Economist: Οι ΗΠΑ του Τραμπ δεν θα μετατραπούν σε ολιγαρχία των Μασκ, Μπέζος και Ζάκερμπεργκ

Την ώρα που ο συνολικός καθαρός πλούτος των νοικοκυριών κάθε χώρας ήταν 1,3 τρισ. δολάρια, πάνω – κάτω, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία πριν από μερικά χρόνια, οι παρουσίες των Ίλον Μασκ, Τζεφ Μπέζος και Μαρκ Ζάκερμπργκ σε μια συνολική καθαρή αξία $911 δισ., συγκέντρωσαν την προσοχή – και μάλιστα κατείχαν καλύτερες θέσεις ακόμη και από το νέο υπουργικό συμβούλιο.

Μόνο η οικογένεια Τραμπ βρισκόταν ανάμεσα στους μεγιστάνες της τεχνολογίας και τον 47ο πρόεδρο καθώς ορκίστηκε.

Αυτή η εγγύτητα στην εξουσία -κυριολεκτικά και μεταφορικά- προειδοποιεί πολλούς. Στην αποχαιρετιστήρια ομιλία του από τον Λευκό Οίκο πέντε ημέρες νωρίτερα ο Τζο Μπάιντεν προειδοποίησε ότι «μια ολιγαρχία διαμορφώνεται στην Αμερική» και για ένα ανερχόμενο «τεχνολογικό – βιομηχανικό σύμπλεγμα που θα μπορούσε να θέσει πραγματικούς κινδύνους για τη χώρα μας».

Δεν είναι μόνο οι Αμερικανοί που ανησυχούν. Στις 18 Ιανουαρίου το Reuters μετέδωσε ότι ο πρεσβευτής της Γερμανίας στις Ηνωμένες Πολιτείες, ένας νηφάλιος τευτονικός τύπος που συνήθως δεν επιδίδεται σε υπερβολές, είχε προειδοποιήσει εμπιστευτικά την κυβέρνηση του Βερολίνου ότι, μεταξύ άλλων ανατρεπτικών κινήσεων της δεύτερης κυβέρνησης Τραμπ, «η μεγάλη τεχνολογία θα αποκτήσει συνδιοικητική εξουσία».

Ωστόσο, η Αμερική δεν είναι ολιγαρχία – και είναι απίθανο να γίνει ποτέ:

Πρώτον, οι υποτιθέμενοι τεχνολάγνοι ελέγχουν πολύ μικρό μέρος της τεράστιας και εξαιρετικά ποικιλόμορφης οικονομίας της χώρας για να είναι σε θέση να επηρεάσουν τη συνολική της κατεύθυνση – ένας από τους μεγάλους φόβους πίσω από προειδοποιήσεις όπως αυτή του κ. Μπάιντεν.

Αν και η Amazon του Τζέφ Μπέζος, η Meta του Μαρκ Ζάκερμπεργκ και η Tesla του Ίλον Μασκ αντιπροσωπεύουν μαζί το ένα δέκατο της αξίας όλων των εισηγμένων μετοχών στην Αμερική, η οικονομική τους συμβολή είναι πολύ πιο μέτρια. Η συνεισφορά αυτή, ή ακαθάριστη προστιθέμενη αξία, υπολογίζεται προσθέτοντας τα κέρδη μιας επιχείρησης πριν από την καθαρή φορολογία και το κόστος χρηματοδότησης σε αυτά που κερδίζουν οι εργαζόμενοί της σε μισθούς και παροχές. Οι εταιρείες σπάνια αναφέρουν τα συνολικά μισθολογικά τους έξοδα, αλλά οι πωλήσεις και τα γενικά διοικητικά έξοδα σε συνδυασμό με τα έξοδα έρευνας και ανάπτυξης δίνουν μια γενική ιδέα. Προσθέστε αυτά στα κέρδη προ τόκων, φόρων, αποσβέσεων και αποσβέσεων και η Amazon, η Meta και η Tesla αντιστοιχούν στο 1,8% του αμερικανικού ΑΕΠ.

Ακόμα και αν προσθέσετε την Apple και την Alphabet, των οποίων οι διευθύνοντες σύμβουλοι παρευρέθηκαν επίσης στην ορκωμοσία του κ. Τραμπ, αλλά είναι μισθωμένοι διαχειριστές και όχι ιδρυτές – ιδιοκτήτες και, ως εκ τούτου, αποφασιστικά μη-ολιγαρχικοί, το ποσοστό αυξάνεται σε μόλις 3,1%.

Το παράδειγμα των Ρώσων ολιγαρχών

Στη Ρωσία, την πατρίδα των αυθεντικών ολιγαρχών (με τη μη αρχαιοελληνική έννοια), το ποσοστό είναι πολύ υψηλότερο. Μια μελέτη του 2004 στο Journal of Economic Perspectives διαπίστωσε ότι δύο δωδεκάδες μεγιστάνες απασχολούσαν σχεδόν το ένα πέμπτο όλων των εργαζομένων και κέρδιζαν το 77% των πωλήσεων στη μεταποίηση και τα ορυχεία, που εκείνη την εποχή αντιπροσώπευαν τα δύο τρίτα της ρωσικής παραγωγής.

Στην Ουγγαρία, την πλησιέστερη στον δυτικό κόσμο πραγματική ολιγαρχία, οι φίλοι του Βίκτορ Όρμπαν, του ισχυρού πρωθυπουργού, μπορεί να επιβλέπουν το 20-30% της οικονομίας, σύμφωνα με μια εκτίμηση.

Άλλες μετρήσεις λένε λένε πως η Amazon, η Meta και η Tesla αποτελούν το 9% των επιχειρηματικών επενδύσεων των 1.500 μεγαλύτερων επιχειρήσεων της Αμερικής. Στην Ινδία, η Reliance Industries του κ. Ambani αντιπροσωπεύει το 16%. Οι κεφαλαιουχικές δαπάνες του τρίο ισοδυναμούν με το 0,4% του ΑΕΠ, σε σύγκριση με σχεδόν 1% για την Standard Oil του Τζον Ντ. Ροκφέλερ το 1906.

Η εμπειρία του Ροκφέλερ υποδεικνύει έναν ακόμη λόγο για το ότι δεν χρειάζεται πανικός. Παρά τον τεράστιο πλούτο του -στην κορύφωσή του ήταν σχεδόν διπλάσιος από εκείνη του Μασκ σε σχέση με το μέγεθος της αμερικανικής οικονομίας- αγωνίστηκε να ακουστεί η φωνή του στους διαδρόμους της εξουσίας, επισημαίνει ο Τέβι Τρόι, συγγραφέας του βιβλίου «The Power and the Money», μιας ιστορίας των σχέσεων των Αμερικανών ισχυρών με τους αρχιστράτηγους. Ο πρόεδρος Τζέιμς Γκάρφιλντ δεν ήξερε πώς γράφεται το όνομά του.

Ο Τραμπ δεν «τρελαίνεται» για την τεχνολογία

Παρόλο που ο κ. Τραμπ είναι σαφώς πιο φιλικός προς τις επιχειρήσεις από ό,τι οι προκάτοχοί του πριν από έναν αιώνα, τα αισθήματά του απέναντι στην τεχνολογία δεν φαίνεται να είναι βαθιά. Η λέξη «τεχνολογία» δεν εμφανίστηκε στην εναρκτήρια ομιλία του (σε αντίθεση με τον «υγρό χρυσό»).

Επιπλέον, στην Αμερική η κοινή γνώμη εξακολουθεί να έχει σημασία και θα μπορούσε εύκολα να στραφεί εναντίον των δισεκατομμυριούχων της τεχνολογίας. Τμήματα της maga ήδη τους απεχθάνονται.

Το κρίσιμο είναι ότι, σε αντίθεση με τον Ροκφέλερ, ο οποίος ασκούσε σχεδόν απόλυτο έλεγχο σε μια κρίσιμη οικονομική εισροή με τη μορφή διυλισμένων πετρελαιοειδών, δεν μπορούν να κρατήσουν την αμερικανική οικονομία σε κατάσταση λύτρων. Δεν υπάρχει Amazon; Η Walmart θα σας πουλήσει ευχαρίστως ό,τι χρειάζεστε.

Το Instagram λέει ότι η πρόσβαση απαγορεύεται; Υπέροχα, τότε έχετε χρόνο να διαβάσετε το καθηλωτικό βιβλίο του κ. Τρόι. Θέλετε ένα καινούργιο αυτοκίνητο; Η Tesla μπορεί ούτως ή άλλως να μην είναι η κορυφαία επιλογή σας για όχημα αυτές τις μέρες.

Ακόμη και οι πύραυλοι της SpaceX του Μασκ μπορεί να μην είναι για πάντα το μοναδικό παιχνίδι στην πόλη, αν και η Rocket Lab, ο πιο κοντινός ανταγωνιστής της εταιρείας, και η Blue Origin, μια εταιρεία που ιδρύθηκε από τον Μπέζος, βρίσκονται ακόμη αρκετά πίσω.

Μεγιστάνες που… τρώγονται μεταξύ τους

Η αντιπαλότητα των πυραύλων αναδεικνύει τον τελευταίο λόγο για ηρεμία. Η μεγάλη τεχνολογία δεν είναι μια μονολιθική ομάδα συμφερόντων, όπως οι Ρώσοι ολιγάρχες των οποίων οι επιχειρήσεις ως επί το πλείστον δεν επικαλύπτονται.

Τα συμφέροντα των μεγιστάνων της τεχνολογίας συχνά συγκρούονται. Μπέζος και Μασκ ανταγωνίζονται στο διάστημα. Μασκ και Ζάκερμπεργκ έχουν αντίπαλες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης.

Η Amazon παίρνει μια «μπουκιά» από την επιχείρηση διαδικτυακής διαφήμισης της Meta. Όλοι ασχολούνται με την τεχνητή νοημοσύνη. Ο Τραμπ είναι πιο συναλλακτικός από τους προέδρους πριν από αυτόν, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο πελατειακών σχέσεων και αυτοεξευτελισμού.

Αλλά η οικονομία της Αμερικής, συμπεριλαμβανομένης της τεχνολογικής βιομηχανίας της, είναι πολύ δυσκίνητη και δυναμική για να πετρωθεί σε μια πραγματική ολιγαρχία, ό,τι και αν λένε οι διπλωμάτες και οι απερχόμενοι πρόεδροι.