Τι συνδέει και τι χωρίζει Τραμπ και Ερντογάν – Τι εκτιμά Τούρκος αναλυτής στο CNN Greece

Η νίκη του Τραμπ στις αμερικανικές εκλογές έγινε γενικά δεκτή με ευθυμία στην Τουρκία, με τις αγορές να κάνουν ράλι και ορισμένους αξιωματούχους να είναι συγκρατημένα αισιόδοξοι για τις προοπτικές της νέας οικονομικής πολιτικής των ΗΠΑ.

Ο Ερντογάν έσπευσε να συγχαρεί τον νέο Αμερικανό πρόεδρο και να τον καλέσει στην Άγκυρα για… σύσφιξη των τουρκοαμερικανικών σχέσεων.

Ο απερχόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν δεν επισκέφθηκε την Τουρκία κατά τη διάρκεια της θητείας του και η προγραμματισμένη επίσκεψη του Ερντογάν στον Λευκό Οίκο στις αρχές του τρέχοντος έτους ματαιώθηκε χωρίς πολλές εξηγήσεις, υπογραμμίζοντας τις ψυχρές σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας.

Θυμίζουμε ότι οι δύο ηγέτες διατηρούσαν καλή επαφή που δεν επηρεάστηκε σημαντικά από τις διαφωνίες μεταξύ Άγκυρας και Ουάσινγκτον κατά τη διάρκεια της θητείας του πρώην προέδρου στον Λευκό Οίκο

Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται η αποπομπή της Τουρκίας από το πρόγραμμα F-35 βάσει του νόμου περί αντιμετώπισης των αντιπάλων της Αμερικής μέσω κυρώσεων (CAATSA) το 2019 λόγω της αγοράς του ρωσικής κατασκευής αντιπυραυλικού συστήματος S-400, αλλά και η φυλάκιση του Αμερικανού πάστορα Άντριου Μπράνσον που τελικά απελευθερώθηκε και επέστρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες αφού ο Τραμπ απείλησε να προκαλέσει καταστροφές στην τουρκική οικονομία το 2018.

Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο ως 47ος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών ενδέχεται να αναδιαμορφώσει τις ψυχρές, αλλά σταθερές σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας, ειδικά εν μέσω περιφερειακών εντάσεων και παγκόσμιων γεωπολιτικών αλλαγών.

Ο Τούρκος πολιτικός αναλυτής Εργκιούν Μπαμπαχάν μιλώντας στο CNN Greece εκτιμά ότι «η προσωπική σχέση μεταξύ Ερντογάν και Τραμπ είναι σημαντική, χωρίς αμφιβολία ότι υπάρχει οικονομική σχέση μεταξύ τους».

«Υπάρχουν επίσης στενοί δεσμοί μεταξύ των δύο γαμπρών» αναφέρει ο κ. Μπαμπαχάν.

Όπως λέει ο κ. Μπαμπαχάν «ο Ερντογάν δεν θα δυσκολευτεί να δημιουργήσει στενή σχέση με τον Τραμπ και να λάβει προσκλήσεις στον Λευκό Οίκο. Η παρουσία του Eλον Μασκ αποτελεί επίσης πλεονέκτημα για τον Ερντογάν. Η Τουρκία είναι ένας σημαντικός πελάτης για τον Μασκ. Η Άγκυρα μπορεί επίσης να δώσει νέες παραγγελίες για να το μετατρέψει αυτό προς όφελός της. Το εμπόδιο του Κογκρέσου φαίνεται να ξεπερνιέται εύκολα χάρη στον έλεγχο Γερουσίας και Βουλής από τους Ρεπουμπλικάνους, δηλαδή τον Τραμπ. Μπορεί να είναι πιο εύκολο να ανοίξει ο δρόμος για την πώληση των F-35. Το μόνο εμπόδιο μπορεί να είναι το λόμπι χωρών όπως το Ισραήλ και η Ελλάδα, οι οποίες μπορεί να μην επιθυμούν με τη στρατιωτική ενίσχυση της Τουρκίας στην περιοχή».

Ο Εργκιούν Μπαμπαχάν επισημαίνει ότι «παρόλο που οι απρόβλεπτες αντιδράσεις του Τραμπ μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα, ο Ερντογάν πιστεύει ότι θα τα ξεπεράσει, όπως έχει κάνει και στο παρελθόν. Η μεγαλύτερη προσδοκία της Άγκυρας είναι ότι οι ΗΠΑ θα αποσύρουν τα στρατεύματά τους από την περιοχή, ιδίως από τη Συρία. Αυτό είναι πλέον μια ισχυρότερη πιθανότητα».

Η προηγούμενη θητεία του Τραμπ χαρακτηρίστηκε από μια πραγματιστική προσέγγιση προς την Άγκυρα, με αρκετές συνεργασίες, αλλά και ανεπίλυτες διαφωνίες. Καθώς ξεκινά η νέα θητεία του Ντόναλντ Τραμπ οι σχέση του με τον Τούρκο πρόεδρο μπορεί να επηρεαστεί από τις περιφερειακές προκλήσεις.

Ας δούμε όμως αναλυτικά ποιες θα είναι οι βασικές προκλήσεις στις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας

1. Θέματα Ασφάλειας και Περιφερειακά Ζητήματα:

– Οι μακροχρόνιες διαφορές της Τουρκίας με τις ΗΠΑ, όπως η υποστήριξη της Ουάσινγκτον στην οργάνωση YPG (συνδεόμενη με το PKK) στη Συρία, παραμένουν ανεπίλυτες. Αν και ο Τραμπ είχε αναγνωρίσει τις ανησυχίες της Άγκυρας για την ασφάλεια, δεν υλοποιήθηκαν σημαντικές αλλαγές πολιτικής. Οι Τούρκοι έχουν ενοχληθεί από την ελληνοαμερικανική συμμαχία και τις διευκολύνσεις που παρέχει η Ελλάδα στις ΗΠΑ με τις αμερικανικές βάσεις. Επιθυμούν μικρότερη παρουσία των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο και δεν βλέπουν καθόλου με καλό μάτι τις όλο και αναπτυσσόμενες αμερικανοκυπριακές σχέσεις.

– Η συνεχιζόμενη σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας και η πιθανή κλιμάκωση του πολέμου στη Μέση Ανατολή ενδέχεται να περιπλέξουν περαιτέρω τις σχέσεις των δύο χωρών. Οι Τούρκοι αναμένεται να διεκδικήσουν ρόλο διαμεσολαβητή με τις ευλογίες των ΗΠΑ με στόχο την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα.

2. Αμυντική και Στρατιωτική Συνεργασία:

– Κατά την προηγούμενη θητεία του Τραμπ η αγορά του αντιπυραυλικού συστήματος S-400 από τη Ρωσία προκάλεσε τον αποκλεισμό της Τουρκίας από το πρόγραμμα των F-35 και απο την αγορά αμερικανικών εξαρτημάτων για τη συντήρηση των υφιστάμενων F16. Αν και η Τουρκία έχει μειώσει την εξάρτησή της από αμερικανικά αμυντικά συστήματα, επιθυμεί την άρση των κυρώσεων και την επαναφορά της στο πρόγραμμα των F-35.

Σημειώνεται ότι υπάρχουν αρκετές φωνές στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ που υποστηρίζουν την επιστροφή της Τουρκίας στο πρόγραμμα των υπερσύγχρονων μαχητικών 5^ης γενιάς.

3. Έκδοση Μελών της FETÖ:

– Η Τουρκία έχει επανειλημμένα απαιτήσει την έκδοση μελών της FETÖ, που θεωρεί υπεύθυνη για την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος το 2016. Παρά τις πιέσεις, οι κυβερνήσεις Τραμπ και Μπάιντεν δεν ικανοποίησαν αυτά τα αιτήματα, και το ζήτημα πιθανώς θα επανέλθει στο τραπέζι.

4. Ισραηλινοπαλαιστινιακή Σύγκρουση:

– Η σταθερή υποστήριξη του Τραμπ στο Ισραήλ, που αναδείχθηκε κατά την πρώτη του θητεία με την αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ, πιθανότατα θα δημιουργήσει εντάσεις με την Τουρκία. Η στενή φιλία του Τραμπ με τον Νετανιαχου και η σταθερή φιλοπαλαιστινιακή στάση του Ερντογάν ενδέχεται να τους οδηγήσει σε σύγκρουση αν η προσέγγιση του Τραμπ στην περιοχή είναι φιλοϊσραιλινή.

5. Περιφερειακή Δυναμική και Στρατηγικός Ρόλος της Τουρκίας:

-Από την προηγούμενη θητεία του Τραμπ, η Τουρκία έχει υιοθετήσει μια εξωτερική πολιτική, ενισχύοντας τους δεσμούς της με τη Ρωσία, την Κίνα και άλλους μη δυτικούς παίκτες. Ο Τραμπ είναι μεγάλος εχθρός της Κίνας.

Παρότι η προσωπική σχέση που είχαν ο Τραμπ με τον Ερντογάν μπορεί να διευκολύνει την αναθέρμανση των σχέσεων, η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ διαμορφώνεται από μακροπρόθεσμα συμφέροντα. Η ενίσχυση της συνεργασίας και η αντιμετώπιση των ανησυχιών ασφαλείας της Τουρκίας, όπως παραδείγματος χάριν η επαναφορά της στο πρόγραμμα των F35 θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε θετικές αλλαγές. Ωστόσο, όλα θα εξαρτηθούν από τις αποφάσεις της νέας διοίκησης Τραμπ, η οποία θα προσέξει πολύ για να μην «στενοχωρήσει» τους ισχυρούς της συμμάχους.