Το καλό, το κακό και το αδιανόητο σενάριο για τη Μέση Ανατολή – Αναλύει ο καθηγητής Π. Πετράκης

«Εάν το Τελ Αβίβ χτυπήσει πετρελαϊκές εγκαταστάσεις, δεν αποκλείεται το Ιράν να απαντήσει με ένα επίσης βίαιο τρόπο και να απειληθεί η ναυσιπλοΐα στα στενά του Ορμούζ», αναφέρει.

Εξηγεί πως πρόκειται για το μοναδικό πέρασμα στον Περσικό Κόλπο, από όπου διακινείται πάνω από το 25% του πετρελαίου που μεταφέρεται μέσω θαλάσσης παγκοσμίως και το 30% των φορτίων υγροποιημένου φυσικού αέριου.

Η Σαουδική Αραβία, το Ιράκ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κουβέιτ και το Κατάρ στέλνουν φορτία μέσω της βασικής υδάτινης οδού.

Ο έμπειρος οικονομολόγος εκτιμά συνεπώς, πως μια τέτοια επίθεση στα στενά του Ορμούζ, θα έθιγε τον εφοδιασμό της παγκόσμιας αγοράς με πετρέλαιο.

Κίνδυνος οπισθοδρόμησης της παγκόσμιας οικονομίας

Κατά τον κ. Πετράκη ένα τέτοιο σενάριο θα είχε ως αποτέλεσμα τα αυξήσεις των τιμών λόγου χάρη να φτάσει «110 -120 το Μπρεντ που σημαίνει πληθωρισμός που σημαίνει μία οπισθοδρόμηση της παγκόσμιας οικονομίας σοβαρού μεγέθους. Αυτός είναι ο πραγματικός ουσιαστικός κίνδυνος».

«Τώρα μην συζητάμε ότι ενδεχομένως εμπλακούν σε μία πυρηνική διαμάχη ή οτιδήποτε άλλο, διότι βεβαίως και αυτό καταλαβαίνει κανείς ότι οδηγεί τον κόσμο αλλού», σχολιάζει ο ομότιμος καθηγητής χωρίς να μπαίνει καν σε παραπέρα αναλύσεις για το τι θα σήμαιμε μια πυρηνική εμπλοκή.

Ο κινεζικός παράγοντας και οι Ηνωμένες Πολιτείες

Για ενδεχόμενο πλήγμα του Ισραήλ σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις, ο κ. Πετράκης αναφέρει ότι καθώς η παγκόσμια οικονομία συνεχίζει να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πετρέλαιο, αναμένεται «αύξηση αβεβαιότητας, αύξηση κινδύνου και αύξηση τιμών».

Επισημαίνει τον παράγοντα «Κίνα» που όπως αναφέρει προσπαθεί να πετάξει από πάνω της το φόβο της ύφεσης δίνοντας πολύ ψηλές ενισχύσεις στην εσωτερική οικονομία, ενώ όπως αναφέρει είναι «εξαρτώμενη απολύτως από τον εφοδιασμό σε πετρέλαιο στην περιοχή».

Για τις ΗΠΑ ο κ. Πετράκης επισημαίνει ότι αφενός έχουν ευθύνη για την κανονική λειτουργία της παγκόσμιας οικονομίας, αφετέρου ως χώρα διαθέτουν το δικό τους πετρέλαιο αλλά και Shale gas (σχιστολιθικό αέριο).

«Άρα, θα υπάρξει μία ομάδα συμφερόντων στις ΗΠΑ η οποία θα ευνοηθεί από τις εξελίξεις. Οι επιπτώσεις θα είναι μεικτές. Δυστυχώς έχουμε μία συγκυρία ιδιόρρυθμη, η οποία έχει να κάνει με την ημερομηνία των αμερικανικών εκλογών (…) δεν είναι σε θέση οι ΗΠΑ να αντιδράσουν κατά τρόπο αποφασιστικό σ’ όλη αυτή όλη τη διαμάχη», σημειώνει χαρακτηριστικά.

Το θετικό σενάριο που θα οδηγούσε ακόμα και σε μείωση τιμών στο πετρέλαιο

Τι θα συμβεί ωστόσο σε περίπτωση που το Ισραήλ περιορίσει τα πλήγματα στον νότιο Λίβανο;

Τότε «δεν αποκλείεται να υπάρχει και μία θετική εξέλιξη ακόμη κι απομείωσης της τιμής του πετρελαίου», εκτιμά ο κ. Πετράκης.

Ολόκληρη η συνέντευξη του Παναγιώτη Πετράκη στο CNN Greece

Ποιες είναι οι άμεσες επιπτώσεις για την Ελλάδα από την κλιμάκωση στην Μέση Ανατολή;

Η απάντηση στην ερώτηση αυτή θα εξαρτηθεί από τον τρόπο με τον οποίο οι Iσραηλινοί θα επιλέξουν να απαντήσουν στο Ιρανούς, εάν απαντήσουν βεβαίως. Διότι πλέον αρχίζει να διαφαίνεται μία προοπτική θετική -ο Θεός να την κάνει θετική βεβαίως, ότι έχοντας στραμμένη την προσοχή τους στο νότιο Λίβανο και αν κατά κάποιο τρόπο απομακρύνουν το πρόβλημα της Χεζμπολάχ από τα βόρεια σύνορα τους, ενδεχομένως να επιλέξουν να μην κάνουν μία πολύ βαριά επίθεση στο Ιράν.

Εάν όμως κάνουν κι αν αυτό περιλάβει ζωτικές εγκαταστάσεις των Ιρανών και ειδικότερα πετρελαϊκού χαρακτήρα, δεν θέλω να σκέφτομαι και να συζητάμε για πυρηνικά, θέλω να ελπίζω ότι αυτό είναι εκτός εικόνας. Εάν όμως περιλαμβάνει πετρελαϊκές εγκαταστάσεις είναι ενδεχόμενο το Ιράν να απαντήσει με ένα επίσης βίαιο τρόπο και να απειληθεί η ναυσιπλοΐα στα στενά του Ορμούζ. Αυτό είναι το κρίσιμο θέμα, διότι αυτό σημαίνει μία μείωση της διάθεσης πετρελαίου παγκοσμίως.

Μπορεί να μην είμαστε στην εποχή του 1970 που είχαμε μία απόλυτη εξάρτηση από το πετρέλαιο, αλλά σαν πρώτη παγκόσμια οικονομία έχουμε. Αυτό πρακτικά θα σημαίνει ότι θα αυξηθούν οι τιμές του πετρελαίου. Μπορεί να φτάσει το πετρέλαιο 110 -120 το Μπρεντ που σημαίνει πληθωρισμός που σημαίνει μία οπισθοδρόμηση της παγκόσμιας οικονομίας σοβαρού μεγέθους. Αυτός είναι ο πραγματικός ουσιαστικός κίνδυνος.

Τώρα μην συζητάμε ότι ενδεχομένως εμπλακούν σε μία πυρηνική διαμάχη ή οτιδήποτε άλλο, διότι βεβαίως και αυτό καταλαβαίνει κανείς ότι οδηγεί τον κόσμο αλλού…

Συνεπώς η προσοχή μας είναι στραμμένη ειδικά στο ζήτημα των αντιποίνων από το Ισραήλ και των πιθανών αντί-αντιποίνων από το Ιράν και ο φόβος είναι βεβαίως να θιγεί ο εφοδιασμός της παγκόσμιας αγοράς με πετρέλαιο και εκεί επικεντρώνεται η προσοχή μας. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα έχουμε αυτή την έκταση που συζητάμε.

Θα ήθελα να εστιάσουμε στην διεθνή οικονομία. Πώς και πόσο κινδυνεύει;

Η παγκόσμια οικονομία συνεχίζει να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την παροχή πετρελαίου. Κατόπιν τούτου εξαρτώμεθα και από τον εφοδιασμό τον οποίον έχουμε από την περιοχή διότι αν και θιγεί το Ιράν, δεν ξέρω αν η Σαουδική Αραβία θα συνεχίσει να εφοδιάζει κανονικά. Σίγουρα όμως όλα αυτά για να είμαστε σαφείς θα έχουν αύξηση αβεβαιότητας, αύξηση κινδύνου, αύξηση των τιμών.

Είναι κάτι το οποίο μπορεί να φτάσει στο σημείο να επηρεάσει την Κίνα, μία Κίνα η οποία αυτή τη στιγμή προσπαθεί να πετάξει από πάνω της το φόβο της ύφεσης δίνοντας πολύ ψηλές ενισχύσεις στην εσωτερική οικονομία, αλλά εξαρτώμενη απολύτως από τον εφοδιασμό σε πετρέλαιο στην περιοχή. Καταλαβαίνει κανείς ότι όλη προσπάθεια αυτή βρίσκεται σε κίνδυνο. Άρα, αν η Κίνα θιγεί, θα έχουμε ένα αξιόλογο πρόβλημα πάλι στην λειτουργία της παγκόσμιας οικονομίας.

Δεν είναι μόνο η Κίνα πίσω από αυτή την ιστορία αλλά είναι και η Ευρώπη.

Οι Αμερικάνοι βρίσκονται σε μία διπλή φάση. Αφενός έχουν μία ευθύνη να λειτουργεί κανονικά η παγκόσμια οικονομία, διότι έχουν εξαγωγές, διότι εξαρτώνται. Από την άλλη μεριά, έχουν και πετρέλαιο έχουν και Shale gas (σχιστολιθικό αέριο), το οποίο βρίσκεται στην ξηρά, όχι σε κοιτάσματα στη θάλασσα. Άρα, θα υπάρξει μία ομάδα συμφερόντων στις ΗΠΑ η οποία θα ευνοηθεί από τις εξελίξεις. Οι επιπτώσεις θα είναι μεικτές. Δυστυχώς έχουμε μία συγκυρία ιδιόρρυθμη, η οποία έχει να κάνει με την ημερομηνία των αμερικανικών εκλογών. Όλα αυτά δημιουργούν μια δύσκολη κατάσταση και δεν είναι σε θέση οι ΗΠΑ να αντιδράσουν κατά τρόπο αποφασιστικό σ’ όλη αυτή τη διαμάχη. Αν μπορούσαν, διότι ξέρετε πολύ καλά ότι δυνατότητα τους να επηρεάζουν καθοριστικά τα παγκόσμια πράγματα, θα έχει περιοριστεί αρκετά.

Και όλη αυτή η ανάλυση ισχύει με την προϋπόθεση ότι οι συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή δεν θα ”ανέβει” επίπεδο. Τώρα βρίσκεται στο πορτοκάλι. Εάν δεν πάει στο κόκκινο, είτε με τη μορφή της πυρηνικής εμπλοκής, είτε με τη μορφή ολοκληρωτικού πολέμου χερσαίας μορφής, διότι εκεί πραγματικά θα χρειαστεί να μιλήσουμε ξανά για μία νέα ανάλυση. Μιλάμε για την προοπτική των συγκρούσεων όπως διαφαίνεται αυτή τη στιγμή και όπως βλέπετε και το περιβάλλον που σας περιέγραψα δεν είναι θετικό.

Από την άλλη μεριά, εάν το Ισραήλ περιοριστεί στο νότιο Λίβανο τότε δεν αποκλείεται να υπάρχει και μία θετική εξέλιξη ακόμη κι απομείωσης της τιμής του πετρελαίου διότι δεν φαίνεται να απειλείται η περιοχή που σας έλεγα προηγουμένως.

Θεωρείτε πώς η Δύση είναι καλύτερα προετοιμασμένη μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022;

Όσον αφορά την σχέση της με τη Ρωσία προετοιμάζεται, θα έλεγα. Αναμφισβήτητα πλέον οι δυνατότητες να προσδοκά κανείς μία ομαλή σχέση Ευρώπης – Ρωσίας έχουν σχεδόν μηδενιστεί η περιοριστεί. Ακόμη και να σταματήσει ο πόλεμος στην Ουκρανία, ακόμη και να συνθηκολογήσει η Ουκρανία με την Ρωσία, ακόμα και τότε οι σχέσεις δεν θα αποκατασταθούν οι εμπορικές. Η Ευρώπη θα είναι σε τροχιά αποδέσμευσης από τις ρωσικές ενεργειακές πηγές, συνεπώς δεν μπορεί να πει κανείς να πει ότι είναι καλύτερα προετοιμασμένη η Ευρώπη. Απλώς βρίσκεται σε μία τροχιά όπου δείχνει την διάθεση να έχει πολύ λιγότερες εξαρτήσεις από την Ρωσία. Αν προσέξετε, τα δύο τελευταία χρόνια και η Ελλάδα που κάποια στιγμή έριξε την απεξάρτηση της από το ρωσικό αέριο ξαναγύρισε σε αυτόν, στον ανεφοδιασμό της με το ρωσικό πετρέλαιο κι αυτό το ”περίεργο” φυσικό αέριο, τον αγωγό TurkStream, ο οποίος λένε ότι έχει τουρκική σφραγίδα και κατά κάποιο τρόπο καλύπτουμε την προέλευση του, έχει αυξηθεί ξανά. Βλέπετε αν είναι πολύ πιο φτηνό σαν ενεργειακή πηγή, δύσκολα αποδεσμεύεσαι κι αυτό είναι και το δίλημμα το οποίο έχει η Ευρώπη εν γένει. Από τη μία μεριά θέλει να διατηρήσει σχετικά ανταγωνιστικές πηγές ενέργειες, από την άλλη αντιλαμβάνεται την στρατηγική εξάρτηση. Θα πορευτούμε με αυτήν την αντίφαση στην ζωή μας σαν Ευρωπαίοι.

Σε σχέση τώρα με την Ελλάδα η οποία διεκδικεί με μία σειρά από κινήσεις πρωταγωνιστικό ρόλο στην ενεργειακή σκακιέρα.

Η πραγματικότητα της Ελλάδας στην ενεργειακή σκακιέρα είναι λίγο ιδιόρρυθμη πια. Εκ πρώτης όψεως φάνηκε ότι μπορούσαμε να είμαστε πύλη εισόδου για το φυσικό αέριο το οποίο θα είχε προέλευση Κατάρ, Αλγερία και περιοχές που βρίσκονται νότια σε εμάς. Αυτή η δυνατότητα παραμένει σε μία περίοδο κρίσης.

Από την άλλη μεριά, όσο οι Ρώσοι συνεχίζουν να μην ενοχλούν τις γραμμές εφοδιασμού και δίνουν φθηνό αέριο, καταλαβαίνει κανείς ότι δύσκολα πηγαίνει σε ακριβότερες πήγες, άρα και απομειώνεται και ο στρατηγικός ρόλος της Ελλάδας.

Από την άλλη μεριά, όλη η νοτιανατολική Ευρώπη έχει αναλάβει το βάρος της στήριξης του ουκρανικού ενεργειακού ελλείμματος. Εξού και τα προβλήματα που έχουμε στον προσδιορισμό της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή, διότι ούτε δίκτυα έχουμε επαρκή, ούτε και πηγές εφοδιασμού με ενέργεια. Άρα πράγματι, είμαστε σε μία περιοχή που βρίσκεται σε μεταβολή.

Μην ξεχνάτε στον COVID αναγκαστήκαμε και ανοίξαμε τα λιγνιτωρυχεία ξανά και πάλι χαλάσαμε το μείγμα, αλλά ήταν κάτι που έπρεπε να κάνουμε αναγκαστικά. Χρειάζεται νομίζω ένας επανασχεδιασμός. Βέβαια, ο γενικός ευρωπαϊκός σχεδιασμός είναι ισχυρός και για την Ελλάδα. Αλλά όταν έγινε δεν είχαμε αντιληφθεί τις επιπτώσεις που έχει το ουκρανικό και η έλλειψη δικτύου στην περιοχή μας. Θα χρειαστούν πολύ μεγάλες επενδύσεις δικτύων μεταφοράς ενέργειας για να βρεθούμε στην ενιαία ευρωπαϊκή αγορά της με ανταγωνιστικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας. Συνεπώς, τίθεται ένα ειδικό θέμα για την Ελλάδα αλλά χρειάζεται επαναπροσδιορισμός αυτής της στρατηγικής.