Οι ανακοινώσεις για τη δημιουργία νέων κέντρων δεδομένων (data centers) στην Ελλάδα δείχνουν να μην σταματούν, δείχνοντας ότι η χώρα μας έχει τις δυνατότητες να εξελιχθεί σε ένα κόμβο διακίνησης δεδομένων (data hub) για την ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Από την άλλη πλευρά, οι ανακοινώσεις αυτές έχουν αρχίσει να δημιουργούν και προβληματισμούς, οι οποίες αφορούν κατά κύριο λόγο κατά πόσον οι υπάρχουσες υποδομές, κυρίως, όσον αφορά στην παροχή ενέργειας, θα μπορέσουν να καλύψουν τις νέες ανάγκες που θα δημιουργηθούν. Συν το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των επενδύσεων αφορά συγκεκριμένες περιοχές της χώρας και κυρίως την ανατολική Αττική, δημιουργώντας μία «ανισσοροπία» που μπορεί να δημιουργήσει ένα ιδιότυπο ψηφιακό χάσμα.
Η πιο πρόσφατη δημοσιοποίηση αφορά τη ΔΕΗ, η οποία σε συνεργασία με την αραβική DAMAC, σκοπεύει να προχωρήσει στη δημιουργία ενός data center χωρητικότητας 25 MW στα Σπάτα. Η πρόθεση της ΔΕΗ να προχωρήσει σε συνεργασία με την DAMAC ήταν γνωστή από τις αρχές του καλοκαιριού, αλλά ήταν η ανάρτηση στο ΓΕΜΗ για τη σύσταση της Data in Scale, όπως θα είναι το όνομα της εταιρείας που θα αναλάβει τη λειτουργία του συγκεκριμένου κέντρου δεδομένων, από όπου έγινε γνωστό και το σημείο όπου θα γίνει η επένδυση.
Όμως, η ΔΕΗ δεν πρόκειται να σταματήσει εκεί δεδομένου ότι οι υπάρχουσες πληροφορίες κάνουν λόγο ότι η εταιρεία έχει στα πλάνα της τη δημιουργία ενός τεράστιου κέντρου δεδομένων στην περιοχή της δυτικής Μακεδονίας. Το γεγονός ότι υπάρχουν πληροφορίες που κάνουν λόγο για συνολική χωρητικότητα του campus στη δυτική Μακεδονία που θα είναι έως και 8 φορές μεγαλύτερη από εκείνη στα Σπάτα, δείχνει τις προθέσεις της ΔΕΗ να εισέλθει για τα καλά στον συγκεκριμένο κλάδο. Σημειωτέον, μάλιστα, ότι στις αρχές Αυγούστου είχε γίνει γνωστή η σύσταση μίας άλλη θυγατρικής, ονόματι Olympus AI, η οποία θα αναλάβει τη διαχείριση των επενδύσεων της ΔΕΗ στο χώρο των data centers και των εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης.
Εντυπωσιακά μεγάλες χωρητικότητες
Αυτό που χρήζει επισήμανσης είναι ότι οι ανακοινωθείσες επενδύσεις, με βάση τη χωρητικότητα, δείχνουν άκρως εντυπωσιακές. Ως μέτρο σύγκρισης, η συνολική χωρητικότητα των υπάρχοντων κέντρων δεδομένων ανέρχεται περίπου στα 30 MW.
Αν υπολογιστούν και οι ανακοινώσεις που έχουν γίνει από Digital Realty, Microsoft, Lancom και Sparkle τότε μέσα στα επόμενα χρόνια το νούμερο αυτό θα ανέλθει -κατ’ εκτίμηση- στα 130-140 MW. Αν προσθέσουμε και τα 90 MW που ανακοίνωσε πρόσφατα η γαλλική Data4 και τα 25 MW του πρώτου data center της ΔΕΗ με την DAMAC, τότε ξεπερνάμε τα 200 MW. Νούμερο που μπορεί να διπλασιαστεί αν προχωρήσει η προαναφερθείσα επένδυση στη δυτική Μακεδονία της ΔΕΗ. Σημειωτέον ακόμη ότι η επένδυση της γαλλικής Data4 είναι μεγαλύτερη -με βάση τη χωρητικότητα σε MW- σε σχέση με εκείνη της Microsoft, για την οποία έχει γίνει πολύς λόγος.
Επιπλέον, υπάρχει και η δεδηλωμένη πρόθεση του υπουργείου Επενδύσεων των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων προκειμένου να υλοποιηθούν επενδύσεις από την πλευρά των ΗΑΕ για τη δημιουργία data centers στην Ελλάδα με χωρητικότητα έως 500 MW! Αυτό, πάντως, που δεν έχει διευκρινιστεί είναι αν η DAMAC συνεργάζεται με την κυβέρνηση των ΗΑΕ και επενδύει μαζί με τη ΔΕΗ ή κινείται ανεξάρτητα. Όπως δεν έχει διευκρινιστεί με ποιον τεχνολογικό πάροχο θα συνεργαστεί η ΔΕΗ στη δυτική Μακεδονία.
Η πρόκληση της ενέργειας
Αν και πολλοί αναρωτιούνται αν υπάρχει επιχειρηματική λογική πίσω από αυτές τις επενδύσεις, υπάρχουν άλλες προκλήσεις που πρέπει να ληφθούν υπόψιν. Η πρώτη είναι τα ζητήματα που υπάρχουν με τις άδειες για την κατασκευή αυτών των data centers. Έχουμε φθάσει στα 4 χρόνια από την ανακοίνωση της επένδυσης της Microsoft και οι κατασκευαστικές εργασίες δεν έχουν ακόμη ξεκινήσει, ενώ δεν είναι τυχαίο ότι η Data4 ξεκίνησε πριν από 18 μήνες την προσπάθεια της πριν προχωρήσει πριν από 10 μέρες στη σχετική ανακοίνωση. Τι πλάνο της Data4 είναι οι κατασκευαστικές εργασίες να ξεκινήσουν μέσα στο 2024.
Η μεγαλύτερη πρόκληση δεν είναι άλλη από αυτή της παροχής της απαραίτητης ενέργειας για τη λειτουργία αυτών των data centers. Ιδίως από τη στιγμή που, ειδικά στην ανατολική Αττική, υπάρχουν, κατασκευάζονται ή πρόκειται να κατασκευαστούν ένας σημαντικός αριθμός από κέντρα δεδομένων.
Αυτή τη στιγμή, στο Κορωπί λειτουργούν 3 data centers της Digital Realty και άλλα δύο είναι σε φάση κατασκευής, στα Σπάτα είναι προγραμματισμένο να κατασκευασθούν τα τρία της Microsoft και στην ίδια περιοχή πάει και η ΔΕΗ με τη DAMAC. Αν προσθέσει κανείς και εκείνα της Data4 στη γειτονική Παιανία, τότε οι απαιτήσεις που θα υπάρξουν για τον ΑΔΜΗΕ και γενικότερα τους παρόχους ενέργειας είναι προφανές ότι θα είναι τεράστιες.
Επίσης, δεν αποκλείεται και η Google, η οποία κρατά εξαιρετικά χαμηλό προφίλ, να επιλέξει και εκείνη τη συγκεκριμένη περιοχή, εφόσον τελικά προτιμήσει να κατασκευάσει δικές της υποδομές. Σημειωτέον πως το μόνο που έχουν αναφέρει στο πρόσφατο παρελθόν στελέχη της Google είναι πως τα δικά τους data centers θα είναι στην Αττική.
Σημειωτέον πως οι απαιτήσεις ενέργειας είναι τεράστιες. Είναι χαρακτηριστικό ότι εκτιμάται πως στην Ιρλανδία το 21% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας στη χώρα γίνεται από τα data centers της Google, ενώ η έλευση του ΑΙ θα αυξήσει ακόμη περισσότερο τις ανάγκες λόγω της μεγαλύτερης υπολογιστικής ισχύος που απαιτείται.
Δεν είναι τυχαίο ότι την περασμένη Παρασκευή έγινε γνωστό ότι η Microsoft κατέληξε σε συμφωνία για την επαναλειτουργία μίας από τις μονάδες του πυρηνικού εργοστασίου στην περιοχή Three Mile Island στην αμερικανική πολιτεία της Πενσυλβάνια προκειμένου να αξιοποιήσει την παραγόμενη ενέργεια στα data centers της! Η συγκεκριμένη μονάδα θα παράγει 835 MW ενέργειας και η επένδυση που θα απαιτηθεί είναι της τάξεως των 1,6 δισ. δολαρίων. Το συγκεκριμένο πυρηνικό εργοστάσιο είναι διάσημο λόγω του ατυχήματος που είχε γίνει το 1979 στην δεύτερη μονάδα παραγωγής πυρηνικής ενέργειας, ένα από τα μεγαλύτερα βιομηχανικά ατυχήματα στην ιστορία των ΗΠΑ.
Το ζήτημα της υπερσυγκέντρωσης
Το έτερο θέμα που υπάρχει και έχει ήδη προκαλέσει αρκετές συζητήσεις ακόμη και σε κυβερνητικά επίπεδα είναι αυτό της υπερσυγκέντρωσης των data centers στην Αττική. Πέραν των προαναφερθέντων Digital Realty, Data4, Microsoft και ΔΕΗ, η ιταλική Sparkle λειτουργεί στη Μεταμόρφωση τα δύο δικά της data centers, ενώ κατά καιρούς υπάρχουν πληροφορίες ότι υπάρχουν στα πλάνα επενδύσεις από άλλους «παίκτες» στα βόρεια προάστια της Αττικής!
Εκτός Αττικής, ο αριθμός των data centers είναι σχετικά περιορισμένος. Στη Θεσσαλονίκη βρίσκονται τα δύο της Lancom και ορισμένα ακόμη μικρής χωρητικότητας κέντρα δεδομένων, ενώ για τη βόρεια Ελλάδα ενδιαφέρον έχει εκφράσει και η Digital Realty.
Η Digital Realty και η Lancom προχωρούν πάντως με την κατασκευή data centers στο Ηράκλειο Κρήτης. Η Κρήτη ίσως αποτελέσει μία περιοχή που θα υπάρξουν νέα data centers καθώς από εκεί περνούν πολλά υποθαλάσσια διεθνή καλώδια διακίνησης δεδομένων. Και μπορεί να εξελιχθεί σε έναν κόμβο διακίνησης data.
Από εκεί και πέρα, όμως, πέραν των πλάνων της ΔΕΗ στη δυτική Μακεδονία δεν υπάρχει κάποια άλλη περιοχή που να προσελκύει το ενδιαφέρον των επενδυτών. Ο λόγος σχετίζεται αφενός με τη συγκέντρωση πολλών υποψηφίων πελατών στην Αττική αλλά υπάρχει και το ζήτημα ύπαρξης υποδομών που αφορούν την προσαιγιάλωση υποθαλάσσιων καλωδίων. Τέτοιου είδους σταθμοί υπάρχουν, φυσικά, σε Αττική, Κρήτη και Θεσσαλονίκη αλλά και από εκεί και πέρα το μόνο άλλο σημείο είναι η Πρέβεζα όπου φθάνει το καλώδιο της Islalink που συνδέει την Ελλάδα με την Ιταλία. Οπότε θα πρέπει να δούμε αν θα υπάρχουν εξελίξεις και προς αυτή την κατεύθυνση.
