Δημήτρης Κοντοπίδης: Προστατεύουμε και ενδυναμώνουμε την «ΑΝΑΣΑ» μας χειμώνα – καλοκαίρι

Στη διαπίστωση αυτή καταλήγει ο κ. Δημήτρης Κοντοπίδης, πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου ασθενών με πνευμονολογικά νοσήματα «Ανάσα» MSc Health management, Patient advocate European Lung Foundation, Chair 2023-26,

Σε μία συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης, ο συνομιλητής μας, αναφέρεται στο μείζον ζήτημα των αναπνευστικών νοσημάτων αλλά και στο έλλειμμα ενημέρωσης που καταγράφεται στην Ελλάδα. Οι αναπνευστικές παθήσεις αποτελούν ωστόσο και σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας, καθώς το τεράστιο κόστος τους σχετίζεται με την πρωτοβάθμια περίθαλψη, τη νοσοκομειακή περίθαλψη και τις θεραπείες, καθώς και την απώλεια της παραγωγικότητας. Ο κ. Κοντοπίδης αναφέρεται ακόμη και στην αξία του εμβολιασμού, ως αναγκαίο «οχυρό» πρόληψης και προστασίας των ασθενών. Μάλιστα όπως σημειώνει, οι ασθενείς με πνευμονολογικά προβλήματα, αναμένουν με αγωνία και πάντως πριν το φθινόπωρο τις συστάσεις της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών για τον εμβολιασμό κατά του RSV, του συγκυτιακού ιού.

Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:

Κύριε Κοντοπίδη, μιλήστε μας για το ταξίδι ενός ασθενή με αναπνευστικά προβλήματα, πόσο επικίνδυνη είναι η νόσος και τι πρέπει να γνωρίζουμε όλοι μας για τις αναπνευστικές παθήσεις;

Οι αναπνευστικές παθήσεις αποτελούν μία από τις από τις μεγαλύτερες ανησυχίες της υγείας των πολιτών, καθώς ευθύνονται για το ένα έκτο όλων των θανάτων παγκοσμίως.

Ο αντίκτυπος των αναπνευστικών παθήσεων παραμένει τόσο μεγάλος σήμερα όσο ήταν στην αλλαγή του αιώνα και είναι πιθανό να παραμείνει έτσι για αρκετές δεκαετίες.

Ενώ παράλληλα έχουν τεράστιο κόστος που σχετίζεται με την πρωτοβάθμια περίθαλψη, τη νοσοκομειακή περίθαλψη και τις θεραπείες, καθώς και την απώλεια της παραγωγικότητας όσων δεν μπορούν να εργαστούν και ανθρώπων που πεθαίνουν νωρίς λόγω της κατάστασής τους.

Δυστυχώς τα ποσοστά του καπνίσματος στην χώρα μας είναι υψηλά, καθώς ένας στους τέσσερις ενήλικες καπνίζει σε καθημερινή βάση, με σοβαρό αντίκτυπο στις αναπνευστικές παθήσεις. Χάνουμε λοιπόν ετησίως εκατοντάδες συμπολίτες μας από προβλήματα του αναπνευστικού, με τους ίδιους να υποφέρουν, να νοσηλεύονται συχνά, να μην μπορούν να εργαστούν, να μειώνεται η αυτονομία τους και να έχουν χαμηλή ποιότητα ζωής την στιγμή που μπορούμε να το αποφύγουμε. Η έγκαιρη διάγνωση, η πρόληψη, η αποκατάσταση, αποτελούν εργαλεία τα οποία μπορούμε να αξιοποιήσουμε συντονισμένα η πολιτεία, με την επιστημονική κοινότητα και τους εκπροσώπους των ασθενών.

Καθώς ζούμε την εποχή της επανάστασης της τεχνολογίας, θα ήθελα να σας ρωτήσω πώς μπορεί η ψηφιακή υγεία να βοηθήσει ακόμη καλύτερα τους ασθενείς με αναπνευστικά προβλήματα:

Ο χώρος της Υγείας είναι, αναμφισβήτητα, ένας από εκείνους που έχουν ωφεληθεί περισσότερο από την πρόοδο της ψηφιακής τεχνολογίας, τόσο σε επίπεδο οργάνωσης των διαδικασιών και των υπηρεσιών για τους εμπλεκομένους σ’ αυτό τον χώρο, όσο και σε επίπεδο δυνατοτήτων θεραπείας, εξυπηρέτησης και βέλτιστης εμπειρίας των ιδιαίτερα «ευαίσθητων» χρηστών, που δεν είναι άλλοι από τους ασθενείς και τους οικείους τους.

Είμαστε τυχεροί να ζούμε σε εποχές που η τεχνολογία σε θέματα υγείας κάνει θαύματα και έρχεται ολοένα και περισσότερο στα χέρια του ασθενή, μειώνοντας την ταλαιπωρία, την απώλεια χρόνου για μετακινήσεις και ραντεβού και όχι μόνο.

Μέσα από έξυπνες συσκευές τσέπης (Pocket Health devices) όπως για παράδειγμα τα φορητά σπιρόμετρα μπορεί ο ασθενής να παρακολουθεί την αναπνευστική του κατάσταση χωρίς να χρειάζεται να πάει στο νοσοκομείο. Με τα εργαλεία της ψηφιακής Υγείας πλέον μπορεί να συμβουλευτεί τον γιατρό του μέσα από μια τηλεδιάσκεψη, να χρησιμοποιεί wearables συμμετέχοντας σε προγράμματα ασκήσεων και αναπνευστικής αποκατάστασης μέσω διαδικτυακών συνεδρίων, να παρακολουθεί την αναπνευστική του λειτουργία μέσα από mobile apps έχοντας εντέλει μεγαλύτερο έλεγχο της υγείας των πνευμόνων του και προλαμβάνοντας την επιβάρυνση του αναπνευστικής λειτουργίας. Η ολοένα και μεγαλύτερη καταγραφή δεδομένων μας δίνει δυνατότητες έγκαιρης πρόληψης, τεκμηριωμένες θεραπευτικές παρεμβάσεις για διαχείριση η αποφυγή νόσου, και στοχευμένης εθνικής στρατηγικής για αυτό και είναι απαραίτητη η δημιουργία Εθνικού Μητρώου για τα αναπνευστικά νοσήματα.

Πόσο καλά ενημερωμένοι είναι οι ασθενείς με αναπνευστικά προβλήματα και πόση σημασία δίνουν στο κομμάτι της πρόληψης;

Παρά το γεγονός της τόσο υψηλής επίπτωσης των αναπνευστικών παθήσεων, παρατηρείται έλλειψη στην ευαισθητοποιήση των πολιτών για την πρόληψη και αντιμετώπιση των αναπνευστικών παθήσεων καθώς και έλλειψη ενημέρωσης και υποστήριξης των ασθενών.

Πράγματι επειδή στα αναπνευστικά νοσήματα υπάρχουν διαφορετικές αιτίες και επίπεδο επιβάρυνσης του ασθενούς, είναι δύσκολη η ενημέρωση, η ευαισθητοποίηση και η υποστήριξη των ασθενών με μια οριζόντια προσέγγιση και αυτό το παρατηρώ σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, μέσα από το European Lung Foudation.

Σε κληρονομικά σπάνια νοσήματα για παράδειγμα όπως η Κυστική Ίνωση, που υπάρχει από μικρή ηλικία η επιβάρυνση του αναπνευστικού υπάρχει άμεση παρέμβαση και είναι πιο εύκολη η ενημέρωση των γονέων στην αρχή για τα παιδιά τους. Σε χρόνιες πνευμονοπάθειες, στην ΧΑΠ συνήθως δεν δίνουν σημασία οι πολίτες στα πρώτα συμπτώματα, αμελούν θεραπείες και αποφεύγουν εξετάσεις με το σκεπτικό του «έλα μωρέ θα περάσει μόνο του», συνεχίζουν να έχουν βλαπτικές συνήθειες όπως το κάπνισμα, δεν γυμνάζονται και αμελούν την ιατρική παρακολούθησή τους και μόνο όταν φτάσουν στο σημείο να έχουν απανωτές λοιμώξεις, να δυσκολεύονται να αναπνεύσουν και να περπατήσουν, αναγκάζονται να αναζητήσουν βοήθεια. Τότε όμως έχει καταστραφεί ήδη μεγάλο μέρος του λειτουργικού πνεύμονα που θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί.

Γι’ αυτό και η υποστήριξη και ενημέρωση των διαφορετικών πληθυσμιακών ομάδων, χρειάζεται διαφορετική προσέγγιση και αυτός είναι ο σκοπός του νεοϊδρυθέντος Συλλόγου «Ανάσα».

Είμαστε οι ίδιοι ασθενείς με διαφορετικά αναπνευστικά νοσήματα, με πολυετή εμπειρία στην συνηγορία των ασθενών και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τόσο μέσα από τον Σύλλογο της κάθε πάθησης αλλά και της Ένωσης Ασθενών Ελλάδος. Σκοπός μας είναι να αξιοποιήσουμε την πολυεπίπεδη εμπειρία μας σε στοχευμένες παρεμβάσεις να τους ενδυναμώσουμε ώστε να φροντίζουν έγκαιρα τους πνεύμονές τους, να έχουν γνώση των δικαιωμάτων τους και την πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, ώστε να διατηρούν δυνατή την «ανάσα» τους.

Ένας άνθρωπος με αναπνευστικό πρόβλημα, ανήκει σίγουρα σε μία ιδιαίτερη κατηγορία ασθενών και είναι ευάλωτος. Μιλήστε μας για την αξία των εμβολιασμών ως σημαντικό πεδίο πρόληψης και προστασίας;

Με αφορμή την COVID-19, η πρόληψη μέσω του εμβολιασμού των λοιμώξεων του αναπνευστικού είναι σαφές ότι αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την προαγωγή της δημόσιας υγείας, τη μείωση της νοσηρότητας του γενικού πληθυσμού και κυρίως ειδικών ομάδων με χρόνια νοσήματα και την ελάττωση του κόστους από τις νοσηλείες των πασχόντων.

Τα άτομα με αναπνευστικές παθήσεις είμαστε περισσότερο εκτεθειμένα σε κινδύνους υγείας που συνδέονται με ασθένειες που προλαμβάνονται με εμβολιασμό. Γι’ αυτό και χαρακτηριστήκαμε ως ομάδες υψηλού κινδύνου για την COVID-19 καθώς είναι πιθανότερο να εκδηλώσουμε βαριά συμπτώματα. Ο εμβολιασμός δεν προστατεύει μόνο όσους εμβολιάζονται, αλλά και τα άτομα γύρω τους και την κοινότητα στο σύνολό της. Όταν αρκετά άτομα στον γενικό πληθυσμό έχουν ανοσία σε μια μεταδοτική ασθένεια, τότε η ασθένεια δεν είναι πιθανό να μεταδοθεί από άτομο σε άτομο. Μερικοί ασθενείς υποτιμούν τον κίνδυνο μετάδοσης μιας ασθένειας και δεν συνειδητοποιούν ότι η έλλειψη εμβολιασμού τους μπορεί να αποτελέσει σοβαρό κίνδυνο για την υγεία τους και την υγεία των άλλων και δυστυχώς το επιβεβαιώσαμε με μεγάλες απώλειες. Τέλος δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι με βάσει τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο εμβολιασμός αποτελεί την πιο αποδοτική παρέμβαση δημόσιας υγείας, μετά το πόσιμο νερό.

Τα τελευταία χρόνια έχει έρθει στο προσκήνιο ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV), που μαζί με την COVID-19 και την εποχική γρίπη, αποτελούν τη λεγόμενη «τριδημία». Πόση αξία έχει και στο τρίπτυχο αυτό ο εμβολιασμός και πότε αναμένουμε τις συστάσεις της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών για τον εμβολιασμό κατά του RSV;

Γρίπη, RSV και SARS-CoV-2. Τρεις αναπνευστικοί ιοί, που μεταδίδονται με τον ίδιο τρόπο και τείνουν να εμφανίζουν αύξηση των κρουσμάτων κατά τους φθινοπωρινούς-χειμερινούς μήνες. Η ταυτόχρονη εμφάνισή τους απασχολεί πέρα από τους επιστήμονες, εμάς τους ασθενείς. Χαρακτηριστικά, η θνητότητα από RSV σε νοσηλευόμενους ασθενείς άνω των 60 ετών ή με συννοσηρότητες κυμαίνεται στις περισσότερες μελέτες από 5% ως 10%, ενώ η επίπτωση δυσμενούς έκβασης (διασωλήνωση ή θάνατος) στους νοσηλευόμενους ασθενείς άνω των 60 ετών είναι διπλάσια συγκριτικά με τη γρίπη.

Πρόσφατα, η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία δημοσίευσε οδηγίες εμβολιασμού για προφύλαξη από τον Αναπνευστικό Συγκυτιακό Ιό (RSV) εν αναμονή συστάσεων από την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών.

Σε συνέχεια των συστάσεων της ΕΠΕ αναμένουμε και τις συστάσεις της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών πριν το φθινόπωρο για τον εμβολιασμό έναντι του RSV, όπου ευελπιστούμε στην προτεραιοποίηση ως ομάδων υψηλών κινδύνου όλων των ασθενών με ΧΑΠ, όλων των ασθενών με άσθμα, κυστική ίνωση, σοβαρή διάμεση πνευμονοπάθεια και σοβαρή πνευμονική υπέρταση.

Τέλος είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι παρά την έξαρση των λοιμώξεων του αναπνευστικού τη φθινοπωρινή – χειμερινή περίοδο, ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στον εμβολιασμό καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, σύμφωνα με τις οδηγίες των θεραπόντων ιατρών μας.

Για την ώρα λοιπόν καλό μας καλοκαίρι, με όσο περισσότερα μπάνια – την καλύτερη μορφή αναπνευστικής φυσιοθεραπείας – για να διατηρούμε όσο μπορούμε δυνατότερη την «ανάσα» μας. –