Πόρισμα για τα Τέμπη: Τι αναφέρεται για το άγνωστο καύσιμο και την πύρινη σφαίρα

Στο πόρισμα γίνεται σαφής αναφορά σε ένα «άγνωστο καύσιμο» ενώ παράλληλα τονίζεται πως «εάν είχαν γίνει κατάλληλες δειγματοληψίες και αναλύσεις στο σημείο του δυστυχήματος την 1η Μαρτίου 2023 (10-12 ώρες μετά το ατύχημα) θα υπήρχαν αρκετές πληροφορίες για να αναγνωριστεί το είδος και το σημείο όπου βρισκόταν.

Ξεκαθαρίζει, παράλληλα, πως τα υλικά που μετέφερε το τρένο δεν επεξηγούν την πύρινη σφαίρα που δημιουργήθηκε και, δεδομένου ότι δεν υπήρχε πηγή φυσικού αερίου για μαγείρεμα στο κυλικείο, το πιο πιθανό σενάριο είναι ότι άγνωστος όγκος υγρού καυσίμου παρασύρθηκε από τα συντρίμμια και έφτασε κάτω από το συγκεκριμένο βαγόνι μετά τη σύγκρουση.

Η περιγραφή της φωτιάς, τα πλάνα και το χρονικό

Στο κεφάλαιο «Το βολταϊκό τόξο, η πύρινη σφαίρα και η διάδοση φωτιάς» οι ερευνητές ξεκαθαρίζουν ότι τα μόνα υπάρχοντα στοιχεία για την κατανόηση της φωτιάς που ξέσπασε μετά το δυστύχημα είναι τα τρία βίντεο, που τραβήχτηκαν αμέσως μετά από τη σύγκρουση των αμαξοστοιχιών IC-62 και 63503.

Σημειώνουν ότι η προσεκτική εξέταση του υλικού επιτρέπει το διαχωρισμό της φωτιάς, που αρχικά θεωρήθηκε ένα ενιαίο γεγονός, σε τρία στάδια: την ανάφλεξη και τη δημιουργία πύρινης σφαίρας, την τροφοδότηση της πύρινης σφαίρας και τις συνεπακόλουθες «λίμνες φωτιάς» ή φωτιές διάχυσης.

Το πρώτο στάδιο ξεκινάει περίπου 0,6 δευτερόλεπτα μετά από την αρχική σύγκρουση των δύο τρένων ενώ δύο λάμψεις εμφανίζονται ταχύτατα, με διαφορά περίπου 0,1 δευτερολέπτου.

Αυτές οι τρεις έντονες λάμψεις σταματούν μετά από συνολικά 0,3 δευτερόλεπτα.

Στη συνέχεια, το πόρισμα αναφέρει πως μετά από τη λήξη αυτού του φαινομένου, αρχίζει να δημιουργείται μια πύρινη σφαίρα, που ξεκινά από το έδαφος και ταχύτατα εκτοξεύεται προς τα πάνω.

Η διάμετρός της ήταν περίπου 42 μέτρα και έκαψε για περίπου 2 δευτερόλεπτα.

Μόλις δύο δευτερόλεπτα αργότερα ξεκινάει η δεύτερη φάση και η αρχική πύρινη σφαίρα σχεδόν διπλασιάζεται στα 80 μέτρα, περίπου 4 δευτερόλεπτα μετά από την πυροδότηση.

Περίπου 6,5 δευτερόλεπτα από την έναρξη της φωτιάς, η πύρινη σφαίρα μπαίνει στη φάση εξουθένωσης.

Το «συμβάν» ολοκληρώνεται περίπου 12 δευτερόλεπτα μετά από την έναρξή του.

Όπως φαίνεται, όμως, από το βίντεο από τον Αυτοκινητόδρομο Αιγαίου, η φωτιά δεν σβήνει αλλά συνεχίζει να κατακαίει και προχωράει στο επόμενο στάδιο.

Οι πιθανές αιτίες

Για να εξάγουν τα συμπεράσματά τους, οι ειδικοί του ΕΟΔΑΣΑΑΜ ανέλυσαν τα πλάνα από δύο κάμερες από τον Αυτοκινητόδρομο Αιγαίου, μια κάμερα από το σημείο Μαλιακός – Κλειδί και τέσσερα σύντομα βίντεο επιβατών.

Στο πόρισμα επεξηγείται πως ως έκρηξη ορίζεται η διαδικασία διάδοσης ενός κρουστικού κύματος μέσα σε ένα υλικό, που συνοδεύεται από μια χημική αντίδραση η οποία προσφέρει ενέργεια για τη συνέχιση της διάδοσης του κρουστικού κύματος με σταθερό ρυθμό.

Αυτός ο τύπος έκρηξης με την υπερηχητική ταχύτητα διάδοσης του κρουστικού κύματος (και του μετώπου αντίδρασης) ονομάζεται κατάρρηξη (detonation), σε αντίθεση με την έκρηξη υποηχητικής διάδοσης του μετώπου αντίδρασης που ονομάζεται κατάκαυση (deflagration) και χαρακτηρίζει τα προωθητικά υλικά και τα αέρια μίγματα χωρίς περιορισμό.

Τα δύο αυτά φαινόμενα μαζί χαρακτηρίζονται ως εκρήξεις (explosions).

Στην περίπτωση του δυστυχήματος των Τεμπών, φαίνεται πως υπήρξε κατάκαυση -κάτι στο οποίο συνηγορούν και οι μαρτυρίες των επιζώντων που δεν ανέφεραν να ακούν κάποια έκρηξη.

Στα πλάνα εντοπίζεται ένα σκοτεινό, ακανόνιστο σχήμα, το οποίο κινείται βόρεια για περίπου 4 δευτερόλεπτα.

Εκείνα τα δευτερόλεπτα εμφανίζονται έντονες φλόγες.

Το πόρισμα αναφέρεται επίσης ότι τα έλαια σιλικόνης είναι απίθανο να έπαιξαν ρόλο στην πυρόσφαιρα και την ανάπτυξη φωτιάς.

Το γεγονός ότι η πρώτη «λίμνη φωτιάς» άφησε δύο διαφορετικά κατάλοιπα -άσπρο κατάλοιπο διοξειδίου του πυριτίου, που τυπικά προέρχεται από την καύση ελαίων σιλικόνης και μαύρο κατάλοιπο με ίχνη ξυλολίου, που συνάδει με καύσιμα υδρογονανθράκων.

Τα κατάλοιπα του διοξειδίου του πυριτίου (SiO2) ήταν όμως μικρά και βάσει της έκθεσης του καθηγητή Αθανάσιου Κωνσταντόπουλου του ΑΠΘ, η καύση μεγάλης ποσότητας ελαίου σιλικόνης θα άφηνε κατάλοιπα 1,94 μετρικών τόνων SiO2, που θα ήταν πάνω σε όλες τις επιφάνειες.

«Δεν εντοπίστηκε σε αυτή την κλίμακα, παρά μόνο σε μερικά πολύ συγκεκριμένα σημεία» γράφει χαρακτηριστικά ο κ. Κωνσταντόπουλος.

Δεν ελήφθησαν δείγματα εδάφους ή υλικών από το σημείο της σύγκρουσης, πριν τα τρένα μεταφερθούν στην έκταση Κουλούρι.

Μετά από σχετικό αίτημα των οικογενειών των θυμάτων, διετάχθη η συλλογή δειγμάτων από τα τρένα την 28η Μαρτίου του 2023 -29 ημέρες μετά το ατύχημα.

Τα αποτελέσματα της χημικής ανάλυσης, που έγινε από το Χημείο του Κράτους, δεν οδήγησαν σε ασφαλή συμπεράσματα, δεδομένου ότι είχαν περάσει 28 ημέρες από το δυστύχημα.

Παρόλα αυτά, εντοπίστηκαν ίχνη διάφορων υδρογονανθράκων, μεταξύ του οποίου ξυλολίου, σε δείγμα χώματος δίπλα από τις ράγες.

Όταν έγινε δεύτερη δειγματοληψία και ανάλυση χώματος από ακριβώς το ίδιο σημείο δεν εντοπίστηκε ξυλόλιο -κάτι το οποίο σημαίνει ότι δεν υπάρχει φυσικά στο σημείο.

«Εάν είχαν γίνει κατάλληλες δειγματοληψίες και αναλύσεις στο σημείο του δυστυχήματος την 1η Μαρτίου 2023 (10-12 ώρες μετά το ατύχημα) θα υπήρχαν αρκετές πληροφορίες για να αναγνωριστεί το είδος και το σημείο όπου βρισκόταν το άγνωστο καύσιμο» τονίζει χαρακτηριστικά το πόρισμα.

Εξάγεται επίσης το συμπέρασμα ότι το καύσιμο που δεν κάηκε στις δύο πρώτες «λίμνες φωτιάς» -ή φωτιές διάχυσης- δεν χύθηκε στο έδαφος αλλά η πηγή του «παγιδεύτηκε» και παρασύρθηκε από τα συντρίμμια κάτω από το βαγόνι του κυλικείου.

Τα υλικά που μετέφερε το τρένο δεν είχαν αρκετά καύσιμα για να εξηγήσουν την πύρινη σφαίρα που δημιουργήθηκε και, δεδομένου ότι δεν υπήρχε πηγή φυσικού αερίου για μαγείρεμα στο κυλικείο, το πιο πιθανό σενάριο είναι ότι άγνωστος όγκος υγρού καυσίμου μεταφέρθηκε στο σημείο μετά τη σύγκρουση.