«Πέφτει» η ιδιοκατοίκηση, στροφή στην ενοικίαση – Άπιαστο όνειρο η απόκτηση σπιτιού για τους νέους
H Ελλάδα, η οποία παραδοσιακά εμφανίζει υψηλά ποσοστά μεταξύ των χωρών της ΕΕ στους κατοίκους οι οποίοι διαθέτουν δικό τους σπίτι, την τελευταία δεκαετία παρουσιάζει συνεχή μείωση, μία τάση που ενισχύεται επιπλέον από την αδυναμία της νεότερης γενιάς να αποκτήσει ιδιόκτητη κατοικία. Για έλλειψη «ιδιοκτησιακής κουλτούρας» στη χώρα μας μετά τα «μνημονιακά χρόνια» και κυρίως όσον αφορά στους νέους, είχε κάνει λόγο, μιλώντας πρόσφατα στο CNN Greece και ο κ. Λευτέρης Ποταμιάνος, πρόεδρος του Συλλόγου Μεσιτών Αθηνών-Αττικής.
Η καθοδική πορεία σε βάθος δεκαετίας
Ενδεικτικά της πτωτικής αυτής πορείας είναι τα στοιχεία του Παρατηρητηρίου Αξιών Διαμερισμάτων της Geoaxis, σύμφωνα με τα οποία, από το 75,9% του 2011, το ποσοστό ιδιοκατοίκησης το 2022, έφτασε το 72,8%. Μόνο την τριετία 2019 – 2022 η μείωση ήταν τάξεως του 2,6%, η οποία αντιστοιχεί σε συνολικά 102.695 κατοικίες. Την ίδια στιγμή, πάντως, η μέση αύξηση της αξίας κάθε τύπου διαμερίσματος (νεόδμητο ή παλαιότερο) σε βάθος δεκαετίας, έφτασε περί το 80%, κάτι που εξηγεί σε σημαντικό βαθμό, την άνοδο του ποσοστού εκείνων που πλέον νοικιάζουν σπίτι, φτάνοντας από το 24,1% το 2011, στο 27,2% το 2022.
Πλέον το ποσοστό ιδιοκατοίκησης στην Ελλάδα διαμορφώνεται κάτω από το 70% – στο 69,6%- βάσει των στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ, όπως ανέφερε η Βασιλική Βλαχοστεργίου, Deputy Head of Real Estate Analysis Section στην Τράπεζα της Ελλάδος, κατά την πρόσφατη 25η Prodexpo. Ακόμη χαμηλότερο είναι αυτό το ποσοστό στην Αθήνα φτάνοντας στο 64%.
Ως βασικούς παράγοντες, η ίδια επισήμανε την αύξηση της αξίας των οικιστικών ακινήτων – με αποκορύφωμα την άνοδο της τελευταίας διετίας και κυρίως στην πρωτεύουσα- και τη μείωση παράλληλα του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών κατά 20% σε σχέση με το 2008. Παράλληλα, το έλλειμμα νέων ακινήτων λόγω των σημαντικά λιγότερων οικοδομικών αδειών που εκδόθηκαν την τελευταία δεκαετία είχε ως αποτέλεσμα, ένα ποιοτικά υποδεέστερο και «γηρασμένο» απόθεμα ακινήτων προς πώληση, όπως σημείωσε.
Αργούν να φύγουν από την οικογενειακή κατοικία οι νέοι
Δυσμενέστερη είναι η εικόνα της ιδιοκατοίκησης για τη νεότερη γενιά, με τους Έλληνες στη χώρα μας να δυσκολεύονται, γενικότερα, να «εγκαταλείψουν» την οικογενειακή κατοικία και να ανεξαρτητοποιηθούν, πολύ περισσότερο, να αποκτήσουν δικό τους σπίτι. Είναι χαρακτηριστικό ότι η μέση ηλικία που οι Έλληνες φεύγουν από το σπίτι όπου ζουν με τους γονείς τους, φτάνει τα 30,7 έτη όταν η αντίστοιχη στην ΕΕ είναι τα 26,3 κατά μέσο όρο.
Η χώρα μας επίσης εμφανίζει υψηλά ποσοστά νέων που ζουν σε «υπερπλήρη νοικοκυριά», που δεν διαθέτουν δηλαδή τον απαραίτητο αριθμό δωματίων για τα μέλη τους, σύμφωνα με όσο αναφέρει η newdeal real estate group. Συγκεκριμένα, το ποσοστό των νέων ηλικίας 15-29 ετών που ζούσαν το 2023 σε υπερπλήρη νοικοκυριά έφτασε το 46%, ενώ για τον συνολικό πληθυσμό ανερχόταν στο 27,5%. Στην ΕΕ, τα αντίστοιχα ποσοστά διαμορφώθηκαν στο 26% για τους νέους και 16,8% για τον συνολικό πληθυσμό.
Πάντως, παρότι η κουλτούρα της απόκτησης ακινήτου παραμένει διαχρονικά ισχυρή στο χώρα μας, μία σειρά από παράγοντες που την ενίσχυαν περαιτέρω στο παρελθόν, έχουν πλέον αλλάξει. Ένας από τους σημαντικότερους, που δυσκολεύει ακόμη περισσότερο την κατάσταση, όπως σημειώνουν στελέχη της αγοράς, είναι το γεγονός στις προηγούμενες γενιές, οι οικογένειες είχαν στην πλειονότητα των περιπτώσεων τη δυνατότητα να συνεισφέρουν οικονομικά ώστε οι νέοι να αποκτήσουν ιδιόκτητο ακίνητο και να αφήσουν το πατρικό τους.
