεση εναντίον της Ρωσίας ή της Λευκορωσίας, με χρήση συμβατικών όπλων, εγείρει κρίσιμη απειλή για την κυριαρχία και την εδαφική τους ακεραιότητα.

• Εάν υπάρχουν αξιόπιστες πληροφορίες ότι έχει απογειωθεί μαχητικό ή έχουν εκτοξευθεί πύραυλοι τύπου κρουζ, drones, υπερηχητικοί πύραυλοι ή άλλα ιπτάμενα οχήματα και αυτά έχουν παραβιάσει το ρωσικό εναέριο χώρο.

Μόνο ο Πούτιν μπορεί να πατήσει το κουμπί

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν είναι ο μοναδικός που μπορεί να… πατήσει το κουμπί για χρήση πυρηνικών όπλων.

Ο «πυρηνικός χαρτοφύλακας» ή «Cheget», όπως ονομάζεται στα ρωσικά, είναι πάντα με τον Ρώσο πρόεδρο.

Τέτοιες «βαλίτσες» έχουν, σύμφωνα με πληροφορίες, και ο Ρώσος υπουργός Άμυνας Αντρέι Μπελοούσοφ και ο Βαλέρι Γκεράσιμοφ, αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των Ενόπλων Δυνάμεων της Ρωσίας.

Επί της ουσίας, ο «χαρτοφύλακας» αυτός αποτελεί σύνδεσμο μεταξύ του προέδρου και των επικεφαλής των Ενόπλων Δυνάμεων και από εκεί με τις πυραυλικές δυνάμεις, μέσω του άκρως απόρρητου ηλεκτρονικού δικτύου διοίκησης και ελέγχου «Kazbek».

Σε περίπτωση που η Ρωσία βρεθεί αντιμέτωπη με επίθεση ο Πούτιν μπορεί, μέσω του «πυρηνικού χαρτοφύλακα», να απαντήσει με χρήση πυρηνικών, όπου και αν βρίσκεται.

Η Ρωσία δεν έχει ανακοινώσει τίποτα για αυτό το σύστημα (ή τις ανανεώσεις του από τη σοβιετική εποχή), οπότε οι δυνατότητές του παραμένουν άγνωστες.