Μεσανατολικό: Αβέβαιο το μέλλον της Γάζας – Τα αντίπαλα στρατόπεδα και οι αστάθμητοι παράγοντες

Την ώρα που ο πόλεμος στη Γάζα μαίνεται, οι συζητήσεις για την «επόμενη ημέρα» συνεχίζονται. Καταπώς φαίνεται, όμως, δεν πρόκειται να βρεθεί λύση στο μεσανατολικό ακόμη κι αν επιτευχθεί κάποιου είδους διευθέτηση των εχθροπραξιών.

Το Ισραήλ έχει καταστήσει σαφές ότι δεν θα αναθέσει υπεργολαβικά την ασφάλεια κατά μήκος των νότιων συνόρων του σε κανέναν άλλον και ισραηλινοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι λένε ότι οι δυνάμεις τους θα μπαίνουν και θα βγαίνουν από τη Γάζα για πολύ καιρό ακόμη, ακόμη και μετά την αποχώρηση των στρατευμάτων.

«Η έννοια της “επόμενης ημέρας” πρέπει να αποσυρθεί», είπε ο Άαρον Ντέιβιντ Μίλερ, πρώην αξιωματούχος των ΗΠΑ στο Κάρνεγκι. «Είναι παραπλανητικό και επικίνδυνο επειδή δεν θα υπάρχει σαφής διαχωριστική γραμμή «μεταξύ του τέλους των ισραηλινών στρατιωτικών επιχειρήσεων και μιας σχετικής σταθερότητας που επιτρέπει στους ανθρώπους να επικεντρωθούν στην ανοικοδόμηση της περιοχής» προσθέτει.

Υπάρχουν διάφορες πρόχειρες ιδέες για το τι θα συμβεί όταν παύσουν οι εχθροπραξίες. Παράλληλα, αρχίζει και εμπεδώνεται η αντίληψη ότι οποιαδήποτε βιώσιμη διευθέτηση θα απαιτούσε μια περιφερειακή συμφωνία με τη συμμετοχή χωρών όπως η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Ιορδανία και το Κατάρ.

Αναπόφευκτα, μια τέτοια συμφωνία θα έπρεπε να ηγηθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τον πιο αξιόπιστο σύμμαχο του Ισραήλ. Οι περισσότεροι αξιωματούχοι και αναλυτές υποθέτουν ότι θα απαιτηθούν νέες κυβερνήσεις τόσο στο Ισραήλ όσο και στην Παλαιστινιακή Αρχή.

Ασυμφωνία Μπάιντεν-Νετανιάχου

Έπειτα, υπάρχει και το ζήτημα των ηγετών της Χαμάς. Εφόσον είναι ακόμη ζωντανοί τι θα κάνουν; Θα εξοριστούν στο πλαίσιο κάποιου διακανονισμού; Προς το παρόν, πάντως, η Χαμάς έχει απορρίψει αυτό το σενάριο. Όπως κι αν έχει, μία πρώτη συμφωνία σχετικά με τους ομήρους «είναι η απαραίτητη προϋπόθεση της ευρύτερης περιφερειακής συμφωνίας της κυβέρνησης», δήλωσε ο Μάρτιν Σ. Ιντάικ, πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στο Ισραήλ.

Αυτό, ελπίζουν Αμερικανοί αξιωματούχοι, θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για ευρύτερες διαπραγματεύσεις. Θα περιλαμβάνουν μετριοπαθή σουνιτικά αραβικά κράτη που δεν τρέφουν μεγάλη αγάπη για τη Χαμάς και τον κύριο υποστηρικτή της, το σιιτικό Ιράν, και που ανησυχούν για την αυξανόμενη ισχύ του Ιράν.

Την ίδια ώρα ο ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου ναι μεν υποστηρίζει τις προσπάθειες για μια συμφωνία ομήρων αλλά παράλληλα κάνει εκστρατεία για την πολιτική του επιβίωση και αντιτάσσεται σε μία βασική θέση του Αμερικανού Προέδρου Μπάιντεν.

Ο Τζο Μπάιντεν έχει δηλώσει ότι θα ήθελε μια «αναζωογονημένη Παλαιστινιακή Αρχή» ως ένα πρώτο στάδιο προς μια ενδεχόμενη «λύση δύο κρατών», δηλαδή μιας ανεξάρτητης, αποστρατικοποιημένης Παλαιστίνης.

Ο Μπ. Νετανιάχου παρουσιάζει τον εαυτό του ως το μοναδικό πρόσωπο που μπορεί να αποτρέψει τους Αμερικανούς από το να επιβάλουν την παρουσία ενός παλαιστινιακού κράτους σε ένα «λαβωμένο» Ισραήλ ή να τεθούν περιορισμοί στην ισραηλινή δραστηριότητα εποικισμού στη Δυτική Όχθη που απορροφά σταδιακά παλαιστινιακή γη.

Οι Αμερικανοί πιστεύουν ότι έχουν σοβαρό πλεονέκτημα έναντι του Ισραήλ και του Νετανιάχου. Η Σαουδική Αραβία, ο βασικός περιφερειακός «παίχτης», έχει δηλώσει ότι θέλει να συνεχίσει την πορεία προς την εξομάλυνση με το Ισραήλ με αντάλλαγμα αμερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας κατά του Ιράν Μάλιστα, η Σαουδική Αραβία είπε επίσης ότι η εξομάλυνση, πόσο μάλλον η οποιαδήποτε συνεργασία για το μέλλον της Γάζας, εξαρτάται από τη δημιουργία μιας «αμετάκλητης» πορείας προς ένα παλαιστινιακό κράτος. Φυσικά ο Μπ. Νετανιάχου απορρίπτει όλα τα παραπάνω.

Το όραμα του Νετανιάχου για τη Γάζα είναι ασαφές. Συνεχίζει να επιμένει ότι η Χαμάς θα «καταστραφεί» και ότι όλοι οι όμηροι θα απελευθερωθούν αλλά αυτοί οι στόχοι φαίνονται αντιφατικοί καθώς η ισραηλινή στρατιωτική επιχείρηση στη Γάζα κινείται αργά και οι απώλειες και των δύο πλευρών αυξάνονται συνεχώς, δημιουργώντας του εσωτερική και διεθνή πίεση.

Πάντως, έχει δηλώσει ξεκάθαρα αυτό που δεν θέλει: α) η Χαμάς να επιβιώσει στρατιωτικά και πολιτικά, β) η Παλαιστινιακή Αρχή να έχει τον έλεγχο της Γάζας, γ) την παρουσία ειρηνευτικών δυνάμεων και δ) ένα ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτους.

Σενάρια

Οι ακροδεξιοί εταίροι του πρότειναν τον εκτοπισμό Παλαιστινίων πολιτών και τον εποικισμό της Γάζας, μέλη της αντιπολίτευσης, όπως ο Μπένι Γκαντζ και ο Γκάντι Άιζενκοτ, που θεωρούνται δημοφιλείς εναλλακτικές για τον πρωθυπουργικό θώκο, είναι πιο πιθανό να ακολουθήσουν την αμερικανική ιδέα μιας μεγαλύτερης περιφερειακής συμφωνίας. Το ίδιο και ο υπουργός Άμυνας Γιοάβ Γκάλαντ, ο οποίος έχει αποστασιοποιηθεί από τον Νετανιάχου. Όλοι, πάντως, αναγνωρίζουν ότι η αμερικανική υποστήριξη είναι απαραίτητη για το Ισραήλ.

Κανείς δεν πιστεύει ότι πρέπει να γίνει μια γρήγορη συμφωνία. Η εκπαίδευση περίπου 6.000 παλαιστινιακών δυνάμεων ασφαλείας για την αστυνόμευση της Γάζας, ακόμη και σε συνεργασία με κάποια αραβική δύναμη, θα χρειαζόταν έως και 10 μήνες, εκτιμούν Αμερικανοί αξιωματούχοι. Στο μεταξύ, ελπίζουν ότι οι αραβικές χώρες, και πιθανώς η Τουρκία, κληρονόμος των Οθωμανών ηγεμόνων της Γάζας, να συμφωνήσουν να αστυνομεύσουν τη Γάζα.

Μακρύς ο δρόμος

Εύκολα καταλαβαίνει κανείς, λοιπόν, ότι δεν υπάρχει γρήγορος δρόμος για την «Αναζωογονημένη Παλαιστινιακή Αρχή», όπως την έχει ονομάσει ο Πρόεδρος Μπάιντεν, καθώς κάτι τέτοιο θα απαιτούσε τη συνταξιοδότηση ή έστω την παύση του καθεστώτος του «επίτιμου» Παλαιστίνιου προέδρου Μαχμούντ Αμπάς, εσωτερική μεταρρύθμιση και τη διεξαγωγή εκλογών, λένε ανώτεροι Αμερικανοί αξιωματούχοι.

Ο Γιαακόβ Αμιντρόρ, πρώην στρατηγός και σύμβουλος εθνικής ασφάλειας, είπε ότι βλέπει το 2024 ως έτος πολέμου χαμηλής έντασης. Το επόμενο έτος θα αφιερωθεί στην εύρεση και καταστροφή σηράγγων, υποδομών και μαχητών της Χαμάς, είπε ο συνεργάτης του Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών της Ιερουσαλήμ. Πρόσθεσε δε ότι μέχρι τα μέσα του 2025 η Χαμάς δεν θα έχει πλέον στρατιωτική και πολιτική ικανότητα να διευθύνει τη Γάζα και ότι ο ισραηλινός στρατός θα είναι σε θέση να επιχειρήσει εκεί ακολουθώντας το μοντέλο της Δυτικής Όχθης,

Έτσι, ακόμη και στο καλύτερο σενάριο, ο δρόμος για την «επόμενη ημέρα» στη Γάζα είναι μακρύς, ενώ ακόμη και τα καλύτερα σχέδιο κινδυνεύουν με αποτυχία, αν υποθέσουμε ότι ξεσπάει πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Χεζμπολάχ του Λιβάνου, κάτι που θα κάνει την καταστροφή στη Γάζα να μοιάζει με απλή προθέρμανση…

Plans for Gaza’s ‘Day After’ Seem Ever Distant / New York Times