Η κλιματική αλλαγή πλήττει την Ευρώπη – Από εξαπλωση κουνουπιών μέχρι σοβαρές ασθένειες

 Πριν λίγες μέρες, στις 18 Ιουνίου το έγκριτο περιοδικό Nature δημοσίευσε άρθρο ειδικά για τη σφοδρότητα με την οποία η κλιματική αλλαγή πλήττει την Ευρώπη. Ολοένα και περισσότερες έρευνες μας πληροφορούν για τους θανάτους και τις ασθένειες που συνδέονται με την αύξηση της θερμοκρασίας σε ολόκληρη την ήπειρο.

Η υπερθέρμανση του πλανήτη κοστίζει ζωές, οξύνει την ανισότητα στην υγεία και οδηγεί στην εξάπλωση των κουνουπιών και των παρασίτων που μεταφέρουν ασθένειες σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή ήπειρο, σύμφωνα με το άρθρο του περιοδικού Nature.

Η Παθολόγος, Καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Θεοδώρα Ψαλτοπούλου και η Βιολόγος Παναγιώτα Ζαχαράκη συνοψίζουν τα κύρια σημεία της έκθεσης που δημοσιεύεται στο άρθρο.

Η έκθεση εξέτασε εκατοντάδες μελέτες σχετικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην υγεία —καθώς και τις ενέργειες που ακολουθούν ως απάντηση— στην Ευρώπη αξιολογώντας 42 δείκτες, συμπεριλαμβανομένων αυτών για τους θανάτους που σχετίζονται με τη ζέστη, την εξάπλωση των μολυσματικών ασθενειών και τις τάσεις στην έρευνα για την υγεία και την κλιματική αλλαγή.

Η αξιολόγηση των δεδομένων έδειξε ότι απαιτείται άμεση δράση από τις ευρωπαϊκές χώρες για να διατηρηθεί ο ευρωπαϊκός πληθυσμός, αλλά και οι πληθυσμοί σε όλο τον κόσμο, ασφαλείς από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην υγεία.

Θανατηφόρα ζέστη

Δεδομένα θνησιμότητας και θερμοκρασίας, καθώς και προηγούμενα στοιχεία για το πώς η ζέστη επηρεάζει τη θνησιμότητα, καταδεικνύουν ότι από το 2003–12 έως το 2013–22, η θνησιμότητα που σχετίζεται με τη ζέστη αυξήθηκε κατά μέσο όρο 17 θανάτους ανά 100.000 άτομα σε όλη την Ευρώπη. Η αύξηση της θνησιμότητας που σχετίζεται με τη ζέστη ήταν υψηλότερη στις γυναίκες σε σύγκριση με τους άνδρες.

Οι ανισότητες μεταξύ των φύλων μπορούν να εξηγηθούν από τις διαφορές όσον αφορά την απώλεια θερμότητας από το σώμα και τους μέγιστους ρυθμούς εφίδρωσης. Οι γυναίκες μπορεί επίσης γενικά να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο θερμικού στρες μετά την ωορρηξία, όταν τείνουν να έχουν υψηλότερη θερμοκρασία σώματος.

Ένας άλλος παράγοντας που θα μπορούσε να οδηγήσει στο χάσμα μεταξύ των φύλων είναι ότι οι γυναίκες φτάνουν γενικά σε μεγαλύτερες ηλικίες από τους άνδρες και οι ηλικιωμένοι είναι γενικά πιο ευάλωτοι σε στρες που σχετίζονται με τη ζέστη. Οι ηλικιωμένοι είναι επίσης πιο πιθανό να ζουν μόνοι, γεγονός που τους θέτει σε μεγαλύτερο κίνδυνο από τη ζέστη.

Κρότωνες και παράσιτα

Οι υψηλότερες θερμοκρασίες επιτρέπουν στα κουνούπια ή στους κρότωνες και τα παράσιτα που μεταφέρουν ασθένειες να επεκταθούν σε περισσότερες περιοχές και υποκινούν την ανάπτυξη πληθυσμών κροτώνων. Ένα παθογόνο που θα γίνεται πιο συχνό λόγω της κλιματικής αλλαγής είναι το μονοκύτταρο παράσιτο Leishmania infantum. Το παράσιτο συνήθως προκαλεί έλκη στο δέρμα σε όλο το σώμα, τα οποία μπορεί να είναι εξουθενωτικά, ενώ σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να είναι θανατηφόρο.

Ερευνητές εκτίμησαν ότι οι θερμότερες και πιο υγρές συνθήκες σε όλη την Ευρώπη επέτρεψαν που μεταφέρουν να εξαπλωθούν βόρεια σε νέες περιοχές διαβιβαστές όπως κουνούπια, κρότωνες και παράσιτα, και να φέρουν σταδιακά νέες ασθένειες στην ήπειρο. Το εύρος τους ήταν μεγαλύτερο τη δεκαετία του 2010 σε σχέση με τη δεκαετία του 2000.

Διαπιστώθηκε επίσης ότι οι υψηλότερες θερμοκρασίες έχουν κάνει την Ευρώπη πιο κατάλληλη για το τσιμπούρι Ixodes ricinus, το οποίο μπορεί να μεταδώσει μια σειρά από ασθένειες όταν δαγκώνει ανθρώπους.

Οι ασθένειες που μεταδίδονται με κρότωνες, όπως η νόσος του Lyme και η εγκεφαλίτιδα, προκαλούν συμπτώματα που κυμαίνονται από γριπώδη ασθένεια έως σοβαρές νευρολογικές και καρδιαγγειακές επιπλοκές, οδηγώντας σε απώλεια εργασίας, μακροχρόνια αναπηρία και σημαντικό κόστος υγειονομικής περίθαλψης.

Εκδοτική έκρηξη

Καθώς ο κόσμος θερμαίνεται, η έρευνα για το πώς η κλιματική αλλαγή διασταυρώνεται με την υγεία των Ευρωπαίων έχει ενταθεί. Οι ερευνητές μετρούν εκατοντάδες μελέτες για το πώς διασταυρώνονται η κλιματική αλλαγή και η υγεία των Ευρωπαίων, που δημοσιεύτηκαν μεταξύ 1991 και 2022. Η πλειονότητα αυτών των μελετών επικεντρώνεται στο πώς η υπερθέρμανση του πλανήτη επηρεάζει την υγεία, αλλά ορισμένες εξέτασαν επίσης τα αέρια του θερμοκηπίου που εκπέμπονται από τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης ή πώς να προστατευτούν οι άνθρωποι από την κλιματική αλλαγή που συμβαίνει ήδη.

Οι συγγραφείς διαπίστωσαν επίσης ότι περίπου το 2% των μελετών που δημοσιεύθηκαν το 2022 για την υγεία του κλίματος αναφέρονταν στην ισότητα ή τη δικαιοσύνη.

Συνοψίζοντας το περιοδικό Nature, αναφέρει ότι για την ορθή αντιμετώπιση των επιπτώσεων στην υγεία που σχετίζονται με το κλίμα, είναι πλέον σημαντικό να διαλευκανθεί και ποιοι πληθυσμοί επηρεάζονται δυσανάλογα και κινδυνεύουν περισσότερο, ώστε να προστατευτούν όλοι αλλά κυρίως οι ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού.