Pharos: Τι είναι το εργοστάσιο τεχνητής νοημοσύνης που θα αναβαθμίσει ψηφιακά την Ελλάδα
Η χθεσινή ανακοίνωση από τον ίδιο τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη για την επιλογή της Ελλάδας ως μία από τις 7 χώρες της ΕΕ για τη δημιουργία ενός «εργοστασίου» τεχνητής νοημοσύνης (AI Factory) προκάλεσε αίσθηση. Αφενός γιατί το γεγονός ότι το ανακοίνωσε ο ίδιος ο πρωθυπουργός, αναδεικνύοντας περαιτέρω τη σημασία του και αφετέρου γιατί πολλοί προσπάθησαν να κατανοήσουν τι σημαίνει «εργοστάσιο τεχνητής νοημοσύνης».
Ένα AI Factory είναι πρακτικά μία εξειδικευμένη υπολογιστική υποδομή που μοιάζει με ένα μεγάλο κέντρο δεδομένων (data center), η οποία, όπως ένα εργοστάσιο παράγει προϊόντα, στην προκειμένη περίπτωση η παραγωγή αγορά εφαρμογές που αξιοποιούν τις δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης. Γι’ αυτό το λόγο και ο Pharos, όπως είναι η ονομασία που έχει επιλεγεί για το ελληνικό AI Factory, συνδέεται άμεσα με τη δημιουργία του Daedalus (Δαίδαλος), του νέου υπερυπολογιστή της χώρας ο οποίος αναμένεται να είναι έτοιμος προς το τέλος του 2025. Πρακτικά, η δημιουργία του Δαίδαλου είναι αυτή που θα κάνει εφικτή και την ανάπτυξη του Pharos και ήταν και ένας από τους βασικούς λόγους που η Ελλάδα είναι μεταξύ των 7 χωρών που επελέγησαν από την ΕΕ να χρηματοδοτηθούν προκειμένου να προχωρήσουν στη δημιουργία ενός AI Factory.
Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται στα 30 εκατ. ευρώ, από το οποίο η ΕΕ θα χρηματοδοτήσει το 50%. Το υπάρχον πλάνο είναι το έργο να ξεκινήσει να υλοποιείται τον Μάρτιο του 2025 με εκτιμώμενη διάρκεια 36 μήνες. Το έργο έχει αναλάβει να υλοποιήσει μία κοινοπραξία με τα μεγαλύτερα ερευνητικά ιδρύματα της χώρας με επικεφαλής το ΕΔΥΤΕ και τη συμμετοχή φορέων όπως το ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», το Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο, το Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά» αλλά και το Υπερταμείο.
Πως θα αξιοποιηθεί
Όπως αναφέρεται στην πρόταση που κατατέθηκε στην ΕΕ, ο πρωταρχικός στόχος του Pharos είναι ο εκδημοκρατισμός της τεχνητής νοημοσύνης παρέχοντας πόρους και εργαλεία προσβάσιμα σε όλους τους πιθανούς τελικούς χρήστες, εστιάζοντας σε νεοσύστατες επιχειρήσεις και μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Ο Pharos, θα είναι ανοικτός για όλους τους κλάδους της οικονομίας και της έρευνας. Ωστόσο, ιδιαίτερη βαρύτητα θα δοθεί σε συγκεκριμένους τομείς όπως είναι η υγεία, ο πολιτισμός και η αειφορία.
Συγκεκριμένα, στην υγεία θα επιδιωχθεί η ανάπτυξη ανώνυμων και έτοιμων για τεχνητή νοημοσύνη συνόλων δεδομένων υγείας (π.χ. ηλεκτρονικά αρχεία υγείας) που θα χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση της υγειονομικής περίθαλψης με προγνωστικές αναλύσεις για χρόνιες ασθένειες και εξατομικευμένη φροντίδα ασθενών.
Στον τομέα του πολιτισμού και της γλώσσας, το πλάνο είναι να αξιοποιηθεί για την ψηφιοποίηση, τη διατήρηση και την προώθηση της πολιτιστικής κληρονομιάς και της γλώσσας της Ελλάδας μέσω τεχνητής νοημοσύνης, υποστηρίζοντας τη δημιουργία ενός χώρου δεδομένων για την ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό. Ιδιαίτερη σημασία για την διατήρηση της Ελληνικής Γλώσσας έχει η ανάπτυξη ενός ανοιχτού ελληνικού Large Language Model (LLM) μέσω εκπαίδευσης με ελληνικά δεδομένα (από εκδόσεις κλπ).
Τέλος, στον τομέα της αειφορίας (ενέργεια, περιβάλλον, κλίμα), ο στόχος είναι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των ενεργειακών απαιτήσεων. Ο Pharos θα υποστηρίξει λύσεις με βάση το ΑΙ στη διαχείριση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και πόρων, σε συνάφεια με τους φιλόδοξους περιβαλλοντικούς στόχους της Ελλάδας και αξιοποιώντας την τεχνητή νοημοσύνη για τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα. Ιδιαίτερη σημασία έχει η ανάλυση μέσω του Δαίδαλου δορυφορικών δεδομένων που θα συσσωρεύονται μέσω του Εθνικού Δορυφορικού προγράμματος και θα τροφοδοτούν και το ελληνικό AI Factory.
Ο ρόλος του Δαίδαλου
Ο υπερυπολογιστής Daedalus (Δαίδαλος) θα χρησιμεύσει ως υπολογιστική πλατφόρμα του έργου. Επιπρόσθετα, θα γίνει διασύνδεση με το RE-Cloud του ΕΔΥΤΕ, επιτρέποντας την απρόσκοπτη κοινή χρήση δεδομένων και υπολογιστών με άλλες ευρωπαϊκές υποδομές. Ως εκ τούτου, ο Pharos θα είναι σε μοναδική θέση να αξιοποιήσει απευθείας συνδέσεις υψηλής ταχύτητας (10Gbps επί του παρόντος, έως 400Gbps το 2026) με τον υπερυπολογιστή Daedalus και να αξιοποιήσει τους πόρους του RE-Cloud.
Ο Pharos θα επιταχύνει την ανάπτυξη αξιόπιστων προϊόντων τεχνητής νοημοσύνης, εφαρμόζοντας ένα σύνολο υπηρεσιών που σχετίζονται με την αποθήκευση και την επιμέλεια δεδομένων, την πρόσβαση στην πλατφόρμα, τις στρατηγικές ροές εργασίας, την υποστήριξη πραγματικών εφαρμογών, την εκπαίδευση και την προσαρμογή μοντέλων, καθώς και την πρόσβαση σε υπολογιστικούς πόρους. Αυτές οι υπηρεσίες θα αλληλοεπιδρούν με τον Δαίδαλο για να ενεργοποιήσουν υπολογιστικούς πόρους, πόρους αποθήκευσης, χρονοπρογραμματισμό εργασιών, συνδεσιμότητα δικτύου υψηλής ταχύτητας και έτοιμο προς χρήση λογισμικό. Όλες αυτές οι εργασίες θα διεκπεραιώνονται από ένα front desk, το οποίο θα αποτελεί το κεντρικό σημείο αλληλεπίδρασης μεταξύ των χρηστών και των διαφόρων υπηρεσιών με απρόσκοπτο τρόπο και θα διευκολύνει τη διαδικασία καινοτομίας με ροές εργασίας επαγγελματικού επιπέδου.
Σημειωτέον πως για να εξασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα, ο Pharos θα παρέχει υπηρεσίες one-stop-shop που θα περιλαμβάνουν κατάρτιση και συμβουλευτική και θα δημιουργήσει σημαντικές συνεργασίες σε όλο τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
