Το Αλφαβητάρι της Υγείας: Ένα εργαλείο πληροφοριών, από την Ένωση Ασθενών Ελλάδος

Το Αλφαβητάρι Υγείας, μια καινοτόμο ψηφιακή πλατφόρμα που στόχο έχει να ενισχύσει την κατανόηση της ιατρικής ορολογίας και να διευκολύνει την επικοινωνία των πολιτών με τους επαγγελματίες υγείας, παρουσίασε την Παρασκευή 22 Νοεμβρίου, η Ένωση Ασθενών Ελλάδας.

Το Αλφαβητάρι Υγείας είναι κεντρική δράση του στρατηγικού πυλώνα εγγραμματοσύνης της Ένωσης Ασθενών Ελλάδος και πρόκειται για ένα εργαλείο που επιτρέπει στους πολίτες να βρίσκουν άμεσα και έγκυρα πληροφορίες σχετικές με ιατρική ορολογία που έχουν ανάγκη, σε απλή και κατανοητή γλώσσα, ώστε να διευκολύνεται η επικοινωνία τους με το γιατρό τους.

Λίγο πριν από την παρουσίαση, πραγματοποιήθηκε εισαγωγική συζήτηση με θέμα την εγγραμματοσύνη υγείας, την οποία συντόνισε ο Δρ. Σπύρος Σαπουνάς, Ιατρός Ενδοκρινολόγος και Β’ Αντιπρόεδρος Δ.Σ. του Ε.Ο.Φ με συμμετέχοντες τον Δρ. Χρήστο Λιονή, Καθηγητή Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας του Πανεπιστημίου Κρήτης, τον Δρ. Ελευθέριο Θηραίο, Γενικό/Οικογενειακό Ιατρό, Διευθυντή του ΕΣΥ, Προϊστάμενο της Γενικής Διεύθυνσης του Ο.ΔΙ.Π.Υ. Α.Ε. Και Πρόεδρο της Ιατρικής Εταιρείας Αθηνών και την Α’ Αντιπρόεδρο της ΕΝ.ΑΣ.ΕΛ., κα. Κατερίνα Κουτσογιάννη.

Ο Δρ. Σαπουνάς, ανέφερε ότι σύμφωνα με μελέτες του Ινστιτούτου Πολιτικής της Υγείας, το 12% του πληθυσμού στην Ελλάδα έχει πολύ χαμηλά επίπεδα εγγραμματοσύνης υγείας, ενώ το 35% αντιμετωπίζει προβλήματα στην κατανόηση και αξιοποίηση υγειονομικών πληροφοριών. ‘Όπως επισήμανε, οι ασθενείς με χαμηλή εγγραμματοσύνη κοστίζουν στο σύστημα υγείας τέσσερις φορές περισσότερο, καθώς δεν είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν σωστά τις πληροφορίες για την υγεία τους. Ενδεικτικά, ανέφερε παραδείγματα από συλλόγους ασθενών, όπως τον “Προμηθέα”, οι οποίοι με την ενημέρωση και τη συνεργασία μεταξύ ασθενών και γιατρών πέτυχαν καλύτερη θεραπεία για τα μέλη τους.

Ακόμη, ο Δρ. Σαπουνάς τόνισε πως η εγγραμματοσύνη υγείας είναι κρίσιμη για την πρόληψη και την καλύτερη φροντίδα, αναφέροντας τη δική του εμπειρία ως ασθενής με νεανική αρθρίτιδα, όπου η ενημέρωση και η συνεργασία με τον γιατρό του οδήγησαν σε βελτιωμένη θεραπεία.

Ο Δρ. Λιονής αναφέρθηκε στην έννοια της «εγγραμματοσύνης υγείας», η οποία συχνά συγχέεται με το επίπεδο εκπαίδευσης ή γενικής γνώσης ενός ατόμου σχετικά με την υγεία του. Ωστόσο, ο όρος αφορά την ικανότητα του ατόμου να εντοπίζει αξιόπιστες πηγές πληροφόρησης υγείας, να αξιολογεί τη χρησιμότητά τους και να λαμβάνει τεκμηριωμένες αποφάσεις που επηρεάζουν τη ζωή του. Η «εγγραμματοσύνη υγείας» συνδέεται άμεσα με την αντίληψη του κινδύνου, ενώ ο Δρ. Λιονής επεσήμανε την ανάγκη να εστιάσουμε στο ρόλο του σχολείου, των γονέων και των υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στην ανάπτυξη αυτής της δεξιότητας, προκειμένου να βελτιωθεί η υγειονομική πρόληψη και η προαγωγή της υγείας.

Κατά την τοποθέτησή του, ο Δρ. Θηραίος, μίλησε για τον ρόλο του Ο.Δ.Ι.Π.Υ. Α.Ε στη βελτίωση της εγγραμματοσύνης υγείας και την ενίσχυση της συμμετοχής των ασθενών. Όπως επισήμανε, στόχος είναι να εξασφαλιστεί η προσβασιμότητα στις υπηρεσίες υγείας και να διασφαλιστεί ότι οι ασθενείς έχουν τη δυνατότητα να λαμβάνουν ενημερωμένες και τεκμηριωμένες αποφάσεις για την υγεία τους. Επιπλέον, ο Δρ. Θηραίος υπογράμμισε την ανάγκη για εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας ώστε να κατανοούν ότι διαχειρίζονται τις ανάγκες των ασθενών, όχι μόνο τα νοσήματα. Κλείνοντας, εστίασε στην κρισιμότητα της υιοθέτησης ψηφιακών εργαλείων και της εξατομικευμένης φροντίδας για την ενδυνάμωση των ασθενών, ώστε να μπορούν να αξιοποιούν τη διαθέσιμη πληροφορία και να εκτιμούν τον κίνδυνο, ιδιαίτερα σε ένα περιβάλλον πολλαπλών αναγκών και αναδυόμενων κρίσεων.

Τέλος, η κυρία Κατερίνα Κουτσογιάννη, τόνισε ότι «σε μια εποχή καταιγισμού πληροφοριών, η βελτίωση της εγγραμματοσύνης στην υγεία μας βοηθά να ξεχωρίζουμε τις ακριβείς και σωστές πληροφορίες, κάτι που αποτελεί βασικό πυλώνα της ενημέρωσης των ασθενών». Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, η ανάγκη για τη δημιουργία αυτού του εργαλείου προέκυψε από τα αποτελέσματα έρευνας που πραγματοποίησε η EN.AΣ.ΕΛ σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Πολιτικών Υγείας.

Σύμφωνα με την έρευνα, το 29% των πολιτών δυσκολεύονται να βρουν αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά με τα συμπτώματα των ασθενειών, ενώ το 27% αναφέρουν ότι δυσκολεύονται να κατανοήσουν τις οδηγίες που συνοδεύουν τα φάρμακα.

Επιπλέον, το 14% των πολιτών θεωρούν πολύ δύσκολη την αξιολόγηση της αξιοπιστίας των πληροφοριών υγείας στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, ενώ το 24% δυσκολεύονται να έχουν πρόσβαση σε ακριβείς και αξιόπιστες πληροφορίες υγείας.

Η νέα αυτή πλατφόρμα έρχεται να καλύψει τις παραπάνω ανάγκες, προσφέροντας στους χρήστες ένα εύχρηστο εργαλείο που τους επιτρέπει να κατανοούν καλύτερα ιατρικούς όρους, να αξιολογούν τις πληροφορίες που δέχονται και να βελτιώνουν την επικοινωνία τους με τους επαγγελματίες υγείας. Η πλατφόρμα είναι σχεδιασμένη ώστε να έχει την ίδια λειτουργικότητα με μια μηχανή αναζήτησης (όπως η wikipedia) και δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες να αναζητούν έναν όρο και να λαμβάνουν μια περιεκτική και κατανοητή περιγραφή του. Παράλληλα, η πλατφόρμα παρέχει τη δυνατότητα πλοήγησης μέσω σχετικών όρων και ετικετών, διευκολύνοντας το χρήστη στην αναζήτηση και την κατανόηση της πληροφορίας. Αξιοσημείωτο είναι δε, ότι η πλατφόρμα επιτρέπει την αναζήτηση όρων από οποιοδήποτε σημείο της σελίδας, ενώ παρέχει εύκολη πρόσβαση σε όλες τις σχετικές πληροφορίες.

Πέρα από τους χρόνιους ασθενείς και τους φροντιστές, το Αλφαβητάρι Υγείας απευθύνεται και στο ευρύ κοινό, ενδυναμώνοντας τη δυνατότητα όλων να κατανοούν και να αξιολογούν τις ιατρικές πληροφορίες. Η πλατφόρμα έχει ήδη καταχωρήσει πάνω από 600 ιατρικούς όρους και φιλοδοξεί να εξελιχθεί σε έναν ισχυρό σύμμαχο στην προσπάθεια για καλύτερη ενημέρωση και αυτονομία των πολιτών.

Στη συνέχεια, η κα. Κουτσογιάννη παρουσίασε τα επόμενα βήματα της ΕΝ.ΑΣ.ΕΛ σε ότι αφορά το Αλφαβητάρι Υγείας, το οποίο θα συνεχίσει να εξελίσσεται και να εμπλουτίζεται με νέους όρους, καθώς και με πολυμέσα όπως βίντεο, infographics και podcasts. Ανακοίνωσε μάλιστα τη διενέργεια εκστρατείας ενημέρωσης το 2025 με τίτλο: «Δέκα Μύθοι και Αλήθειες», που θα τρέξει η ΕΝ.ΑΣ.ΕΛ με στόχο την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης γύρω από τα θέματα υγείας.

Σημειώνεται δε, ότι η επιστημονική εποπτεία και υποστήριξη της πλατφόρμας παρέχεται από καταξιωμένους επιστήμονες, μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής της ΕΝ.ΑΣ.ΕΛ, μεταξύ των οποίων είναι οι κ.κ.: Κυριάκος Σουλιώτης, Καθηγητής Πολιτικής Υγείας, Κοσμήτορας της Σχολής Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και Πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής ΕΝ.ΑΣ.ΕΛ, Μαρία Γαζούλη, Καθηγήτρια Βιολογίας – Νανοϊατρικής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Αχιλλέας Γραβάνης, Καθηγητής Φαρμακολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Κρήτης και τακτικός ερευνητής στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας & Βιοτεχνολογίας του ΙΤΕ, Χρήστος Λιονής, Καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας Πανεπιστημίου Κρήτης, Μένη Μαλλιώρη, Ομότιμη Καθηγήτρια Ψυχιατρικής ΕΚΠΑ, Πτυχιούχος Οδοντιατρικής και Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Πατρίνα Παπαρρηγοπούλου, Δικηγόρος, Καθηγήτρια Δημοσίου Δικαίου Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Σταυρούλα Τσινόρεμα, Καθηγήτρια Σύγχρονης και Νεότερης Φιλοσοφίας και Βιοηθικής Πανεπιστημίου Κρήτης.