Ελληνική «πρωτιά» στην Ανταρκτική: Έρευνες στους πάγους και ελπίδες για ελληνική βάση

Την πρώτη αποστολή τους στην Ανταρκτική ολοκλήρωσαν σήμερα, 24 Ιανουαρίου, οι πρώτοι Έλληνες επιστήμονες που ταξίδεψαν στο νοτιότερο μέρος της Γης, συμπληρώνοντας 22 ημέρες πολύτιμων ερευνών σε αυτό που ο ωκεανογράφος και πρόεδρος της «Ελληνικής Εταιρίας Πολικών Ζωνών» Συμεών Κωνσταντινίδης, χαρακτηρίζει στο CNN Greece παρατηρητήριο της κλιματικής κρίσης.

Το ταξίδι αυτό ξεκίνησε στις 20 Δεκεμβρίου από την Αθήνα με το ερευνητικό σκάφος «Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος», με την αποστολή να «τρέχουν» οι ερευνήτριες του Εργαστηρίου Μεταβαλλόμενων Ευφυών Περιβαλλόντων (TUC TIE Lab) της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών και του Εργαστηρίου Ψηφιακής Επεξεργασίας Σήματος και Εικόνας του Πολυτεχνείου Κρήτης Εύχαρις Γουρουντή και Χριστίνα Μπαλωμενάκη.

Η Ελλάδα να αποκτήσει βάση στην Ανταρκτική

«Το όραμά μας είναι η παρουσία της Ελλάδας στο Νότιο Πόλο» επισημαίνει ο ωκεανογράφος.

«Σκοπός» όπως σημειώνει ο ίδιος «είναι μετά από πέντε αποστολές, να αιτηθούμε χώρο για τη δική μας βάση στην Ανταρκτική και σε βάθος λίγων ετών να αποκτήσουμε δύο ερευνητικές θέσεις».

«Η χώρα μας είναι παρατηρητής στην σύμβαση για την Ανταρκτική και δικαιούται να διεξάγει πειράματα, να ενημερώνεται για τα αποτελέσματα πειραμάτων άλλων χωρών και εν τέλει να διεκδικήσει έναν δικό της χώρο ούτως ώστε Έλληνες και Ελληνίδες ερευνητές και ερευνήτριες να διεξάγουν τις δικές τους μελέτες» συμπληρώνει.

«Η Ελλάδα έχει πολύ μεγάλο επιστημονικό δυναμικό το οποίο μέχρι τώρα το στέλνει σε άλλες βάσεις, οπότε θα αισθανόμασταν υπερηφάνεια να υψωθεί η ελληνική σημαία δίπλα σε τόσες άλλες στην Ανταρκτική».

Διευκρινίζει όμως πως δεν πρόκειται για ένα εύκολο εγχείρημα, «είναι μια ιδιαίτερα δύσκολη και δαπανηρή προσπάθεια που θα χρειαστεί χρόνο».

Τι έρευνες διεξάγονται;

Η παρούσα αποστολή αποτελείται από δύο σκέλη:

Κατά την πρώτη έρευνα διενεργήθηκαν γεωμετρικές μετρήσεις στο προσωπικό της βάσης που φιλοξένησε τις Ελληνίδες ερευνήτριες, με σκοπό να διερευνηθούν οι ψυχολογικές επιπτώσεις στους ανθρώπους που ζουν για μεγάλο χρονικό διάστημα σε απομονωμένο περιβάλλον.

«Διερευνάται, δηλαδή, το ενδεχόμενο να πάσχουν από στρες, άγχος, κατάθλιψη» αναφέρει ο επιστήμονας.

Αξίζει να σημειωθεί, όπως επισημαίνει ο κ. Κωνσταντινίδης, ότι αντίστοιχα τεστ διενεργούνται και στους αστροναύτες που ταξιδεύουν στο διάστημα.

Στο δεύτερο σκέλος της αποστολής διενεργείται ένα πείραμα που ονομάζεται «συμμετοχικός σχεδιασμός» της βάσης και αφορά το πώς «θα διαμορφωθεί μια βάση έτσι ώστε να είναι πιο λειτουργική για όσους ζουν σε αυτή».

Στόχος των δύο ερευνητριών που συμμετείχαν στην αποστολή τους είναι η καταγραφή και η ανάλυση των παραμέτρων που επηρεάζουν την ανθρώπινη δραστηριότητα και ψυχολογία σε ακραία περιβάλλοντα, ώστε να προσδιοριστούν οι βέλτιστες χωρικές συνθήκες για τη σωματική και ψυχολογική άνεση των ανθρώπων που ζουν και εργάζονται απομονωμένοι εκεί.

Γιατί έχει τόσο μεγάλο ενδιαφέρον η Ανταρκτική;

Απαντώντας στο ερώτημα «γιατί έχει τόσο μεγάλο ενδιαφέρον ερευνητικά η Ανταρκτική» ο επιστήμονας τονίζει πως εκεί «παρατηρείται καλύτερα η κλιματική κρίση».

«Όταν στην Ελλάδα η θερμοκρασία αυξάνεται κατά έναν βαθμό Κελσίου, εκεί αυξάνεται κατά 3-4 βαθμούς Κελσίου» αναφέρει χαρακτηριστικά. Όπως εξηγεί ο ίδιος «η επίδραση της κλιματικής αλλαγής είναι πολύ μεγαλύτερη στην Ανταρκτική».

Οι «μνηστήρες» της Ανταρκτικής και η συνθήκη του 1959

Το ιδιαίτερο ερευνητικό αλλά και γεωγραφικό ενδιαφέρον της Ανταρκτικής επί σειρά ετών προκαλούσε εντάσεις ανάμεσα στους πολλούς «διεκδικητές» της. «Το μέρος αυτού του πλανήτη ήταν αντικείμενο διεκδικήσεων από διάφορες χώρες, κυρίως στη χερσόνησο της Ανταρκτικής, φτάνοντας στα πρόθυρα μάλιστα του πολέμου» υπογραμμίζει ο κ. Κωνσταντινίδης.

Ανάμεσα σε αυτές ήταν «η Αγγλία, η Αργεντινή και η Χιλή, ενώ “κομμάτι” της διεκδικούσαν και η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία».

Αυτές οι διεκδικήσεις «πάγωσαν» με την συνθήκη της Ανταρκτικής, σύμφωνα με την οποία απαγορεύονται στρατιωτικές δραστηριότητες και εξόρυξη ορυκτών, πυρηνικές εκρήξεις και διάθεση πυρηνικών αποβλήτων και διατίθεται μόνο για την υποστήριξη της επιστημονικής έρευνας και την προστασία της οικοζώνης της ηπείρου.

«Για την παραμονή ενός ατόμου στην Ανταρκτική έχουν υπογραφεί πάνω από 200 άρθρα, με τη σημαντικότερη από αυτές να αποτελεί η συνθήκη της Μαδρίτης που αφορά το περιβάλλον και είναι απαραίτητη για να μπορεί κανείς να φτιάξει βάση».

Γιατί όπως τονίζει ο ίδιος, πρώτα και κύρια «οφείλουμε να προστατεύουμε το περιβάλλον».