Ο αιώνιος εχθρός του Ερντογάν: Ποιος ήταν ο Φετουλάχ Γκιουλέν

Ο Φετουλάχ Γκιουλέν, ηγέτης του κινήματος των «γκιουλενιστών» στην Τουρκία που πέθανε σε ηλικία 83 ετών, υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους εχθρούς του Τούρκου προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, και μια από τις πιο αμφιλεγόμενες πολιτικές φυσιογνωμίας της σύγχρονης ιστορίας της Τουρκίας. 

O Γκιουλέν αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα υγείας τα τελευταία χρόνια της ζωής του, με πληροφορίες να αναφέρουν ότι σπάνια κατάφερνε να βγει από το δωμάτιό του και ακόμη πιο σπάνια έβγαινε στους κήπους της κατοικίας του στις ΗΠΑ.

Ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως ιμάμης, αλλά το 1970 δημιούργησε ένα θρησκευτικό και κοινωνικό κίνημα, το κίνημα Χιζμέτ ή Γκιουλέν, που ο Ερντογάν ονόμασε FETO, και αναδείχθηκε σε σημαντική πολιτική φυσιογνωμία της γείτονος χώρας.

Πρέσβευε μια ερμηνεία του Ισλάμ που δίνει έμφαση στη θρησκευτική συνύπαρξη και τονίζει την αξία της μόρφωσης.

Γεννηθείς το 1941, ο Γκιουλέν ήταν ένας απλός ιμάμης για το πρώτο μισό της ζωής του.

Αποσύρθηκε το 1981, άφησε στην άκρη τη θρησκεία και άρχισε να αναμειγνύεται ενεργά με τα κοινωνικά. Ασχολήθηκε με το επιχειρείν και τα μίντια ενώ παράλληλα ξεκίνησε και σειρά εκπαιδευτικών προγραμμάτων.

Η επιρροή του Γκιουλέν άρχισε να αυξάνεται κατά τη διάρκεια τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 ενώ πολλαπλασιάστηκαν και οι υποστηρικτές του.

Από φίλος, εχθρός του Τούρκου προέδρου

Προτού διαρραγούν οι σχέσεις με τον Τούρκο πρόεδρο, ο Γκιουλέν ήταν σύμμαχος του μέχρι και το 2013.

Τότε ξέσπασε ένα μεγάλο σκάνδαλο διαφθοράς στο οποίο ενεπλάκησαν κεντρικά πρόσωπα του κυβερνώντος κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν.

Ο Τούρκος πρόεδρος κατηγόρησε τον Γκιουλέν ότι κρυβόταν πίσω από τις έρευνες για τη διαλεύκανση του σκανδάλου και έπειτα ότι υποκίνησε την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016.

Η τουρκική κυβέρνηση τον χαρακτήρισε ως τον πλέον καταζητούμενο τρομοκράτη.

Το περιβάλλον του Γκιουλέν είχε απορρίψει τις κατηγορίες χαρακτηρίζοντάς τες «εξαιρετικά ανεύθυνες» και σημειώνοντας ότι «με συνέπεια έχουν αποκηρύξει τις παρεμβάσεις του στρατού στην εσωτερική πολιτική, μια αρχή που είναι από τις βασικές αξίες του Χιζμέτ».

Σε βάρος του εξέδωσε ένταλμα σύλληψης τουρκικό δικαστήριο, αλλά εκείνος είχε αυτοεξοριστεί στο Σέιλορσμπουργκ της Πενσυλβάνια των ΗΠΑ, όπου και άφησε την τελευταία του πνοή.

«Ως κάποιος που έχει υποφέρει από πολλαπλά στρατιωτικά πραξικοπήματα τις τελευταίες πέντε δεκαετίες, με προσβάλλει να με κατηγορούν ότι έχω κάποια σχέση με αυτή την απόπειρα. Αρνούμαι κατηγορηματικά αυτές τις κατηγορίες» είχε τονίσει ο ίδιος σε ανακοίνωσή του μετά από την απόπειρα πραξικοπήματος.

Εντέχνως, όμως, απέφυγε να απορρίψει το ενδεχόμενο να συμμετείχαν ορισμένοι από τους υποστηρικτές του στην απόπειρα, με τους πολιτικούς του αντιπάλους στην Τουρκία να αναφέρουν δηκτικά ότι έχει «ανθρώπους» σε νευραλγικούς κλάδους της τουρκικής οικονομίας.

«Οι άνθρωποι του έχουν παρεισφρήσει στο στρατό, στο υπουργείο Δικαιοσύνης, στα μίντια… Έχουν μεγάλη επιρροή» είχε δηλώσει το 2016 ο Ρόμπερτ Άμστερνταμ, δικηγόρος της τουρκικής κυβέρνησης.

Και συνέχισε:

«Δεν υπάρχει κανένα μέρος της κυβέρνησης στο οποίο να μην έχει παρεισφρήσει ο Γκιουλέν. Οπότε τα στοιχεία που θα βγουν, όπως έχουμε ήδη δει από τα τουρκικά ΜΜΕ, ότι οι ‘εγκέφαλοι’ της απόπειρας πραξικοπήματος είχαν σχέση με αυτόν».

Τα αιτήματα έκδοσης και η «περίεργη δράση»

Η Τουρκία ζητούσε επιτακτικά την έκδοσή του από τις Ηνωμένες Πολιτείες, κάτι που δεν έγινε ποτέ.

Στο μεταξύ, η τουρκική κυβέρνηση εξαπέλυσε ανθρωποκυνηγητό σε χιλιάδες γκιουλενιστές, φυλακίζοντας πολλούς από αυτούς και καταδιώκοντάς τους.

Όπως είχε γράψει η Deutsche Welle, τα χρόνια μετά το πραξικόπημα συνελήφθησαν 40.000 άνθρωποι στην Τουρκία και άλλοι 110.000 δημόσιοι υπάλληλοι απολύθηκαν.

Μερικοί βρήκαν «καταφύγιο» έξω από τη χώρα, ορισμένοι και στην Ελλάδα.

Σε παλαιότερο δημοσίευμά τους, οι New York Times έγραφαν ότι ο Γκιουλέν έφτασε στις ΗΠΑ το 1999 και με τη βοήθεια ενός πρώην αξιωματούχου της CIA κατάφερε να αποκτήσει πράσινη κάρτα και να εγκατασταθεί στη χώρα.

Η δράση αλλά και η προσωπική ζωή του Γκιουλέν στις ΗΠΑ είναι εν πολλοίς άγνωστη -κάτι που ενίσχυε τις υποψίες των υποστηρικτών του Ερντογάν ότι ο Γκιουλέν είχε μια «περίεργη» αποστολή στις ΗΠΑ και πάντα ραδιουργούσε κατά της Άγκυρας.