Δισεπίλυτος ο γρίφος της ειρήνης στην Ουκρανία – Η ευρωπαϊκή παρέμβαση και ο ρόλος των ΗΠΑ

Ωστόσο, η πρωτοβουλία που ανακοινώθηκε από τον Κιρ Στάρμερ την Κυριακή εγείρει ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσον είναι δυνατή η επίτευξη της ειρήνης και με ποιους όρους θα επιτευχθεί αυτό, την ώρα που οι Ρώσοι δεν δείχνουν να αλλάζουν στάση.

Πώς θα επιτευχθεί η ειρήνη

Σύμφωνα με τον Guardian, τόσο η Ρωσία, όσο και η Ουκρανία δηλώνουν ότι επιθυμούν τον τερματισμό του πολέμου, χωρίς όμως να κάνουν τα απαραίτητα βήματα για να έρθουν κοντά σε συμφωνία.

Από τη μία το Κρεμλίνο θέλει να κυριαρχήσει στην Ουκρανία, να καταλάβει μεγάλες εδαφικές εκτάσεις και να μην αφήσει το Κίεβο να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Η Ουκρανία, από την άλλη πλευρά αγωνίζεται για την επιβίωσή της, αλλά και για να δημιουργήσει ένα ασφαλές ανεξάρτητο μέλλον εντός της δυτικής σφαίρας.

Αν και η Ουκρανία έχει δηλώσει ότι μπορεί να δεχτεί μια de facto διχοτόμηση περίπου κατά μήκος των σημερινών γραμμών του μετώπου, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα θελήσει να πολεμήσει παρά να δεχτεί πιο επαχθείς όρους.

Οι περισσότεροι Ουκρανοί δεν θέλουν να περιέλθουν σε μια ρωσική σφαίρα επιρροής. Η επιθυμία να αντισταθούν στη ρωσική κυριαρχία παραμένει ευρέως διαδεδομένη στην ουκρανική κοινωνία.

Θα μπορούσε η Ευρώπη να εγγυηθεί την ειρήνη χωρίς τις ΗΠΑ;

Αν και έχουν γίνει συζητήσεις για τη δημιουργία μιας «δύναμης διαβεβαίωσης» υπό ευρωπαϊκή ηγεσία που θα βοηθήσει να διασφαλιστεί η ειρήνη στην Ουκρανία, αυτό θα απαιτούσε τουλάχιστον κατάπαυση του πυρός.

Η Ρωσία έχει ήδη δηλώσει ότι αντιτίθεται στο να παρέχουν ειρηνευτικές δυνάμεις χώρες που είναι μέλη του ΝΑΤΟ, αλλά ενώ μπορεί να μην μπορεί να ασκήσει βέτο σε έδαφος που δεν ελέγχει, η αντίθεσή της θα άφηνε τα ευρωπαϊκά στρατεύματα στη χώρα σε επικίνδυνη θέση.

Η Βρετανία πίεζε τις ΗΠΑ να παράσχουν ένα «στήριγμα» σε οποιαδήποτε δύναμη σταθεροποίησης στην Ουκρανία, πιθανότατα με τη μορφή αεροπορικής δύναμης, αλλά ο Starmer δεν απέσπασε μια σταθερή δέσμευση από τον Trump κατά τη συνάντησή του με τον Αμερικανό πρόεδρο στον Λευκό Οίκο την Πέμπτη.

Η σύγκρουση της Παρασκευής μεταξύ του Τραμπ και του Ζελένσκι κατέστησε την προοπτική αυτή ακόμη λιγότερο πιθανή, με τον Αμερικανό πρόεδρο να κατηγορεί τον ομόλογό του ότι «τζογάρει με τον τρίτο παγκόσμιο πόλεμο».

«Θα πάρει η Ευρώπη δέσμευση για backstop από τις ΗΠΑ; Δεν το νομίζω», κατέληξε ο πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας Λόρδος Ρίκετς. Αυτό, ωστόσο, εγείρει το δύσκολο πρόβλημα του πώς θα διασφαλιστεί η ασφάλεια των Ευρωπαίων ειρηνευτικών δυνάμεων στην Ουκρανία, εάν η Ρωσία σπάσει την όποια εκεχειρία τους είχε δώσει την εμπιστοσύνη να εισέλθουν στη χώρα.

Τι θα συμβεί αν οι ΗΠΑ σταματήσουν να στέλνουν βοήθεια στην Ουκρανία

Μετά την επεισοδιακή συνάντηση της Παρασκευής, η διπλωματική σχέση των δύο ηγετών έχει πληγεί. Την ίδια ώρα, εγείρεται το ερώτημα, τι θα γίνει αν οι ΗΠΑ προχωρήσουν στην περικοπή κάθε βοήθειας προς το Κίεβο.

Αν και έχουν απομείνει σχεδόν 4 δισ. δολάρια μη διατεθειμένης στρατιωτικής βοήθειας, από εγκρίσεις που χορηγήθηκαν κατά τη διάρκεια της προηγούμενης κυβέρνησης Μπάιντεν, την Παρασκευή υπήρξαν υπονοούμενα ότι θα μπορούσαν να κοπούν άμεσα.

Μια διακοπή της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας θα έκανε την κατάσταση στο πεδίο της μάχης πιο δύσκολη για την Ουκρανία, αν και θα χρειαζόταν χρόνος για να επιδράσει. Ουκρανοί αξιωματούχοι εκτιμούν ότι περίπου το 20% του στρατιωτικού υλικού που χρησιμοποιείται στον πόλεμο προέρχεται από τις ΗΠΑ (συν περίπου 55% από την Ουκρανία και 25% από την Ευρώπη), αν και αναγνωρίζεται ότι το 20% είναι από τα πιο ικανά – και τα πιο δύσκολα αντικαταστάσιμα από την Ευρώπη ή αλλού.

Αλλά ενώ η Ουκρανία παραμένει σε μεγάλο βαθμό σε άμυνα, η ρωσική προέλαση στην Ουκρανία ήταν αργή κατά τη διάρκεια του 2024 και ήρθε με υψηλά ποσοστά απωλειών, συχνά πάνω από 1.000 νεκρούς και τραυματίες την ημέρα. Δεν κατακτήθηκαν σημαντικές πόλεις, και η Μόσχα θα χρειαστεί άλλα δύο χρόνια για να καταλάβει το υπόλοιπο της περιοχής του Ντονέτσκ στα ανατολικά, με τον περσινό ρυθμό προέλασης, σύμφωνα με το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου.

Μπορεί η Ευρώπη να καλύψει το κενό;

Είναι δύσκολο να δει κανείς αν και πώς η Ευρώπη μπορεί να αντικαταστήσει όλα όσα παρέχουν οι ΗΠΑ, πράγμα που σημαίνει ότι η στρατιωτική κατάσταση της Ουκρανίας θα παραμείνει δύσκολη.

Η Rachel Ellehuus, γενική διευθύντρια του Royal United Services Institute, λέει ότι η συμβολή των ΗΠΑ είναι ιδιαίτερα σημαντική σε τρεις τομείς: την αεράμυνα, όπου υπάρχουν μόνο περιορισμένες ευρωπαϊκές εναλλακτικές λύσεις για τα συστήματα Patriot, τους βαλλιστικούς πυραύλους μεγαλύτερου βεληνεκούς, με τη Γερμανία να έχει αρνηθεί να δώσει πυραύλους Taurus και τους γαλλοβρετανικούς πυραύλους Storm Shadow να βρίσκονται σε ανεπάρκεια και, τρίτον, τις δορυφορικές επικοινωνίες, όπου το Starlink του Elon Musk παραμένει κρίσιμο στο μέτωπο.

Υπάρχει επίσης το ζήτημα του κόστους. Μέχρι στιγμής, οι ΗΠΑ έχουν δώσει 33,8 δισ. δολάρια (27 δισ. στερλίνες) σε όπλα και πυρομαχικά και έχουν παράσχει στο Κίεβο χρηματοδότηση για άλλα 33,2 δισ. δολάρια για την αγορά όπλων αμερικανικής κατασκευής.

Η ευρωπαϊκή στρατιωτική βοήθεια ήταν σε σχεδόν πανομοιότυπο χρηματικό επίπεδο, στα 62 δισ. ευρώ (51 δισ. λίρες) σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο του Κιέλου στη Γερμανία, πράγμα που σημαίνει ότι οι δωρεές θα πρέπει να διπλασιαστούν για να καλυφθεί πλήρως το κενό.

Αυτό θα αποτελούσε σημαντική αύξηση, γεγονός που οδηγεί σε νέες προτάσεις ότι μέρος των 300 δισ. δολαρίων από τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία της ρωσικής κεντρικής τράπεζας θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για τη χρηματοδότηση της πολεμικής προσπάθειας της Ουκρανίας, αν και δεν είναι σαφές αν είναι νομικά δυνατό να γίνει κάτι τέτοιο.