ΕΣΥ και σύστημα υγείας: Τα προτερήματα, οι στρεβλώσεις και το πληθωριστικό clawback
Η συνεχιζόμενη στρέβλωση του clawback– με πληθωριστικές διαστάσεις πλέον- η χρόνια υποχρηματοδότηση της φαρμακευτικής δαπάνης και του συστήματος, η έλλειψη καθοδήγησης στη συνταγογράφηση, το σύστημα τιμολόγησης και ο ρόλος του ΙΦΕΤ, αποτελούν μερικά σημεία, τα οποία βαραίνουν και δημιουργούν προβληματισμό, στο σύστημα υγείας.
Και ενώ οι πολίτες δίνουν ψήφο εμπιστοσύνης καθημερινά στο σύστημα υγείας, χαρακτηρίζοντάς το, δίκαιο και ισότιμο, έστω και εάν μερικές φορές ξεφεύγει από τις συνθήκες αποδοτικότητας, οι παραπάνω στρεβλώσεις, το υπονομεύουν!
Τα παραπάνω θέματα, αναδείχθηκαν εμφατικά, στη διάρκεια του 20ου Πανελλήνιου Συνεδρίου 2024 για τα Οικονομικά και τις Πολιτικές της Υγείας.
Πολλές και πυκνές οι ομιλίες που ξεχώρισαν, όπως αυτή, του Πάνου Καναβού, Αναπληρωτή Καθηγητή, Αναπληρωτή Διευθυντή, στο Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής του London School of Economics. Ο καθ. Καναβός αναφέρθηκε κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στη Φαρμακευτική Πολιτική στην Ελλάδα, καθώς και στις στρεβλώσεις που αντιμετωπίζει το Εθνικό Σύστημα Υγείας, τις οποίες χαρακτήρισε «κοινή παραδοχή».
Στρεβλώσεις με τις οποίες έρχονται καθημερινά αντιμέτωποι χιλιάδες πολίτες όπως το clawback, το σύστημα τιμολόγησης, ο μηχανισμός αξιολόγησης τεχνολογιών υγείας [ΗΤΑ] και διαπραγμάτευσης. Επιπλέον, το κανάλι του Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας [ΙΦΕΤ] αλλά και η έλλειψη καθοδήγησης της συνταγογράφησης, καθιστούν δυσλειτουργίες που επηρεάζουν την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών.
Το clawback, ένας πληθωριστικός μηχανισμός
Ο καθ. Καναβός, αναφέρθηκε εκτενώς στο clawback, που ως μηχανισμός ανάκτησης δαπανών, φαίνεται να έχει άκρως πληθωριστικό ρόλο αυξάνοντας διαρκώς το κόστος για τις φαρμακευτικές εταιρείες και οδηγώντας σε περικοπές ή περιορισμούς στις επενδύσεις και την παραγωγή. Παράλληλα, ενισχύει την εξάρτηση από τα εισαγόμενα φάρμακα ενώ επιβαρύνει το σύστημα υγείας μακροπρόθεσμα, αφού δεν αντιμετωπίζει τα διαρθρωτικά προβλήματα που προκαλούν την υπέρβαση δαπανών. Για να μειωθεί αυτός ο πληθωριστικός ρόλος, απαιτούνται διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και ουσιαστική ενίσχυση του ορθολογικού ελέγχου δαπανών.
Εξορθολογισμός & συγκράτηση της φαρμακευτικής δαπάνης
Η ορθολογική χρήση του φαρμάκου καθώς και η συγκράτηση της φαρμακευτικής δαπάνης, είναι δυο στόχοι που δεν έχουν μέχρι στιγμής επιτευχθεί, παρά τις αλλεπάλληλες προσπάθειες όλων των πλευρών. Ο πρώτος στόχος, αφορά στην σωστή, ασφαλή και αποτελεσματική χορήγηση των φαρμάκων, σύμφωνα με επιστημονικά τεκμηριωμένες οδηγίες. Απώτερος σκοπός είναι η βελτίωση της υγείας των ασθενών και η εξοικονόμηση πόρων για το σύστημα υγείας, προάγοντας παράλληλα τη βιώσιμη πρόσβαση σε φαρμακευτικές θεραπείες.
Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο κ. Καναβός επί του θέματος: «Κερασάκι στην τούρτα για το 2024 στάθηκε η μη συμπερίληψη του κλινικού οφέλους στην επιτροπή διαπραγμάτευσης».
Η συγκράτηση της φαρμακευτικής δαπάνης από την άλλη αποτελεί μια διαρκή πρόκληση, λόγω κυρίως της αυξημένης ζήτησης και της αναγκαίας ένταξης καινοτόμων θεραπειών. Εργαλεία όπως το clawback, το rebate και οι αυστηρότερες διαδικασίες αποζημίωσης εφαρμόζονται για τον έλεγχο των δαπανών. Ωστόσο, ο δρόμος των διαρθρωτικών αλλαγών για βιώσιμη χρηματοδότηση, με ισορροπία μεταξύ κόστους και πρόσβασης των ασθενών σε θεραπείες, φαίνεται ακόμα μακρύς.
Αμφιβολίες για την εφαρμογή της HTA
Η αξιολόγηση τεχνολογιών υγείας [Health Technology Assessment – HTA] στην Ελλάδα αποτελεί βασικό εργαλείο για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με την ένταξη νέων φαρμάκων και τεχνολογιών στο σύστημα υγείας. Η εφαρμογή της απαιτεί ισχυρό πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ δημόσιων φορέων και βιομηχανίας, καθώς και επενδύσεις σε επιστημονική εξειδίκευση και δεδομένα. Πάρα ταύτα, όπως υπογράμμισε ο κ. Καναβός, «η έλλειψη κάποιας value-based ή clinical benefit αξιολόγησης, όπως για παράδειγμα διαθέτει η Γαλλία ή η Γερμανία, καθιστά λίγο δημιουργικά ασαφές το πως εφαρμόζεται η εν λόγω τεχνολογία στην χώρα μας».
Το ΙΦΕΤ και η μη εκπλήρωση του αυτοσκοπού του
Σήμερα το ΙΦΕΤ καθιστά εναλλακτικό κανάλι για τη διανομή φαρμάκων, αποφεύγοντας την πληρωμή μέσου όρου του clawback της αγοράς. Ταυτόχρονα όμως, καταλογίζεται ως εταιρεία και οποιαδήποτε αγορά από αυτό, αυξάνει το συνολικό ποσό των αγορών και των επιστροφών για τις άλλες εταιρείες. Η προαναφερθείσα διαδικασία, έχει ως αποτέλεσμα τη διόγκωση της ήδη υπάρχοντος δημοσιονομικού κενού, ενώ το Ινστιτούτο, καταλήγει να αντιτίθεται στις αρχές επάνω στις οποίες δημιουργήθηκε και λειτουργεί. Η μείωση της δαπάνης και η ποσοτικοποίηση των παρεμβάσεων μπορούν να είναι οι πρώτοι στόχοι για μείωση των στρεβλώσεων, σύμφωνα με τον κ. Καναβό.
Οι προτάσεις βελτίωσης για την ενίσχυση του ΕΣΥ πάντως, φαίνονται να μην είναι αρκετές αν αναλογιστεί κανείς πως ένα πρόβλημα στο ένα πεδίο, τροφοδοτεί μια στρέβλωση σε ένα άλλο κομμάτι. Αυτό που αξίζει όμως να σημειωθεί, είναι πως υπάρχουν ειδικοί στον τομέα της υγείας με υλοποιήσιμες προτάσεις, οι οποίες και μπορούν να επιφέρουν και εξομάλυνση, καθώς και έναν λελογισμένο εξορθολογισμό, ώστε και οι ασθενείς να έχουν τις θεραπείες τους την ώρα της ανάγκης, αλλά και το σύστημα να είναι βιώσιμο και έτοιμο να αντιμετωπίσει μελλοντικές προκλήσεις.
