«Δεν κηρύττεις εσύ πλοίο σε κατάσταση ανάγκης»: Δικαστικός πραγματογνώμων ναυτικών ατυχημάτων εξηγεί
Κάποιοι κοιτούν προς τον ουρανό, κάποιοι σηκώνουν τα χέρια ψηλά και άλλοι έχουν ανοίξει τις αγκαλιές τους: οι αεροφωτογραφίες λίγη ώρα πριν από το πολύνεκρο ναυάγιο ανοιχτά της Πύλου αποτυπώνουν με τον πιο σκληρό και ανάλγητο τρόπο το μεταναστευτικό δράμα.
Ο επίσημος απολογισμός του Λιμενικού μιλά για 78 θύματα, ωστόσο εκφράζονται φόβοι για εκατόμβες νεκρών -η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων εκτιμάται ότι είναι γυναίκες και παιδιά.
Την ώρα που συγγενείς φτάνουν στην Καλαμάτα με φωτογραφίες στα χέρια, αναζητώντας νέα για τους δικούς τους ανθρώπους, η έρευνα για τα αίτια της πολύνεκρης ναυτικής τραγωδίας βρίσκεται σε εξέλιξη.
Γιατί βυθίστηκε το πλοιάριο που μετέφερε τους μετανάστες; Και πώς έδρασε το Λιμενικό;
Ο δικαστικός πραγματογνώμων ναυτικών ατυχημάτων Μανούσος Τραχαλάκης μιλάει στο CNN Greece, επιχειρώντας να «φωτίσει» ορισμένες από τις πτυχές της ναυτικής τραγωδίας.
«Λαμβάνοντας υπόψη τις έως τώρα διαθέσιμες πληροφορίες, είναι φανερή η υπερφόρτωση του σκάφους με μετανάστες στα εξωτερικά καταστρώματα» εξηγεί ο κ. Τραχαλάκης.
Και συνεχίζει:
«Ακόμη και ο πιο άπειρος ναυτικός γνωρίζει πως ένα υπερφορτωμένο πλοίο είναι ένα ναυάγιο που απλά περιμένει να συμβεί. Πιο συγκεκριμένα, αρκεί μια κλίση του σκάφους σε κατάλληλες συνθήκες για να επιφέρει το μοιραίο αποτέλεσμα. Η επικρατέστερη λοιπόν εκτίμηση συνηγορεί στο ότι μια μετατόπιση του βάρους, για οποιοδήποτε λόγο προς τη μια πλευρά, είναι δυνατόν να επέφερε έναν αυξημένο διατοιχισμό και να ανέτρεψε το σκάφος».
Μάλιστα, ο δικαστικός πραγματογνώμων ναυτικών ατυχημάτων αναφέρεται και στο ενδεχόμενο εκούσιας βύθισης του σκάφους.
«Υπάρχουν -και ήδη κυκλοφορούν- φήμες για εκούσια βύθιση του σκάφους από τους διακινητές, μια πρακτική που έχει συμβεί ξανά στο παρελθόν» ανέφερε ο ίδιος, εξηγώντας παράλληλα πως εάν όντως ισχύει κάτι τέτοιο τότε σίγουρα θα είναι δυνατό να διαπιστωθεί από τις μαρτυρίες και τις καταθέσεις των επιζώντων.
Τι ισχύει με την παροχή βοήθειας σε διεθνή ύδατα
Η ανείπωτη ναυτική τραγωδία στην Πύλο, όπου εκτιμάται ότι έχασαν τη ζωή τους και 100 παιδιά που βρίσκονταν στο αμπάρι, άνοιξε για ακόμη μια φορά -και πάλι κατόπιν εορτής- τη συζήτηση για την παροχή βοήθειας στη θάλασσα.
Ο κ. Τραχαλάκης εξηγεί πως υπάρχουν τρεις κύριες διεθνείς συμβάσεις που καθορίζουν το πλαίσιο διάσωσης στη θάλασσα.
«Αυτές είναι η Σύμβαση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, η Διεθνής Σύμβαση για την Ασφάλεια της Ανθρώπινης Ζωής στην Θάλασσα του 1974 και η Διεθνής Σύμβαση για τη Ναυτική Έρευνα και Διάσωση του 1979 (SAR). Πέραν των συμβάσεων αυτών, είναι σε ισχύ και οι μετέπειτα τροποποιήσεις των Διεθνών Συμβάσεων, καθώς και Διεθνείς Οδηγίες για την Μεταχείριση των Διασωθέντων στη Θάλασσα» αναφέρει χαρακτηριστικά ο ίδιος.
Οι εν λόγω συμβάσεις προβλέπουν ότι την ευθύνη για παροχή βοήθειας σε όποιο πλοίο κινδυνεύει -και το αιτηθεί- έχει η χώρα που επιβαρύνεται με την έρευνα και διάσωση στην περιοχή.
«Στο συγκεκριμένο συμβάν, εκτιμώ πως η χώρα μας έκανε αυτό ακριβώς που ορίζουν οι Διεθνείς Συμβάσεις και επιβάλλει το Ναυτικό Δίκαιο. Αφενός πριν το ατύχημα προσέφερε βοήθεια, η οποία δυστυχώς δεν έγινε αποδεκτή από το πλήρωμα του σκάφους, αφετέρου μετά το ατύχημα ανέλαβε την πλήρη επιχειρησιακή δράση για τη διάσωση και τη μεταφορά των επιζώντων, καθώς και των σορών των νεκρών μεταναστών, σε κατάλληλο μέρος» λέει ο κ. Τραχαλάκης.
Αξιωματούχοι δήλωσαν ότι οι άνθρωποι στα καταστρώματα αρνήθηκαν τη βοήθεια του Λιμενικού αρκετές φορές, λέγοντας ότι θέλουν να φτάσουν στην Ιταλία.
Το ερώτημα που γεννάται, λοιπόν, είναι εάν το λιμενικό θα μπορούσε να επέμβει και να βοηθήσει τους μετανάστες πριν το ναυάγιο.
«Το ότι ένα πλοίο είναι υπεφορτωμένο δεν σημαίνει απαραίτητα ότι βρίσκεται σε κίνδυνο. Μπορεί να έχει μια μεγάλη καρίνα και να είναι εντάξει, να μη βυθιστεί ποτέ» λέει ο κ. Τραχαλάκης, και συμπληρώνει:
«Επειδή κανείς δεν ξέρει αν θα πέσει, δεν μπορείς εσύ να το κηρύξεις σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης».
Ο ειδικός υπογραμμίζει δε πως όταν ένα πλοίο είναι σε εθνικά χωρικά ύδατα, τότε υπάγεται στους εκάστοτε νόμους της χώρας.
Όταν πλέει σε διεθνή ύδατα, όμως, δεν ισχύει το ίδιο.
«Οφείλεις μόνο να βοηθήσεις. Θέλει προσοχή για να μην κάνουμε μια κατάσταση χειρότερη. Είναι μια λεπτή ισορροπία, κρίνεις εκείνη τη στιγμή πώς πρέπει να δράσεις» δηλώνει ο κ. Τραχαλάκης.
Εγκληματικές πρακτικές
Διασωθέντες από το ναυάγιο ανοιχτά της Πύλου αλλά και μέλη των οικογενειών τους αποκάλυψαν τις τελευταίες ώρες ότι η «ταρίφα» για το ταξίδι από τη Λιβύη στην Ιταλία ήταν 5.000 δολάρια ανά άτομο.
Ο Κασέμ, που μίλησε στην κάμερα του CNN Greece, έφτασε στη χώρα μας από τη Γερμανία για να δει αν ανάμεσα στους επιζώντες είναι η σύζυγός του και ο αδελφός της.
«Πέντε χιλιάδες για ένα γρήγορο θάνατο» δήλωσε χαρακτηριστικά ο ίδιος.
Ο κ. Τραχαλάκης καταλήγει λέγοντας:
«Σε κάθε θλιβερό συμβάν που έχει τα χαρακτηριστικά του ναυτικού ατυχήματος υπάρχουν οι παράγοντες που συνετέλεσαν σε αυτό. Οι παράγοντες αυτοί χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες ως προς την εμφάνισή τους, τους φανερούς και τους λανθάνοντες. Ο φανερός, όπως στην περίπτωση του περιστατικού ανοικτά της Πύλου, φαίνεται να είναι η ανατροπή του σκάφους από την ανεξέλεγκτη υπερφόρτωση. Όμως ο λανθάνων παράγοντας, ο κρυφός, εναπόκειται στην ανθρώπινη συμπεριφορά, η οποία στον βωμό του κέρδους χρησιμοποιεί την ανάγκη απελπισμένων ανθρώπων για μια καλύτερη ζωή που δυστυχώς δεν έχουν επίγνωση του κινδύνου που εμπλέκονται. Ακόμη παραπέρα, η λειτουργική κατάσταση του σκάφους, η ανυπαρξία ελεγκτικών μηχανισμών και το πλαίσιο παροχής βοήθειας, σίγουρα θα βρουν κάποια θέση ανάμεσα στους λανθάνοντες παράγοντες του τραγικού συμβάντος».
