Ώρα αποφάσεων για την Ουκρανία: O «εφιάλτης» της Συνόδου Κορυφής και οι κρίσιμοι παίκτες

Μετά την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, οι ηγέτες έχουν συζητήσει πολύ για θέματα κυριαρχίας και άμυνας. Ωστόσο, αξιωματούχοι ευρωπαϊκών κυβερνήσεων δήλωσαν στο Politico ότι αναγνωρίζουν πως έχει έρθει η στιγμή να μεταφραστούν τα λόγια σε πράξεις, αν και ορισμένοι φοβούνται την άσχημη εξέλιξη των πραγμάτων, τονίζει το δημοσίευμα.

Το φιλορωσικό μπλοκ

Η έκτακτη Σύνοδος Κορυφής της Πέμπτης σηματοδοτεί την πρόθεση των ηγετών να βρουν λύσεις. Ωστόσο, διπλωμάτες προετοιμάζονται ήδη για την πιθανότητα να υπονομευθεί από ένα φιλορωσικό μπλοκ ηγετών.

Κανείς δεν γνωρίζει εάν θα υπάρξουν ξεκάθαρες απαντήσεις, ενώ δεν αποκλείεται η Σύνοδος να καταλήξει σε μια ιστορική ανακοίνωση σχετικά με προϋπολογισμούς των αμυντικών δαπανών.

Βέβαια, κάτι τέτοιο δεν θα είναι και τόσο εύκολο, καθώς ορισμένοι εκ των ηγετών – όπως ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν – υποστηρίζουν σθεναρά τον Βλαντίμιρ Πούτιν παρά οποιοδήποτε σχέδιο προστασίας της Ευρώπης.

Αντίστοιχα και ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ, είναι πιθανό να παίξει καθοριστικό ρόλο στην αυριανή Σύνοδο και να αποδειχθεί κρίσιμος παίκτης, καθώς μόλις λίγες ημέρες πριν κατά τη σύνοδο του Λονδίνου, κάλεσε την Ευρώπη να ανεξαρτητοποιηθεί από τις εγγυήσεις ασφαλείας των ΗΠΑ.

Βέβαια, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι συνηθισμένη στις κρίσεις, ωστόσο η συγκεκριμένη, όπως σχολιάζει το Politico, μπορεί να μετατραπεί σε πραγματικό «εφιάλτη».

Τι περιλαμβάνει η ατζέντα

Η ευρωπαϊκή άμυνα και το ζήτημα της Ουκρανίας, τα δύο θέματα που θα συζητήσουν αύριο οι ηγέτες των 27 κρατών – μελών της ΕΕ, όπως έγινε σήμερα γνωστό από ανώτερο αξιωματούχο της ΕΕ που πραγματοποίησε οff the record ενημέρωση ενόψει της έκτακτης Συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που θα λάβει χώρα αύριο 6 Μαρτίου 2025 στις Βρυξέλλες.

Σε σχέση με τα οργανωτικά ζητήματα, οι αφίξεις και οι δηλώσεις κατά τη άφιξη των ηγετών ξεκινούν στις 11.30, ενώ η συνάντηση θα ξεκινήσει στις 12.30. Μετά την ολοκλήρωση των συζητήσεων, θα ακολουθήσει συνέντευξη Τύπου των Προέδρων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Επιτροπής.

Σύμφωνα με τον αξιωματούχο, για το πρώτο ζήτημα, πυξίδα των συνομιλιών αποτελεί η προθυμία όλων των ηγετών να αναλάβει η Ευρώπη σημαντικές πρωτοβουλίες ως προς τη μεγαλύτερη αμυντική της αυτονομία. «Είναι σημαντική στιγμή για το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο» δηλώνει ο ίδιος, λίγες ώρες πριν οι ηγέτες καθήσουν στο τραπέζι και συζητήσουν τα δυο θέματα, με νέα στοιχεία που προκύπτουν από την άλλη πλευρά του ατλαντικού.

Ο ρόλος των ΗΠΑ και το εφιαλτικό σενάριο

«Το εφιαλτικό σενάριο είναι οι ΗΠΑ να ανακοινώσουν σύντομα μια συμφωνία που θα αποδέχεται τα περισσότερα από τα αιτήματα της Ρωσίας και στη συνέχεια θα πει στην Ουκρανία και την Ευρώπη να την αποδεχτούν ή να την εγκαταλείψουν», δήλωσε ο Μάλκολμ Τσάλμερς, αναπληρωτής γενικός διευθυντής του Royal United Services Institute στο Λονδίνο, όπως αναφέρει το Politico.

Και δεν φοβούνται μόνο τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η ανησυχία στις Βρυξέλλες αφορά και σε ηγέτες εντός της ΕΕ που ενδέχεται να σαμποτάρουν τις συνομιλίες.

Ο μεγάλος αριθμός των υπό συζήτηση θεμάτων συνδυαστικά με την ανησυχητική έλλειψη ενότητας σημαίνουν ότι πρόκειται για μια Σύνοδο Κορυφής που ενέχει τον κίνδυνο να «εκτροχιαστεί».

Σημειώνεται ότι, οι ηγέτες θα εξετάσουν τρόπους για την ταχεία ανακατεύθυνση πόρων προς ενίσχυση των εθνικών στρατών, ενώ ταυτόχρονα θα προσπαθήσουν να δείξουν στήριξη προς την Ουκρανία, επιβεβαιώνοντας εκ νέου, για παράδειγμα, την πορεία της προς την ένταξη στην ΕΕ. Παράλληλα, θα επιχειρήσουν να τονίσουν την αποστροφή τους προς το καθεστώς του Βλαντίμιρ Πούτιν, δεσμευόμενοι ενδεχομένως για έναν ακόμη γύρο κυρώσεων.

Το ευρωπαϊκό σχέδιο

Ένα από τα πρώτα ζητήματα που θα εξετάσουν οι ηγέτες είναι το σχέδιο που ανακοίνωσε την Τρίτη η φον ντερ Λάιεν για την αποδέσμευση έως και 800 δισεκατομμυρίων ευρώ σε πρόσθετες αμυντικές δαπάνες τα επόμενα χρόνια. Πιο συγκεκριμένα, το σχέδιο της φον ντερ Λάιεν περιλαμβάνει την πρόταση η ΕΕ να δανειστεί 150 δισεκατομμύρια ευρώ, τα οποία θα διατεθούν στις κυβερνήσεις των κρατών-μελών για τη χρηματοδότηση πανευρωπαϊκού αμυντικού εξοπλισμού, όπως αντιαεροπορικά και αντιπυραυλικά συστήματα, συστήματα πυροβολικού, πυραύλους, πυρομαχικά και drones.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει τη χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ, ώστε οι κυβερνήσεις να μπορούν να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες. Εάν τα κράτη μέλη αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες κατά 1,5% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο, αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει δημοσιονομικό χώρο κοντά στα 650 δισ. ευρώ για μια περίοδο τεσσάρων ετών.

Αν και η πρόταση είχε προγραμματιστεί εδώ και καιρό, η ανακοίνωση της φον ντερ Λάιεν, την Τρίτη, σχεδιάστηκε ως αντίδραση στην απόφαση των ΗΠΑ να διακόψουν τη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία, δήλωσαν δύο αξιωματούχοι της ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ανακοίνωσε επίσης ότι προτείνει την τροποποίηση των κανόνων της, ώστε να διευκολυνθεί η χρηματοδότηση αμυντικών προγραμμάτων.

Διπλωμάτες και αξιωματούχοι της ΕΕ εξακολουθούν να εξετάζουν τις λεπτομέρειες των προτάσεων, ωστόσο γενικά περιγράφονται ως ένα πρώτο βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. «Η φον ντερ Λάιεν προσπαθεί να πιάσει τον ταύρο από τα κέρατα», δήλωσε Γάλλος υπουργός, ο οποίος μίλησε στον ιστότοπο υπό τον όρο της ανωνυμίας. «Θα ακολουθήσει όμως το παράδειγμά της η τεχνοκρατική δομή της ΕΕ;»

Επίσης, οι ηγέτες αναμένεται να συζητήσουν τη χρήση ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που έχουν «παγώσει» από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Αν και οι τόκοι που προκύπτουν από τα δεσμευμένα κεφάλαια ύψους 200 δισ. ευρώ χρησιμοποιούνται ήδη για τη χρηματοδότηση προγραμμάτων βοήθειας, χώρες όπως η Γαλλία αρχίζουν να βλέπουν με καλό μάτι την πιο αμφιλεγόμενη πρόταση για κατάσχεση των κεφαλαίων. Ωστόσο, οι επικριτές της ιδέας προειδοποιούν ότι μπορεί να προκύψουν νομικά εμπόδια και να προκληθεί χρηματοοικονομική αστάθεια.

Η άρνηση της Ουγγαρίας

Ήδη υπάρχουν διαφωνίες σχετικά με την αποστολή περαιτέρω στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία. Αξιωματούχοι ανέμεναν ότι το ανακοινωθέν της συνόδου θα περιλάμβανε το σχέδιο που παρουσίασε τον περασμένο μήνα η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Κάγια Κάλας, για την αποστολή ενός μεγάλου φορτίου πυρομαχικών και στρατιωτικού εξοπλισμού στην Ουκρανία μέσα στο έτος, που θα περιλάμβανε αντιαεροπορικά συστήματα, πυραύλους και drones.

Αν και το τελικό ανακοινωθέν δεν θα δημοσιοποιηθεί προτού ολοκληρωθεί η σύνοδος, το τελευταίο προσχέδιο που κυκλοφορούσε το βράδυ της Τρίτης, και στο οποίο απέκτησε πρόσβαση το Politico, καλεί τους υπουργούς να βρουν έναν τρόπο ώστε να συνεχιστούν οι αποστολές όπλων. Αξιωματούχοι διευκρίνισαν ότι η Ουγγαρία αρνείται να συμφωνήσει με το σχέδιο.

Το προσχέδιο του ανακοινωθέντος τονίζει ότι η ΕΕ «θα συνεχίσει να παρέχει στην Ουκρανία τακτική και προβλέψιμη οικονομική στήριξη».

Το 2025, η ΕΕ θα διαθέσει στην Ουκρανία 30,6 δισεκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων 12,5 δισεκατομμύρια ευρώ θα προέλθουν από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό Ukraine Facility, ενώ περίπου 18 δισεκατομμύρια ευρώ θα εκταμιευθούν από δάνεια της G7 στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Era Initiative. Επιπλέον χρηματοδότηση αναμένεται να προέλθει από το σχέδιο Rearm Europe, την πρωτοβουλία που ανακοίνωσε η φον ντερ Λάιεν την Τρίτη.

Καθώς οι Ευρωπαίοι ηγέτες ετοιμάζονται για τη σύνοδο, οι Ουκρανοί αξιωματούχοι προσπαθούν να δείξουν ψυχραιμία μετά την ανακοίνωση της κυβέρνησης Τραμπ για την παύση της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας.

«Είναι μιας πολύ οδυνηρή εξέλιξη, αλλά δεν θα αποβεί μοιραία», δήλωσε υψηλόβαθμος Ουκρανός αξιωματούχος στο Politico. «Θα κοστίσει στην Ουκρανία άσκοπους θανάτους και χαμένα εδάφη, αλλά δεν θα οδηγήσει σε ήττα».