Ο «τυφώνας» Τραμπ, το μέλλον του ΝΑΤΟ και η ανάγκη απογαλακτισμού των Ευρωπαίων

Από το Οικονομικό Φούρουμ του Νταβός (23/1), ο πρόεδρος των ΗΠΑ έδωσε τα πρώτα δείγματα γραφής της πολιτικής που αναμένεται να ακολουθήσει, ζητώντας από από τα υπόλοιπα μέλη του ΝΑΤΟ να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες στο 5% του ΑΕΠ τους – μία μεγάλη αύξηση σε σύγκριση με τον σημερινό στόχο του 2%.

Το σχέδιο του Τραμπ για το ΝΑΤΟ επικεντρώνεται εν πολλοίς στην ώθηση των Ευρωπαίων συμμάχων να αναλάβουν περισσότερο το οικονομικό βάρος και το βάρος της ασφάλειας, δηλώνει στο CNN Greece ο διεθνολόγος Δρ. Ευάγγελος Βενέτης. Εκτιμά ότι ο νέος ένοικος του Λευκού Οίκου προσπαθεί να διασφαλίσει ότι οι προτεραιότητες του ΝΑΤΟ ευθυγραμμίζονται πιο στενά με τα συμφέροντα των ΗΠΑ, ιδιαίτερα ενόψει νέων απειλών όπως η τρομοκρατία και οι επιθέσεις στον κυβερνοχώρο, αμφισβητώντας παράλληλα τον ρόλο του ΝΑΤΟ στα παραδοσιακά αμυντικά σενάρια.

«Η προσέγγισή του ”Πρώτα η Αμερική” οδηγεί σε εντάσεις εντός της συμμαχίας, αλλά τελικά δεν διαλύει το ΝΑΤΟ, αναγνωρίζοντας τη στρατηγική του σημασία», καταλήγει.

Ο διεθνολόγος Δρ. Ευάγγελος Βενέτης υποστηρίζει πώς ενώ η βορειοατλαντική συμμαχία είναι σε θέση να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις του Τραμπ κατά τη διάρκεια της προεδρίας του, «η ώθηση για αμυντικό προϋπολογισμό 5% είναι υπερβολή και πιθανότατα θα οδηγήσει σε σημαντική εσωτερική αντίσταση». Ταυτόχρονα, προσθέτει ότι τα περισσότερα μέλη του ΝΑΤΟ αντιστέκονται σε μια τέτοια αύξηση και φαίνεται πολύ απίθανο η συμμαχία να συμφωνήσει συλλογικά σε έναν τέτοιο στόχο στο εγγύς μέλλον.

«Μια πιο ρεαλιστική προσέγγιση θα συνεχίσει να επικεντρώνεται στη σταδιακή αύξηση των αμυντικών δαπανών προς τον στόχο του 2%, με έμφαση στον επιμερισμό των βαρών και όχι στη δραματική κλιμάκωση», αναφέρει.

Μπορεί να γίνει το ΝΑΤΟ πιο ευέλικτο;

Το πραγματικό ερώτημα κατά τον Δρ. Ευάγγελο Βενέτη είναι εάν το ΝΑΤΟ μπορεί να εξελιχθεί σε ένα πιο ευέλικτο, συνεργατικό μοντέλο, όπου η ηγεσία μοιράζεται μεταξύ των μελών του, ειδικά όσον αφορά τις ευρωπαϊκές ανάγκες ασφάλειας και άμυνας.

Όπως υποστηρίζει, ενώ το ΝΑΤΟ είναι απίθανο να αντικαταστήσει τις ΗΠΑ ως κυρίαρχη δύναμη στο εγγύς μέλλον, η Ευρώπη αναζητά πράγματι έναν πιο εξέχοντα ρόλο στη διαμόρφωση της μελλοντικής κατεύθυνσης της συμμαχίας. Αυτό μπορεί να σημαίνει περισσότερη ευρωπαϊκή ηγεσία, αλλά πιθανότατα θα παραμείνει στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ ως συμμαχίας συλλογικής άμυνας, όχι ως εντελώς ξεχωριστή ευρωπαϊκή αμυντική δομή.

«Η αυξανόμενη εστίαση στην ευρωπαϊκή αμυντική αυτονομία θα συνεχίσει να αναδιαμορφώνει την ταυτότητα του ΝΑΤΟ, αλλά οι ΗΠΑ πιθανότατα θα παραμείνουν βασικός παίκτης λόγω των στρατιωτικών τους δυνατοτήτων, της παγκόσμιας εμβέλειάς τους και της επιρροής τους στη συμμαχία», καταλήγει.

Η επόμενη ημέρα στο ΝΑΤΟ χωρίς τις ΗΠΑ

Εάν οι ΗΠΑ αποχωρούσαν από το ΝΑΤΟ, το διεθνές τοπίο ασφάλειας θα αντιμετώπιζε μια σεισμική μετατόπιση, υποστηρίζει ο διεθνολόγος.

Σύμφωνα με την ανάλυσή του, το ΝΑΤΟ πιθανότατα θα αγωνιζόταν να διατηρήσει την αξιοπιστία και την αποτελεσματικότητά του χωρίς την υποστήριξη των ΗΠΑ, οδηγώντας σε:

1. Μια αποδυναμωμένη αμυντική δομή στην Ευρώπη, που πιέζει για έναν πιο ανεξάρτητο ευρωπαϊκό αμυντικό μηχανισμό αλλά με σημαντικές προκλήσεις,
2. Μεγαλύτερο κατακερματισμό στις αμυντικές προσπάθειες της Ευρώπης, με ορισμένες χώρες να αναζητούν εναλλακτικές συμμαχίες.
3. Αυξημένη αστάθεια στην Ανατολική Ευρώπη.
4. Μια πιθανή αλλαγή στις παγκόσμιες συμμαχίες, με χώρες να στρέφονται προς περιφερειακά σύμφωνα ή να ενισχύουν τις σχέσεις με χώρες όπως η Κίνα ή η Ρωσία, ενώ οι ΗΠΑ ενδέχεται να επικεντρωθούν περισσότερο στην περιοχή Ινδο-Ειρηνικού.

Τι θα κρίνει το μέλλον του ΝΑΤΟ

Τελικά, το μέλλον του ΝΑΤΟ θα εξαρτηθεί από το πώς οι ευρωπαϊκές χώρες θα προσαρμοστούν στο νέο περιβάλλον ασφάλειας, αν μπορούν να οικοδομήσουν ισχυρότερες αμυντικές ικανότητες και πώς οι Ηνωμένες Πολιτείες θα στραφούν στον ρόλο τους στην παγκόσμια σκηνή, εκτιμά ο Δρ. Ευάγγελος Βενέτης.

Επιπρόσθετα, υπογραμμίζει ότι η ισορροπία δυνάμεων στην Ευρώπη θα αναδιαμορφωνόταν δραματικά και ο ρόλος του ΝΑΤΟ στις παγκόσμιες υποθέσεις θα αλλοιωνόταν βαθιά.

Μπορεί το ΝΑΤΟ να αναλάβει την περιφρούρηση των αμερικανικών συνόρων;

Στο ερώτημα όμως τι θα συμβεί αν όντως οι ΗΠΑ αποφασίσουν να ζητήσουν τη βοήθεια της βορειοατλαντικής συμμαχίας για την περιφρούρηση των συνόρων τους, ο Δρ. Ευάγγελος Βενέτης απαντά πώς «ενώ το ΝΑΤΟ θα μπορούσε τεχνικά να προσφέρει κάποια βοήθεια από άποψη πληροφοριών, επιτήρησης ή άλλης υποστήριξης, η άμεση ανάπτυξη των δυνάμεων του ΝΑΤΟ για τη φύλαξη των συνόρων των ΗΠΑ θα αντιπροσώπευε μια σημαντική αλλαγή τόσο στην αμυντική στρατηγική των ΗΠΑ όσο και στον ευρύτερο ρόλο του ΝΑΤΟ».

Θα μπορούσε σύμφωνα με την ανάλυσή του να οδηγήσει σε πολιτικές, υλικοτεχνικές και στρατηγικές πολυπλοκότητες, μαζί με μια επαναξιολόγηση της αποστολής του ΝΑΤΟ.

Οι συνέπειες:

1. Πολιτικές και νομικές προκλήσεις (Ο καταστατικός χάρτης του ΝΑΤΟ δεν υποστηρίζει άμεσα την ιδέα των δυνάμεών του να αναπτύσσονται σε μια χώρα μέλος για την ασφάλεια των συνόρων ή την εσωτερική αστυνόμευση)
2. Υπερβολική αύξηση των Πόρων και Επιμελητείας
3. Διπλωματικές συνέπειες (Ορισμένα έθνη μπορεί να δουν το νέο ρόλο του ΝΑΤΟ ως υπέρβαση στρατιωτικής επιρροής, υπονομεύοντας τη δική τους κυριαρχία ή οδηγώντας σε περισσότερη στρατιωτικοποίηση των συνόρων παγκοσμίως)
4. Υπονόμευση του στρατού των ΗΠΑ, ε) Πλήγμα την συνοχή τυ ΝΑΤΟ λόγω της αλλαγής του σκοπού του ΝΑΤΟ (από την αντιμετώπιση εξωτερικών απειλών στον έλεγχο των εσωτερικών συνόρων).

«Οι ΗΠΑ παρακμάζουν -Δεν είναι πλέον η μόνη παγκόσμια υπερδύναμη»

Το τραμπικό σύνθημα «Ας ξανακάνουμε την Αμερική μεγάλη» αποτελεί προφανή ομολογία ότι οι ΗΠΑ παρακμάζουν διαρκώς και δεν είναι πλέον η μόνη παγκόσμια υπερδύναμη, όπως δείχνουν τα μέτωπα στην Ουκρανία και την Παλαιστίνη, εκτιμά ο διεθνολόγος, Δρ. Ευάγγελος Βενέτης.

Σε αυτό το πλαίσιο, εξηγεί ότι ο κόσμος έχει πλέον εισέλθει σε έναν πολυπολικό σύστημα με την Κίνα και την Ρωσία να διεκδικούν την δική τους «θέση στον ήλιο» στον έλεγχο της παγκόσμιας γεωπολιτικής πίτας. Συνέπεια αυτής της διαρκώς αναδυόμενης πολυπολικότητας, όπως μαρτυρούν οι εξελίξεις στις ευρω-αμερικανικές σχέσεις και ο ρόλος του ΝΑΤΟ, «είναι η αντανάκλαση της εδώ και καιρό ανεπάρκειας των ΗΠΑ να διαδραματίσουν τον ρόλο της μετασοβιετικής μόνης παγκόσμιας υπερδύναμης της Νέας Τάξης Πραγμάτων των τριών τελευταίων δεκαετιών», υποστηρίζει.

Σύμφωνα με το Δρ. Ευάγγελο Βενέτη, η μεταπολεμική, και δη μετασοβιετική, περίοδος ηγεμονικής αδράνειας κι επανάπαυσης των ΗΠΑ στην Ευρώπη έχει παρέλθει. Συνεπώς, εξηγεί ότι ο παγκόσμιος ανταγωνισμός με την Ρωσία και την Κίνα αναγκάζει τις ΗΠΑ να αυξήσουν τους ανθρώπινους και υλικούς τους πόρους οι οποίοι όμως δεν αρκούν για να διατηρήσουν την κηδεμονία τους επί της Ευρώπης.

Επιπρόσθετα, συμπληρώνει ότι χρησιμοποιώντας την Ρωσία ως φόβητρο, ο Τραμπ προσπαθεί να πουλήσει «δωρεάν ηγεμονία και προστασία» στους Ευρωπαίους επιδιώκοντας να τους βγάλει από την μεταπολεμική ραστώνη ασφαλείας την οποία τους είχαν επιβάλει οι Αμερικανοί όταν η Κίνα ήταν ακόμη εν υπνώσει.

Έχει φθάσει η ώρα του απογαλακτισμού της ΕΕ

«Οι Ευρωπαίοι λένε στους Αμερικανούς ότι χωρίς οικονομική στήριξη οι ΗΠΑ δεν μπορούν να διατηρήσουν τον έλεγχό τους επί της Ευρώπης» υπογραμμίζει ο διεθνολόγος.

Αν και υποστηρίζει πώς όλα δείχνουν ότι έχει πλέον φθάσει η ώρα του απογαλακτισμού των Ευρωπαίων από την αμερικανική ηγεμονία, παράλληλα αναφέρει ότι μεσοπρόθεσμα οι Αμερικανοί θα βασισθούν στην Ευρώπη και σε πρωτοβουλίες που θα πρέπει να αναλάβουν οι Ευρωπαίοι σε διάφορες κρίσεις, όπως στην Μέση Ανατολή.